Je darmflora kan snel uit balans raken. Onze darmbacteriën zijn zeer gevoelig voor voedsel en zodra we ons dieet aanpassen kunnen de darmflora gemeenschappen direct veranderen. 

Verschillende bacteriën families (microbiële diversiteit) zijn erg belangrijk, maar de optimale balans tussen gunstige en ongunstige bacteriën is mogelijk nog crucialer.

Wellicht heb je ergens over de darmflora gelezen en vraag je je nu af of alles nog in evenwicht is. Kortom, wat zijn de oorzaken en symptomen van een darmflora uit balans?

Je darmflora kan uit balans raken door antibioticagebruik, een drastische dieetaanpassing, teveel stress, slechte nachtrust, roken, teveel suikers en een Westers dieet dat te weinig vezels bevat. Veelvoorkomende symptomen zijn onverwachte gewichtsverandering, maagdarmklachten, huidirritaties, constante vermoeidheid, stemmingswisselingen en voedsel intoleranties. 

Dit artikel vertelt je alle symptomen en oorzaken van een ontregelde darmflora inclusief tips waarmee je je darmflora in balans kan brengen.

Hoe darmflora onbalans wordt veroorzaakt

Zodra het aantal potentieel schadelijke darmbacteriën toeneemt en de gunstige bacteriën afneemt, zal je darmflora uit balans raken, dit wordt ook wel dysbiose genoemd.

De meest voorkomende oorzaken van dysbiose zijn:

  1. voedingsverandering: meer eiwitten of voedingsadditieven 
  2. teveel suikers: schadelijke darmbacteriën gedijen op suikers
  3. consumptie van schadelijke chemicaliën: ongewassen fruit kan nog wel eens pesticiden bevatten.
  4. antibioticagebruik 
  5. teveel stress
  6. slechte nachtrust 
  7. roken
  8. te weinig plantaardige voedingsvezels 

Symptomen van een darmflora onbalans 

zwaarlijvige vrouw houdt buik vastOnverwachte gewichtsverandering. Als je zonder je beweeg- of eetgewoontes te veranderen aankomt of afvalt kan dat een teken zijn van een darmflora die uit balans is. Dit wordt veroorzaakt door een verstoorde bloedsuikerregulatie, verstoorde opname van voedingsstoffen, het sneller opslaan van vet of juist het sneller vol zitten. Een gebrekkig microbiële diversiteit is daarnaast vaak een voorloper van obesitas.

Maag- en darmklachten. Zodra je darmflora uit balans is, zal de voedselverwerking en eliminatie van afvalstoffen belemmerd worden. Dit kan zich uiten in een opgeblazen gevoel, brandend maagzuur, winderigheid, constipatie en maagkrampen.

Huidirritaties. Je darmen kunnen alles beïnvloeden, inclusief je huid. Een darmflora uit balans kan irriterende huidaandoeningen veroorzaken. Darmontstekingen verhogen de kans op acne en eczeem. Dit wordt onder andere veroorzaakt door een gebrek aan gunstige darmbacteriën, slechte voeding en voedselallergieën. Zodra de schadelijke bacteriën toenemen en de gunstige bacteriën afnemen, kan dat je huid gezondheid aantasten. 

vrouw vermoeid op het werkAanhoudende vermoeidheid. Als je, voordat de dag is begonnen, al vermoeid bent kan dat betekenen dat je darmflora uit balans is. Een afgenomen darm diversiteit kan chronische vermoeidheid veroorzaken door slapeloosheid, onrustige slaap en slaapstoornissen. Het belangrijke slaaphormoon serotonine wordt namelijk in de darmen aangemaakt. Zodra je darmen niet meer optimaal functioneren zal de serotonineproductie omlaag gaan wat ten koste gaat van een goede nachtrust.

Stemmingswisselingen. Je darmen worden ook wel het “tweede brein” genoemd vanwege de miljoenen zenuwcellen. Studies tonen aan dat depressie, angst, stemmingswisselingen en emotioneel welzijn samenhangen met je darmflora. Gunstige darmbacteriën ondersteunen en reguleren de productie van belangrijke stemming bevorderende chemicaliën zoals serotonine en dopamine. 

Voedselintoleranties. Een ontregelde darmflora kan sommige voedingsmiddelen niet meer effectief afbreken waardoor je maagklachten zult ervaren. Deze intolerantie is vaak het gevolg van onvoldoende gunstige darmbacteriën. 

