Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
Hoewel steeds meer mensen een proteïne dieet volgen, zijn er ook steeds meer mensen die zich zorgen maken over de eventuele gevaren hiervan. De alarmbellen gaan bij veel mensen rinkelen als ze horen dat mensen met een slechte nierfunctie een eiwitarm dieet moeten volgen.
Het gevaar schuilt hem niet in de eiwitten, maar in de andere bestanddelen die sommige voedingsmiddelen van het proteïne dieet bevatten.
Wellicht overweeg je het volgen van een proteïnedieet en vraag je je nu af of er eventuele risico’s aan verbonden zijn. Kortom, is een proteïne dieet gevaarlijk?
KORT ANTWOORD
Eiwitrijke diëten (2,2g/kg lichaamsgewicht) zullen bij gezonde volwassenen geen nierschade, leverschade of osteoporose veroorzaken. Er is beperkt bewijs dat dierlijke eiwitten hartziekten kunnen veroorzaken. Plantaardige eiwitten verhogen het risico niet. Eiwitten zijn veilig voor gezonde volwassen. Echter, de eiwitrijke voedingsmiddelen van sommige eiwitrijke diëten, zoals vette zuivelproducten en rood vlees, kunnen de kans op hart- en vaataandoeningen verhogen. Ook kan het proteïnedieet de nierfunctie van nierpatiënten verslechteren, omdat het lichaam de afvalproducten van de eiwitstofwisseling niet goed kan verwijderen. Kies daarom een gezond proteïnedieet dat zuivel, mager vlees en voldoende groenten bevat, zodat je geen voedingstekorten oploopt. Bovendien zijn de vettere vissoorten, zoals tonijn en zalm, gezond, omdat ze omega 3-vetzuren bevatten die het hart juist beschermen.
Dit artikel vertelt je de mogelijke gevaren van het consumeren van te veel proteïne en waar je goed op moet letten tijdens een proteïnedieet.
Gevaren van een proteïne dieet
Mensen maken zich met name zorgen om leverschade, nierschade, hartaandoeningen, osteoporose en kanker. We zullen deze zorgen een voor een bespreken.
Nierschade
Omdat mensen met slecht functionerende nieren een eiwitarm dieet moeten volgen, wordt er gedacht dat het proteïnedieet gevaarlijk kan zijn.
Echter, als je nieren gezond zijn, zullen eiwitten je nieren niet actief beschadigen. Vergelijk het met hardlopen met een gezond been of hardlopen met een gebroken been. Zoals hardlopen de belasting op je benen verhoogt, verhogen eiwitten de belasting van je nieren. Uit studies blijkt dat gezonde nieren deze eiwitbelasting aankunnen.
Het is wel belangrijk dat je meer water drinkt, omdat je nieren meer urine produceren, door het toegenomen metabolische afval.
Osteoporose
Als je de proteïne-inname verhoogt zonder de hoeveelheid fruit en groente te verhogen zal je via de urine extra calcium verliezen. Om deze reden denken mensen dat het proteïne dieet botontkalking kan veroorzaken. Hier is echter geen wetenschappelijk bewijs voor.
Integendeel zelfs, botverlies kan wel veroorzaakt worden door een te lage eiwitinname, omdat botten voor een groot deel uit collageenachtige eiwitten bestaan.
Weetje
Wist je dat botten voortdurend worden afgebroken en opgebouwd en dat ze juist veel eiwitten nodig hebben?
Leverschade
Net zoals de nieren zal de lever eiwitten verwerken. Ook hier geldt dat eiwitten alleen schadelijk kunnen zijn als je bestaande leverschade, zoals levercirrose, hebt. Het proteïne dieet is bij gezonde mensen niet gevaarlijk en veroorzaakt geen leverschade.
Hartziekten
Als je elke dag dierlijke eiwitten eet, zou het risico op fatale hartaandoeningen kunnen verhogen, een 37% hogere kans voor vrouwen en een 70% hogere kans voor mannen. Aan de andere kant
zijn plantaardige eiwitten niet in verband gebracht met een verhoogd risico op hartaandoeningen.
Dit zou dus betekenen dat het niet om de hoeveelheid eiwitten gaat, maar om de eiwitbron zelf, dierlijk of plantaardig.
Echter, deze gegevens zijn verkregen uit vragenlijsten en zijn dus niet volgens de gouden standaard (dubbelblind gerandomiseerd) getest. Ook hier kunnen dus geen definitieve uitspraken over worden gemaakt.
Kanker
De relatie tussen een hoog eiwitgehalte en kanker is momenteel nog niet helemaal duidelijk.
Hoewel studies een verband hebben aangetoond tussen de proteïne-inname en het aantal kankergevallen, is dit geen bewijs dat eiwitten de boosdoener zijn.
Was er door de hogere eiwitinname ook een hogere vetinname? Ging het om plantaardige of dierlijke vetten? Gegrild vlees? Mager vlees? Bewerkt vlees?
Er zijn dus nog te veel verwarrende factoren, die nog niet gecorrigeerd zijn. Kortom, het bewijs is beperkt en wordt beïnvloed door meerdere factoren. Er kunnen hier dus nog geen definitieve uitspraken over worden gedaan.
