Of het nou door stress, voedingsmiddelen of bepaalde situaties komt, op de geringste veranderingen kunnen gevoelige darmen reageren.

De darmen en het spijsverteringstelsel is bij de een nou net wat gevoeliger dan bij een ander. 

Een groot gedeelte van de volwassenen bevolking heeft last van een gevoelige darm. Jammer genoeg is gevoelige darmen een veelgebruikte maar niet specifieke term. Het achterhalen van de oorzaak kan hierdoor lastig worden.

Daarom hebben wij alles zo volledig mogelijk in kaart proberen te brengen.  

Dit artikel vertelt je wat er precies bedoeld wordt met gevoelige darmen, veelvoorkomende oorzaken inclusief hoe je de klachten kan verminderen.

Wat is een gevoelige darm?

Iedereen heeft wel eens darmklachten. Echter, als je darm regelmatig van streek is, je darmklachten ervaart of spijsverteringsklachten hebt, wordt er vaak gesproken van gevoelige darmen.

Gevoelige darmen is een niet-medische term. Maar wat wordt er precies met een gevoelige darm bedoeld?

Het wordt dus vaak gebruikt om darmen te beschrijven die snel van streek zijn. Hiermee worden vaak symptomen bedoeld die betrekking hebben op het onderste deel van je darmen. 

Hierbij kunnen klachten optreden zoals een opgeblazen gevoel, constipatie, terugkerende winderigheid, braken, misselijkheid en diarree.

Ook kunnen bepaalde situaties of voedingsmiddelen deze gevoeligheid veroorzaken.

De darmen kunnen op bepaalde dingen dus heftiger reageren. Met deze gevoeligheid wordt daarom vaak ook hyperreactiviteit bedoeld

Symptomen gevoelige darmen 

De symptomen van gevoelige darmen ontstaan meestal door:

1. spijsverteringsproblemen 
2. geïrriteerd darmslijmvlies
3. verstoorde darmflora (darmbacteriën)
4. trage of snelle darmbewegingen
5. opnameproblemen 
6. structureel verstoorde darmwanden 

Gevoelige darm symptomen:

1. een opgeblazen gevoel
2. darmkrampen
3. winderigheid
4. losse ontlasting
5. luide darmgeluiden
6. diarree
7. een opgezwollen buik
8. moeilijk passeren van de ontlasting

Oorzaken gevoelige darmen

Het is niet helemaal duidelijk hoe gevoelige darmen precies ontstaan. Er worden wel meerdere factoren mee in verband gebracht.

Verschillende problemen en aandoeningen kunnen namelijk gevoeligheid van bepaalde delen of de gehele darm veroorzaken.

Je zult gaan merken dat veel symptomen vergelijkbaar zijn. Het is vooral het ziektemechanisme dat onderling verschilt.

1. Prikkelbare darm syndroom

Maar liefst 40% van de mensen heeft functionele darmklachten, oftewel klachten waar geen duidelijke onderliggende oorzaak voor wordt gevonden. 

Een groot gedeelte van deze darmklachten wordt verklaart door het prikkelbare darm syndroom (PDS).

Naar schatting heeft ongeveer 10 tot 15% van de bevolking last van hiervan.

Gevoelige darmen kunnen een teken zijn van PDS. Symptomen van het prikkelbare darm syndroom zijn onder andere perioden van constipatie en diarree in combinatie met buikpijn en een opgeblazen gevoel. 

Wanneer er geen onderliggende darmziekte wordt gevonden wordt vaak de diagnose PDS gesteld.

Het wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een abnormale motiliteit van de darmen. Echter, de precieze oorzaak is niet bekend.

Hoewel sommige voedingsmiddelen PDS kunnen uitlokken of verergeren zijn die triggers niet de oorzaak.

Mensen met PDS zijn over het algemeen gevoeliger voor stress en bepaalde voedingsmiddelen.

2. Zenuwstelsel

Er lopen miljoenen zenuwcellen door je darmen. Deze zenuwen zijn nauw verbonden met het spijsverteringskanaal. 

Een verstoorde communicatie kan voor problemen zorgen. Zowel interne als externe factoren kunnen de gevoeligheid van je darmen verhogen.

Door ontlasting en gas zal de buik zich uitrekken. Echter, als er afwijkingen zijn in je zenuwstelsel kan je hier meer ongemak door ervaren.

Tussen de hersenen en de darmen moeten signalen goed gecoördineerd worden. Als dit niet gebeurt, kan er een overreactie plaatsvinden op normale spijsverteringsprocessen waarna klachten zoals diarree en pijn kunnen optreden.

De darmen kunnen ook op externe factoren reageren. Als je gevoelige darmen hebt reageer je ook vaker op stress. 

Dit is niet zo gek. Je 10e hersenzenuw, namelijk de nervus vagus, staat in verbinding met je darmen. Als je gespannen bent kunnen daarom vervelende klachten optreden.

3. Voedingsmiddelen 

Als je gevoelige darmen hebt is het je vast wel eens opgevallen dat bepaalde producten de gevoeligheid en klachten kunnen uitlokken.

Veel voorkomende triggers:

1. melk en zuivelproducten
2. koolzuurhoudende dranken
3. tarwe
4. bonen
5. citrusvruchten
6. kool

De volgende voedingsmiddelen kunnen de symptomen verergeren:

1. alcohol
2. cafeïne
3. bewerkte voedingsmiddelen
4. pikant voedsel
5. vette of gefrituurde voedingsmiddelen
6. conserveringsmiddelen 

Bij specifieke voedingsmiddelen moet je rekening houden met voedselintoleranties.