Darmflora test 

Zodra onze darmflora uit balans raakt en er darmklachten optreden realiseren we ons hoe belangrijk een goede darmgezondheid is. Op dat moment overweeg je misschien een darmmicrobioomtest, wat door verschillende instanties commercieel wordt aangeboden.

De test meet het volgende: 

  1. bacteriële overgroei
  2. parasieten
  3. goede bacteriën
  4. overgroei van gist
  5. immuun markers 
  6. eiwitten en vet
  7. calprotectine
  8. alvleesklier elastase 

Een darmfloratest kan tijdens een behandeling een belangrijke raadgever zijn. Een darmflora uit balans wordt vaak aangetroffen wanneer er weinig goede darmbacteriën en juist te veel slechte bacteriën of ontstekingen worden aangetroffen. 

Hoe je een darmflora uit balans herstelt

Met de volgende tips zal je de balans tussen gezonde en schadelijke bacteriën weer terug op de rails krijgen. 

Probiotica. Probiotica bevat gunstige darmbacteriën die een gezonde darmflora ondersteunt en daarmee darmontstekingen vermindert. Het fermentatieproces van de probiotica activeren anti bacteriële peptiden, immunoglobulinen, oligosacchariden, antimicrobiële eiwitten en vetten. Probiotica zorgt op deze manier voor antimicrobiële, antioxiderende, antihypertensieve, en bioactieve effecten waardoor de balans van je darmflora hersteld kan worden. 

Prebiotica. Probiotica heeft onverteerbare koolhydraten nodig die je darmbacteriën zullen omzetten in korteketenvetzuren. Deze voeding heet prebiotica die de vermenigvuldiging van gunstige darmbacteriën bevorderen. 

Beperk onnodig antibioticagebruik. Antibiotica wordt vaker voorgeschreven dan nodig is, In Amerika is maar liefst 30% van al het antibioticagebruik onnodig. Dit kan leiden tot antibioticaresistentie en een zes maandenlange aantasting van de darmflora. Als je darmflora uit balans is, kan je met je arts eventuele alternatieven bespreken. 

Schrap suikers en zoetstoffen. Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat de slechte darmbacteriën dol zijn op suikers. Als je teveel kunstmatige zoetstoffen of suikers binnenkrijgt kan je darmflora uit balans raken. Zelfs kunstmatige zoetstoffen zoals aspartaam verhoogt de potentieel schadelijke bacteriestammen waardoor je darmflora uit balans raakt en er suikerziekte en hart- en vaatziekten kunnen ontstaan. En dat terwijl aspartaam niet eens echte suiker is. 

Lichamelijke activiteit. Wetenschappers hebben aangetoond dat regelmatige lichaamsbeweging het aantal verschillende bacteriestammen kan verhogen. Bij nader onderzoek bleek dat de darmflora van sporters een hogere microbiële diversiteit had dan de niet sporters. Ga voor een matige intensiteit en vermijd te intensieve workouts, omdat je een stressreactie van het lichaam kan triggeren met een te hoge intensiteit. Als gevolg kan de microbiële diversiteit juist afnemen. 

Je handen vuil maken. Hoewel desinfecterende schoonmaakmiddelen ons heel veel leed hebben bespaard, kan af en toe vuil worden ook voordelen hebben en het evenwicht van je darmflora versterken. Uit een studie blijkt dat wanneer je opgroeit in een bacterierijk omgeving zoals op een boerderij, je op latere leeftijd juist minder kans hebt op chronische ziekten.

Neem een huisdier. Huisdieren zullen niet alleen je bloeddruk verlagen, ze kunnen je ook helpen zodra je darmflora uit balans is. Door een huisdier te nemen wordt je blootgesteld aan al hun bacteriën waar je eigen microbioom van zal profiteren. Zelfs het risico op obesitas en allergieën zal afnemen.  