Proteïne dieet
Hamburgers, biefstuk, en spek eten en gelijktijdig gezond afvallen? Atkins is een voorbeeld van een koolhydraatarm, eiwitrijk dieet.
Hoewel het programma kan werken, moet je van te voren de voor- en nadelen goed afwegen. Gewichtsverlies en gezondheid moeten wel samengaan.
Proteïne diëten beperken koolhydraten, waaronder granen, fruit en eventueel groenten.
Eiwitrijke bronnen: 
- vlees
- kaas
- zeevruchten
- granen
- bonen
- noten
- eieren
- vegetarische bronnen
Wees je ervan bewust dat het gewichtsverlies tijdens het proteïne dieet aanvankelijk water gewicht is. De koolhydraten die je schrapt houden namelijk water vast.
Met minder koolhydraten gaat het lichaam vervolgens meer vet verbranden. Wanneer je vet als voornaamste energiebron gebruikt is er sprake van ketose.
Hoewel ketose het afvallen makkelijker kan maken, door een afname van het hongergevoel, kan ketose soms tijdelijke klachten geven, zoals:
- prikkelbaarheid
- hoofdpijn
- slechte adem
- misselijkheid
- slaapproblemen
Gelukkig zijn er gezonde opties. Een gezond proteïne dieet focust zich op zowel magere eiwitten als op kleine hoeveelheden koolhydraten.
Weetje
Wist je dat dagelijks 25 gram soja-eiwit het cholesterolgehalte kan verlagen?
Wit vlees vs. donker vlees
Wit vlees, zoals in gevogelte, bevat over het algemeen veel minder vet dan donker vlees. Maar er zijn altijd uitzonderingen. Zo zit een heerlijke magere kogelbiefstuk boordevol eiwitten, terwijl het ongeveer evenveel verzadigd vet bevat als kipfilet.
Mager vlees kan dus zowel lekker als gezond zijn. Verwijder wel het vel van gevogelte in verband met het verzadigd vet bevat.
Zorg tevens dat je elke dag voldoende groenten eet en vermijd grote hoeveelheden vet vlees. Eventueel kan je een diëtist raadplegen.
Take home message
Steeds meer mensen volgen een proteïnedieet, maar ook steeds meer mensen zijn bang dat het gevaarlijk is.
Dagelijks hebben mannen ongeveer 60 gram eiwitten nodig en vrouwen ten minste 50 gram eiwitten. Tijdens een proteïnedieet kan de inname hiervan veel hoger zijn.
Hoewel eiwitten bij gezonde mensen op zichzelf veilig zijn, kunnen de ingrediënten van bijvoorbeeld rood vlees het risico op hartaandoeningen verhogen.
Mensen met een chronische nierziekte lopen kans op nierschade, omdat de nieren de afvalproducten van de eiwitstofwisseling niet optimaal kan uitscheiden.
Gezonde proteïne diëten bevatten mager vlees, zuivel en genoeg groenten, zodat je al je voedingsstoffen binnenkrijgt.
Over Diederik
Bronnen
Antonio, J., Ellerbroek, A., Silver, T., Vargas, L., Tamayo, A., Buehn, R., & Peacock, C. A. (2016). A high protein diet has no harmful effects: a one-year crossover study in resistance-trained males. Journal of nutrition and metabolism, 2016.
Cuenca-Sánchez, M., Navas-Carrillo, D., & Orenes-Piñero, E. (2015). Controversies surrounding high-protein diet intake: satiating effect and kidney and bone health. Advances in nutrition, 6(3), 260-266.
Foo, S. Y., Heller, E. R., Wykrzykowska, J., Sullivan, C. J., Manning-Tobin, J. J., Moore, K. J., … & Rosenzweig, A. (2009). Vascular effects of a low-carbohydrate high-protein diet. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(36), 15418-15423.
Piatti, P. M., Monti, L. D., Magni, F., Fermo, I., Baruffaldi, L., Nasser, R., … & Pozza, G. (1994). Hypocaloric high-protein diet improves glucose oxidation and spares lean body mass: comparison to hypocaloric high-carbohydrate diet. Metabolism, 43(12), 1481-1487.
Trichopoulou, A., Psaltopoulou, T., Orfanos, P., Hsieh, C. C., & Trichopoulos, D. (2007). Low-carbohydrate–high-protein diet and long-term survival in a general population cohort. European journal of clinical nutrition, 61(5), 575-581.
Clifton, P. (2012). Effects of a high protein diet on body weight and comorbidities associated with obesity. British Journal of Nutrition, 108(S2), S122-S129.
Lagiou, P., Sandin, S., Lof, M., Trichopoulos, D., Adami, H. O., & Weiderpass, E. (2012). Low carbohydrate-high protein diet and incidence of cardiovascular diseases in Swedish women: prospective cohort study. Bmj, 344.
Juraschek, S. P., Appel, L. J., Anderson, C. A., & Miller III, E. R. (2013). Effect of a high-protein diet on kidney function in healthy adults: results from the OmniHeart trial. American Journal of Kidney Diseases, 61(4), 547-554.
