Dopamine is een neurotransmitter die van nature in het menselijk lichaam voorkomt. De stemming, de slaap, het geheugen, het leren, de concentratie en de motorische controle worden allemaal beïnvloed door dopamine. 

Een dopaminetekort kan dus ernstige gevolgen hebben. Lees in dit artikel wat de symptomen en oorzaken kunnen zijn, en hoe je dopamine op een natuurlijke manier kan verhogen.

Symptomen van een dopamine tekort 

Dit zijn alle bekende tekenen en symptomen van aandoeningen die samenhangen met een dopaminetekort:

  1. spierkrampen, spasmen, trillingen
  2. pijnen
  3. evenwichtsverlies
  4. verstopping
  5. moeite met eten en slikken
  6. langzamer bewegen of spreken 
  7. spierstijfheid
  8. gewichtsverlies of gewichtstoename
  9. frequente longontsteking
  10. maagzuur/ gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
  11. slaapproblemen
  12. minder energie of vermoeidheid
  13. concentratieverlies 
  14. motivatieverlies
  15. hopeloosheid 
  16. onverklaarbare verdrietigheid
  17. stemmingswisselingen
  18. veranderd zelfbeeld
  19. schuldgevoel
  20. angst 
  21. verminderd libido
  22. hallucinaties
  23. waanideeën
  24. gebrek aan inzicht of zelfbewustzijn
  25. zelfmoordgedachten of gedachten aan zelfbeschadiging

Sommige symptomen hebben we allemaal wel eens ervaren en hebben niet altijd een dopaminetekort als oorzaak. Het wordt pas gevaarlijk als de symptomen over een langere periode (maanden) consistent aanhouden.

Verder hangen de symptomen van een dopaminetekort af van de precieze oorzaak. Iemand met de ziekte van Parkinson heeft bijvoorbeeld hele andere symptomen dan iemand met dopaminetekort als gevolg van drugsgebruik.

Oorzaken dopaminetekort

De meest voorkomende oorzaken voor een dopaminetekort zijn:

  1. depressie
  2. ziekte van Parkinson
  3. schizofrenie
  4. psychose, met inbegrip van hallucinaties of waanideeën
  5. herhaald drugsgebruik
  6. voeding 
  7. genetische aanleg

Een dopaminetekort hangt samen met psychische aandoeningen, maar het veroorzaakt deze aandoeningen niet direct.

Bij de ziekte van Parkinson verlies je zenuwcellen in een bepaald deel van de hersenen waar ook de dopamine cellen liggen.

drugs leidt tot dopamine tekortDrugsgebruik kan het dopaminegehalte ook beïnvloeden. Herhaald drugsgebruik verandert de drempelwaarden voor dopamine cel activatie en -signalering.

Door de schade worden deze drempels hoger en daarom is het moeilijker om de positieve effecten van dopamine te ervaren. 

Daarnaast is bij drugsgebruikers een aanzienlijke daling van dopamine-D2-receptoren en een daling van dopamine afgifte waargenomen.

Ook voeding beïnvloedt dopamine. Suikerrijke en vetrijke (verzadigde vetten) diëten kunnen dopamine onderdrukken. 

En een eiwitarm dieet betekent dat je minder L-tyrosine binnenkrijgt. Dit is een aminozuur dat helpt bij de opbouw van dopamine in het lichaam.

Bovendien toont onderzoek aan dat sommige zwaarlijvige mensen een bepaald gen hebben die de kans op een dopaminetekort verhogen. 

Dopamine verhogen op een natuurlijke manier

In het algemeen kan een evenwichtige voeding en levensstijl een grote bijdrage leveren aan het verhogen van de natuurlijke dopamineproductie van je lichaam en het optimaal laten functioneren van de hersenen.

Dit zijn 10 effectieve natuurlijke manieren om het dopamine te verhogen: 

Beperk verzadigd vet. Uit dierstudies blijkt dat diëten met veel verzadigd vet de dopamine signalering kunnen verminderen.

Eiwitrijk voedsel. Dopamine wordt geproduceerd uit de aminozuren tyrosine en fenylalanine. Een zeer hoge inname van deze aminozuren vanuit eiwitrijk voedsel kan het dopaminegehalte verhogen.

