Jeuk rond de anus is een veelvoorkomende klacht. 1-5 % van de bevolking heeft er last van en het wordt vier keer zo vaak bij mannen gezien. Het wordt ook wel anale jeuk of pruritus ani genoemd.

Aangezien de klachten je dagelijks leven kunnen beperken wil je er natuurlijk zo snel mogelijk van af komen. Dan moet je echter eerst de onderliggende oorzaak weten.

Dit artikel vertelt je alle oorzaken, symptomen inclusief behandelmethoden en thuisremedies om de klachten te verlichten en te verhelpen.

Oorzaken anale jeuk 

Jeuk aan de anus kan veroorzaakt worden door: 

1. aambeien
2. anale kloofjes
3. gekruid eten
4. te veel of te weinig wassen
5. pinworm (Enterobius vermicularis)
6. geneesmiddelen 
7. onjuist afvegen
8. diarree en incontinentie
9. gistinfecties
10. geparfumeerd toiletpapier
11. agressieve zeep
12. huidaandoeningen zoals psoriasis of contactdermatitis
13. medische aandoeningen zoals suikerziekte, schildklieraandoeningen of anale tumoren

Aambeien of anale kloofjes. Als je anus ’s nachts jeukt kan het goed zijn dat je anale kloofjes of aambeien hebt. Deze aandoeningen kunnen namelijk door nachtelijk zweten, nachtelijk toiletgebruik en voeding verergeren. 

Gistinfecties. Een veel voorkomende bijwerking van antibiotica is een gistinfectie. Deze soort schimmelinfecties kunnen in de anus beginnen maar kan zich ook vanaf de vagina uitbreiden. Jeuk kan soms ook ontstaan door bacteriële of seksueel overdraagbare infecties.

Onjuist afwegen. Als je na het poepen je anus onjuist afveegt kan er jeuk ontstaan. De wrijving van het ruwe toiletpapier kan de huid doen irriteren waardoor er jeuk in de anale zone ontstaat. Te agressief wassen kan de huid ook aantasten.

Koffie. Koffie kan de spieren in de anale zone losser maken waardoor ontlasting kan gaan lekken en er vervolgens jeuk ontstaat. Daarnaast kunnen ook cola en thee jeuk en anale irritatie veroorzaken. 

Geneesmiddelen. Sommige geneesmiddelen kunnen jeuk aan de anus veroorzaken waaronder laxeermiddelen, pepermuntolie, verschillende antibiotica en colchicine. Dit is geen allergische reactie, het ontstaat namelijk als gevolg van directe irritatie of juist indirect, door een toename van de stoelgang of door een losse ontlasting. 

Poep. langdurige (chronische) diarree en fecale incontinentie kunnen voor irritatie in de anale zone zorgen. 

Irriterende stoffen. Bepaalde producten in je huidverzorgingsroutine zoals vochtige doekjes en agressieve zeep  kunnen de huid irriteren en voor een jeukende anus zorgen.

Kortom, er zijn heel wat oorzaken. Er is echter niet altijd een oorzaak aan te wijzen.

Symptomen anale jeuk

De jeuk aan de anus is meestal intens en gaat vaak gepaard met de drang om te krabben. Naast anale jeuk kan je last hebben van bijkomende symptomen zoals pijn en branderigheid wanneer het krabben de anale huid heeft beschadigd. 

Bijkomende symptomen anale jeuk:

1. roodheid 
2. branderig gevoel
3. irritatie
4. een pijnlijke plek

Afhankelijk van de precieze oorzaak kan de irritatie tijdelijk of juist aanhoudend zijn.

Voedingsmiddelen. Een aantal voedingsmiddelen kunnen jeukende billen verergeren waaronder gekruid voedsel, tomaten, zuivelproducten, noten, citrusvruchten, zoals sinaasappels, chocolade, koffie en overmatige hoeveelheden bier, melk, of wijn.

Diagnose anale jeuk

In het gesprek met de arts kan de oorzaak van de jeuk al vastgesteld worden. De symptomen, persoonlijke verzorgingsgewoonten en medische voorgeschiedenis geven vaak al belangrijke aanwijzingen. 