Houd rekening met voedselovergevoeligheden en voedselintoleranties zoals lactose-intolerantie en glutenintolerantie.

4. Spiersamentrekkingen

Je darmwanden zijn bekleed met spieren. Om het voedsel in het spijsverteringskanaal voort te bewegen zullen ze samentrekken. 

Echter, langere en krachtigere samentrekkingen kunnen een opgeblazen gevoel, winderigheid en diarree veroorzaken. 

Aan de andere kant kunnen zwakke spiersamentrekkingen juist tot droge en harde ontlasting leiden. 

Kortom, spiersamentrekkingen in de darm worden in verband gebracht met gevoelige darmen.

5. Stress 

Emotionele stress, woede en angst kunnen darmproblemen veroorzaken. 

In stressvolle perioden nemen de symptomen vaak toe en worden ze ook erger. Er is zelfs een verband met je jeugd.

Als je in je kindertijd aan stressvolle gebeurtenissen bent blootgesteld neem de kans op gevoelige darmen en het prikkelbare darmsyndroom toe.

6. Veranderde darmflora

Je darmflora beïnvloedt meerdere gezondheidsaspecten. Onderzoek heeft aangetoond dat de darmflora van mensen met gevoelige darmen verschilt van de darmen van de controle groep.

Zo kunnen veranderingen in schimmels, bacteriën en virussen de gevoeligheid van je darmen beïnvloeden.

7. Diverticulaire ziekte

Met diverticulaire ziekte wordt diverticulose en diverticulitis aangeduid. Bij deze aandoening vormen er zich uitstulpingen (diverticula) in de dikke darmwand. 

Zodra deze divertikels ontstoken raken wordt er gesproken van diverticulitis, oftewel ontstoken uitstulpingen. 

Het komt na 40 jarige leeftijd vaker voor. Een vezelarmdieet kan hier mogelijk mee samenhangen. 

Symptomen van diverticulose: 

1. ongemak in de onderbuik
2. een opgeblazen gevoel
3. constipatie

Symptomen van diverticulitis:

1. veranderde darm gewoonten
2. buikpijn
3. koorts
4. braken 
5. misselijkheid

8. Inflammatoire darmziekte

Soms is er sprake van een inflammatoire darmziekte zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Dit zijn auto-immuunziekten waarbij het lichaam zichzelf aanvalt waardoor de darmen ontstoken raken. 

Bij de ziekte van crohn kan alles van mond tot kont aangetast zijn, dus ook elk van de darm. Bij colitis ulcerosa blijft het voornamelijk tot de dikke darm (colon) en het rectum beperkt. 

Symptomen van inflammatoire darmziekten zijn  een opgeblazen gevoel, buikpijn, diarree, constipatie, darmkrampen en slijm in de ontlasting.

9. Infectie 

Na een ernstige bacteriële of virale infectie of bacteriële overgroei kan het prikkelbare darm syndroom ontstaan.

Er wordt niet altijd een onderliggende ziekte gevonden. In dat geval wordt er gesproken van functionele darmklachten.

Gevoelige darmen verminderen

In veel gevallen is er geen specifieke onderliggende aandoening bij gevoelige darmen. Dit betekent ook dat er geen specifieke behandeling is. Gelukkig kunnen een aantal algemene dieet en leefstijlaanpassingen erg nuttig zijn.

1. stressmanagement
2. verlaag de cafeïne inname 
3. vermijd alcohol of drink alcohol met mate 
4. vermijd vette en gefrituurde voedingsmiddelen 
5. vermijd pittig voedsel
6. lichaamsbeweging
7. vermijd bewerkte voedingsmiddelen
8. vermijd geconserveerd voedsel 

Help je spijsvertering een handje door je eetgewoonten aan te passen:

1. langzaam kauwen
2. in plaats van een grote maaltijd meerdere kleine maaltijden
3. twee uur voor het naar bed gaan niet meer eten 
4. langzaam vloeistoffen drinken 

Regelmaat. Je kan je darmfunctie een handje helpen door op vaste tijdstippen te eten. Het lichaam is namelijk dol op voorspelbaarheid en stelt zich daar helemaal op in.

Vezels. Als je last hebt van constipatie kunnen vezels verlichting bieden. Echter, het kan ook voor verergering zorgen van de krampen en winderigheid

Eliminatie. Breng in kaart op welke voedingsmiddelen je precies reageert en elimineer de uitlokkers.

Veel van deze problemen zullen aanhouden of zich in periodes herhalen. Het is daarom belangrijk dat je bepaalde voedingsmiddelen, situaties en uitlokkende factoren vermijd. 

De volgende voedingsmiddelen kunnen helpen bij PDS:

1. haverzemelen
2. volkoren granen 
3. pruimensap
4. groenten zoals zoete aardappel, spruitjes en groene bladgroenten
5. fruit zoals appels, kiwi’s, vijgen, peren
6. gedroogd fruit
7. bonen, linzen en erwten

Take home message

Een gevoelige darm is een algemene naam en dus geen officiële medische diagnose. Veel mensen hebben last van gevoelige darmen. 

Dit kan erg vervelend zijn. Om er wat aan te kunnen doen moet je weten waar deze niet specifieke klacht vandaan komt.

Veelvoorkomende oorzaken zijn stress, het prikkelbare darm syndroom en voedselintoleranties. 

De symptomen van gevoelige darmen kunnen dus uitgelokt worden door bepaalde voedingsmiddelen en bijvoorbeeld stressvolle situaties. 

Probeer de stress te verminderen en identificeer specifieke triggers en elimineer het uit je voeding. 

Gelukkig kan je met dieet en leefstijlaanpassingen de gevoeligheid vaak verminderen.