Fluweelbonen. Deze bonen bevatten de voorloper van dopamine, L-dopa. Deze precursor verhoogt het dopaminegehalte net zo effectief als de medicijnen voor Parkinson.

Sport. Regelmatige lichamelijke inspanning verbetert het humeur en kan het dopaminegehalte verhogen. 

Nachtrust. Slaapgebrek vermindert de dopamine gevoeligheid waardoor je slaperig wordt. Een goede nachtrust verbetert juist het natuurlijke dopamine ritme van je lichaam.

mediteren voor meer dopamineMeditatie. Mediteren verhoogt het dopaminegehalte in de hersenen bij ervaren mediteerders met maar liefst 64%. Het is echter nog onduidelijk of deze effecten ook gelden voor nieuwelingen. 

Muziek. Luisteren naar je favoriete instrumentale muziek kan het dopaminegehalte verhogen. Er is meer onderzoek nodig om de effecten van teksten (lyrics) te bepalen.

Zonlicht. Onvoldoende blootstelling aan zonlicht vermindert het gehalte van stemmingsversterkende neurotransmitters, waaronder dopamine. Bij seizoensafhankelijke depressie, ook wel seasonal affective disorder genoemd (SAD) voelen mensen zich tijdens het winterseizoen verdrietig of depressief wanneer ze onvoldoende zonlicht krijgen. 

Vitaminen en mineralen. Voorlopige dierstudies suggereren dat adequate gehalten aan ijzer, niacine, foliumzuur en vitamine B6 het dopaminegehalte te verhogen. 

Diagnose dopaminetekort 

Er is geen betrouwbare diagnostische manier om het dopaminegehalte in de hersenen direct te meten.

Er zijn echter wel enkele indirecte manieren om een dopamine onbalans op het spoor te komen. 

Dokters kunnen de dichtheid van dopamine transporters meten die nauw verband houden met de dopamine zenuwcellen.

Bij deze test wordt een radioactief materiaal geïnjecteerd waardoor artsen dopamine transporters kunnen meten met behulp van een camera.

Normaal gesproken wordt een dopaminetekort vastgesteld op basis van de symptomen, de levensstijl en de medische geschiedenis.

Behandeling dopaminetekort 

De behandeling van een dopaminetekort hangt af van de onderliggende oorzaak.

Bij psychische aandoeningen, zoals depressie of schizofrenie, kunnen medicijnen zoals antidepressiva en stemmingsstabilisatoren de symptomen verminderen. 

Bij de ziekte van Parkinson kunnen ropinirol en pramipexol het dopaminegehalte verhogen. Levodopa wordt meestal gegeven wanneer de diagnose recentelijk is gesteld.

Er zijn ook andere behandelingen voor een dopaminetekort waaronder voeding en levensstijl veranderingen, fysiotherapie voor spierstijfheid en bewegingsproblemen en tot slot counseling.

Supplementen zoals vitamine D, magnesium en omega-3 essentiële vetzuren kunnen mogelijk het dopaminegehalte verhogen. 

De dopaminegehaltes kunnen ook op een natuurlijke manier verhoogd worden door ontspannende en gelukmakende activiteiten zoals lichaamsbeweging, meditatie en therapeutische massage.

Dopaminetekort speelt mogelijk een rol bij ADHD / ADD

Niemand weet de precieze oorzaak van ADHD, maar sommige onderzoekers denken dat dopamine een belangrijke rol speelt. 

Dopamine zorgt ervoor dat we onze emotionele reacties kunnen reguleren en acties kunnen ondernemen om specifieke beloningen te krijgen. Dopamine zorgt voor plezier en beloning.

De dopamine gehaltes zijn echter anders bij mensen met ADHD in vergelijking met mensen zonder ADHD.

Dit ligt mogelijk aan de lagere concentraties van dopamine transporters, wat ook wel dopamine transporter dichtheid (DTD) wordt genoemd.

Onderzoekers zagen een 70 procent toename van DTD bij volwassenen met ADHD in vergelijking met de deelnemers die geen ADHD hadden. 