Bij het vermoeden op een spoelworm kan een test aangevraagd worden. Daarnaast kan eventueel een rectaal onderzoek nodig zijn. 

Als er geen duidelijk oorzaak van de jeuk te  vinden is of wanneer de behandeling geen verlichting biedt, kan je eventueel naar een dermatoloog doorverwezen worden. De oorzaak wordt niet altijd achterhaald.

Behandeling van anale jeuk

In de meeste gevallen zal een jeukende anus binnen enkele dagen of uren vanzelf overgaan. Echter, als er een onderliggende infectie of aandoening de anale jeuk heeft veroorzaakt zal er een behandeling vereist zijn.

Onderliggende aandoenigne zoals infecties of aambeien kunnen dus behandelt worden. Daarnaast kan de behandeling eventueel met vrij verkrijgbare anti-jeukcrème aangevuld worden.

Anale jeuk kan erg vervelend zijn. Gelukkig kan je de klachten naast de behandeling op meerdere manieren thuis zelf verlichten.

Voorzichtig schoonmaken. Voorkom dat de huid verder geïrriteerd raakt door het anale gebied voorzichtig maar zorgvuldig eenmaal daags te reinigen. Gebruik hiervoor water of milde zeep. Ga dus niet schrobben. Na het wassen kan je de anus droog deppen. Houd het gebied schoon, droog en koel. Bij diarree of ontlastingsincontinentie kan je de anale zone met een spuitfles of vochtige wattenbolletjes schoonmaken.

Zalfjes. Een laagje zalf zal de aangetaste huid tegen vocht beschermen. Met verschillende zelfzorgcrèmes zoals zinkoxide, uitwendige capsaïcinecrème of hydrocortisoncrème kan je anale jeuk behandelen. Door dagelijks 1-3 keer vaseline op de anale streek aan te brengen kan je symptomen van een jeuk anus verminderen.

Niet krabben. Het is vanzelfsprekend dat je niet moet krabben. ‘s Nachts is het echter makkelijker gezegd dan gedaan. Knip je nagels daarom kort en draag desnoods ‘s nachts katoenen handschoenen.

Verlichting. Je kan de jeuk verlichten met behulp van een vochtig kompres. Eventueel kan een lauw havermoutbad ook verlichting bieden.

Vermijd irriterende stoffen. Ga voor ongeparfumeerd wit toiletpapier en vermijd vochtige doekjes, geparfumeerd zeep en bubbelbaden. Vermijd dus ook vochtige doekjes. De chemische stoffen in verkrijgbare vochtige doekjes kunnen de anale jeuk juist verergeren.

Katoenen ondergoed. Je kan het anale gebied drooghouden door wit, katoenen ondergoed te dragen. Dit zal namelijk niet binden. Draag geen nauwsluitende kleding zoals pantys omdat je dan het vocht kan gaan vasthouden.

Zitbad. Een zitbad na het poepen kan jeuk en irritatie verminderen. Met een ondiep warm zitbad (Sitz Bath) zoals een bidet kan je de ruimte tussen het het rectum en de vulva of het scrotum reinigen. Dit gebied wordt ook wel het perineum genoemd. Na het bad moet je de anale streek altijd voorzichtig afdrogen.

Antihistaminicum. Als de klachten ‘s nachts toenemen kan er een oraal antihistaminicum voorgeschreven worden.

Dieetaanpassing. Vermijd of verminder de inname van cola, gekruid voedsel, koffie, citrusvruchten, alcohol, chocolade, en tomaten.

Overige tips:

1. neem kortere en koelere douches
2. was en droog de anus voordat je gaat slapen  
3. was je billen met water en veeg ze dus niet af na het poepen, schoondeppen met vochtig toiletpaper mag ook waarna je de anus droogdept  
4. eet genoeg vezels om constipatie te voorkomen

Take home message 

Iedereen heeft wel eens anale jeuk. Mannen zijn met een factor 4 wel vertegenwoordigd. Soms is de drang om te krabben erg sterk en gaat het niet zo snel weg. 

Anale jeuk kan dus als erg ongemakkelijk en gênant ervaren worden. Door de juiste behandeling en zelfzorg zal de anale jeuk meestal volledige verlichten.

Als de jeuk anus aanhoudt, kan je het beste met een arts praten.