Stress management. Stress verstoort niet alleen je psychologische balans maar ook die van je darmflora. Uit onderzoek blijkt dat zelfs door korte stressvolle periodes de darmflora uit balans kan raken. De volgende stressoren kunnen je darmflora uit balans halen:

  1. onvoldoende slaap 
  2. verstoord circadiaans ritme
  3. psychologische stress
  4. stress uit de omgeving: lawaai, kou, hitte 

Verminder stress:

  1. regelmatige lichaamsbeweging
  2. ademhalingsoefeningen
  3. meditatie
  4. mindfulness
  5. voldoende slaap
  6. gezond dieet 

Vermijd schoonmaakmiddelen. Je darmflora kan uit balans raken door desinfecterende schoonmaakmiddelen. In een studie werd darmflora onderzocht van baby’s in verschillende huizen. De huizen waar wekelijks schoonmaakmiddelen werden gebruikt, werd een afwijkende darmflora geconstateerd. De balans was verstoord omdat deze baby’s een twee keer grotere kans hadden op grotere concentraties Lachnospiraceae-darmmicroben. Deze darmbacteriën stam is potentieel schadelijk en verhoogt het risico op zwaarlijvigheid en suikerziekte. De oudere zuigelingen die aan ontsmettingsmiddelen waren blootgesteld hadden zelfs een hogere BMI.

Voldoende slaap. Een goede nachtrust beschermt de balans van je darmflora.  Wetenschappers hebben aangetoond dat onze darmmicroben een eigen circadiaans ritme hebben, oftewel een eigen dag en nachtritme. Zo is bij mensen met een jetlag de darmflora vaker uit balans en bevatten hun darmen grotere hoeveelheden ongezonde darmbacteriën. 

Een plantaardig voedingsmiddelen. De darmflora van vleeseters is vaker uit balans in vergelijking met het darmmicrobioom van vegetariërs. Dit komt omdat vegetariërs dagelijks meer prebiotische vezels consumeren die je gunstige darmmicroben kunnen voeden. Een strikte vegetarisch dieet is goed voor de balans van je darmflora en zal het aantal darmontstekingen  verlagen.Intermittent fasting. Door je darmflora tijdelijk uit te hongeren zal de groei juist stimuleren waarmee je de balans van je darmflora kan herstellen. Intermittent fasting is goed voor het evenwicht van je darmflora en je algemene gezondheid. 

Intermittent fasting veroorzaakt:

  1. langere darmvlokken: de darmbekleding die de opname van voedingsstoffen bevorderen
  2. stimuleert de microbiële diversiteit 
  3. stimuleert het darmslijmvlies
  4. meer goblet cellen: slijm producerende cellen

Voor meer informatie hierover raadpleeg dan onze beginnersgids over intermittent fasting.

Stop met roken. Roken is schadelijk voor je longen, hart en het kan je darmflora uit balans halen. Roken verstoort namelijk de balans tussen de goede en slechte bacteriën. Zodra de slechte bacteriën toenemen en de goede bacteriën afnemen ontstaat er dysbiose waardoor het risico op gezondheidsaandoeningen toeneemt.

De darmflora resetten 

Zodra de darmflora uit balans is zijn mensen sneller geneigd om hun darmen te resetten. De 3-daagse darm reset beweert dat het slechts in een paar dagen de balans kan terugbrengen door de gezonde darmbacteriën te verhogen.

Een darmflora reset bestaat uit de volgende grote lijnen: 

  1. Voeding: ontstekingen verminderen door ongezonde voedingsmiddelen uit het dieet te schrappen die potentieel schadelijke bacteriën kunnen voeden.
  2. Leefstijl: implementatie van gezonde leefstijl gewoonten, zoals voldoende slaap, goede hydratatie en regelmatige lichaamsbeweging,
  3. Probiotica: voeden van de gunstige darmbacteriën door de inname van probiotische voedingsmiddelen 

De grote lijnen van een darm reset zien er in eerste instantie veelbelovend uit. Echter, dat je in slechts 3 dagen je darmflora zou kunnen ‘’resetten’’’ is niet wetenschappelijk onderbouwd.

In zo’n korte periode is het lastig om blijvende gezondheidsvoordelen te ervaren. Aan de andere kant zal het integreren van intermittent fasting op de lange termijn wel de darmflora kunnen resetten. 

Take home message 

Je darmflora beïnvloedt meer organen dan je misschien in eerste instantie had verwacht. Dit verklaart de variatie in symptomen zodra je darmflora uit balans raakt.

Gelukkig kan je met behulp van onze handige tips de balans van je darmmicrobioom herstellen en verstevigen wat je geestelijke en lichamelijke gezondheid ten goede zal komen. 

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij over gezondheidskwesties.

Bronnen

Kok, C. R., & Hutkins, R. (2018). Yogurt and other fermented foods as sources of health-promoting bacteria. Nutrition reviews, 76(Supplement_1), 4-15.

Pasini, E., Corsetti, G., Assanelli, D., Testa, C., Romano, C., Dioguardi, F. S., & Aquilani, R. (2019). Effects of chronic exercise on gut microbiota and intestinal barrier in human with type 2 diabetes. Minerva medica, 110(1), 3-11.

Blaut, M. (2002). Relationship of prebiotics and food to intestinal microflora. European journal of nutrition, 41(1), i11-i16.

Lamprecht, M., & Frauwallner, A. (2012). Exercise, intestinal barrier dysfunction and probiotic supplementation. Acute topics in sport nutrition, 59, 47-56.

Monda, V., Villano, I., Messina, A., Valenzano, A., Esposito, T., Moscatelli, F., … & Messina, G. (2017). Exercise modifies the gut microbiota with positive health effects. Oxidative medicine and cellular longevity, 2017.

Soderholm, J. D., & Perdue, M. H. (2001). II. Stress and intestinal barrier function. American Journal of Physiology-Gastrointestinal and Liver Physiology, 280(1), G7-G13.

Lizko, N. N. (1987). Stress and intestinal microflora. Food/Nahrung, 31(5‐6), 443-447.

Savin, Z., Kivity, S., Yonath, H., & Yehuda, S. (2018). Smoking and the intestinal microbiome. Archives of microbiology, 200(5), 677-684.

Krueger, J. M., & Opp, M. R. (2016). Sleep and microbes. International review of neurobiology, 131, 207-225.

Yamano, T., Iino, H., Takada, M., Blum, S., Rochat, F., & Fukushima, Y. (2006). Improvement of the human intestinal flora by ingestion of the probiotic strain Lactobacillus johnsoniiLa1. British Journal of Nutrition, 95(2), 303-312.

Biedermann, L., Zeitz, J., Mwinyi, J., Sutter-Minder, E., Rehman, A., Ott, S. J., … & Rogler, G. (2013). Smoking cessation induces profound changes in the composition of the intestinal microbiota in humans. PloS one, 8(3), e59260.

Ishihara, N., Chu, D. C., Akachi, S., & Juneja, L. R. (2001). Improvement of intestinal microflora balance and prevention of digestive and respiratory organ diseases in calves by green tea extracts. Livestock Production Science, 68(2-3), 217-229.

Wang, H., He, C., Liu, Y., Zhao, H., Long, L., Gai, X., & Zhao, H. (2020). Soluble dietary fiber protects intestinal mucosal barrier by improving intestinal flora in a murine model of sepsis. Biomedicine & Pharmacotherapy, 129, 110343.

Mitsuoka, T. (1990). Bifidobacteria and their role in human health. Journal of industrial microbiology, 6(4), 263-267.

Toivanen, P., & Eerola, E. (2002). A vegan diet changes the intestinal flora. Rheumatology, 41(8), 950-951.

Wang, H., Ni, X., Qing, X., Zeng, D., Luo, M., Liu, L., … & Jing, B. (2017). Live probiotic Lactobacillus johnsonii BS15 promotes growth performance and lowers fat deposition by improving lipid metabolism, intestinal development, and gut microflora in broilers. Frontiers in Microbiology, 8, 1073.

Flier, J. S., & Mekalanos, J. J. (2009). Gut check: testing a role for the intestinal microbiome in human obesity. Science translational medicine, 1(6), 6ps7-6ps7.

Staley, C., Kaiser, T., & Khoruts, A. (2018). Clinician guide to microbiome testing. Digestive diseases and sciences, 63(12), 3167-3177.

Davenport, E. R., Mizrahi-Man, O., Michelini, K., Barreiro, L. B., Ober, C., & Gilad, Y. (2014). Seasonal variation in human gut microbiome composition. PloS one, 9(3), e90731.

Dave, M., Higgins, P. D., Middha, S., & Rioux, K. P. (2012). The human gut microbiome: current knowledge, challenges, and future directions. Translational Research, 160(4), 246-257.

Peña, A. S. (2007). Intestinal flora, probiotics, prebiotics, synbiotics and novel foods. Revista Espanola de Enfermedades Digestivas, 99(11), 653.

SuzUKI, K., KODAMA, Y., & MITsuOKA, T. (1989). Stress and intestinal flora. Bifidobacteria and microflora, 8(1), 23-38.

Mitsuoka, T. (2002). Prebiotics and intestinal flora. Bioscience and microflora, 21(1), 3-12.