Lagere niveaus van DTD kunnen het risico op ADHD verhogen. Dit betekent echter niet dat wanneer iemand lage niveaus DTD heeft, ook automatisch ADHD heeft. 

Er is een compleet overzicht nodig om een formele diagnose te stellen.

Ongeveer 30 procent van de kinderen met autisme heeft ook ADHD. Dopamine wordt ook in verband gebracht met autisme.

Take home message 

Een dopaminetekort verhoogd de kans op depressie, de ziekte van Parkinson, ADHD en heeft een grote impact op de kwaliteit van leven. De symptomen van een dopaminetekort hangen af van de precieze oorzaak.

Lagere niveaus van dopamine transporter dichtheid (DTD) kunnen het risico op ADHD verhogen. Echter is een compleet overzicht nodig om de diagnose ADHD (ADD) te stellen.

Eén derde van de kinderen met autisme heeft ook ADHD. Dopamine hangt ook samen met autisme.

Er is nog onvoldoende bewijs om te concluderen dat voeding en levensstijl het dopamine gehalte kunnen beïnvloeden. Sommige medicijnen en therapieën kunnen de symptomen verlichten.

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond.

Bronnen

Wing, V. C., Payer, D. E., Houle, S., George, T. P., & Boileau, I. (2015). Measuring cigarette smoking-induced cortical dopamine release: a [11 C] FLB-457 PET study. Neuropsychopharmacology, 40(6), 1417-1427.

Volkow, N. D., Fowler, J. S., Wang, G. J., Baler, R., & Telang, F. (2009). Imaging dopamine’s role in drug abuse and addiction. Neuropharmacology, 56, 3-8.

Tellez, L. A., Medina, S., Han, W., Ferreira, J. G., Licona-Limón, P., Ren, X., … & De Araujo, I. E. (2013). A gut lipid messenger links excess dietary fat to dopamine deficiency. Science, 341(6147), 800-802.

Salinas, A. G., Davis, M. I., Lovinger, D. M., & Mateo, Y. (2016). Dopamine dynamics and cocaine sensitivity differ between striosome and matrix compartments of the striatum. Neuropharmacology, 108, 275-283.

Pifl, C., Wolf, A., Rebernik, P., Reither, H., & Berger, M. L. (2009). Zinc regulates the dopamine transporter in a membrane potential and chloride dependent manner. Neuropharmacology, 56(2), 531-540.

Nieoullon, A., & Coquerel, A. (2003). Dopamine: a key regulator to adapt action, emotion, motivation and cognition. Current opinion in neurology, 16, S3-S9.

Hryhorczuk, C., Florea, M., Rodaros, D., Poirier, I., Daneault, C., Des Rosiers, C., … & Fulton, S. (2016). Dampened mesolimbic dopamine function and signaling by saturated but not monounsaturated dietary lipids. Neuropsychopharmacology, 41(3), 811-821.

Field, T., Hernandez-Reif, M., Diego, M., Schanberg, S., & Kuhn, C. (2005). Cortisol decreases and serotonin and dopamine increase following massage therapy. International Journal of Neuroscience, 115(10), 1397-1413.

Arnsten, A. F., Wang, M., & Paspalas, C. D. (2015). Dopamine’s actions in primate prefrontal cortex: challenges for treating cognitive disorders. Pharmacological reviews, 67(3), 681-696.

Dougherty, D. D., Bonab, A. A., Spencer, T. J., Rauch, S. L., Madras, B. K., & Fischman, A. J. (1999). Dopamine transporter density in patients with attention deficit hyperactivity disorder. The Lancet, 354(9196), 2132-2133.

Fusar-Poli, P., Rubia, K., Rossi, G., Sartori, G., & Balottin, U. (2012). Striatal dopamine transporter alterations in ADHD: pathophysiology or adaptation to psychostimulants? A meta-analysis. American Journal of Psychiatry, 169(3), 264-272.

Hornykiewicz, O. (2006). The discovery of dopamine deficiency in the parkinsonian brain. In Parkinson’s Disease and Related Disorders (pp. 9-15). Springer, Vienna.

Mechan, A. O., Fowler, A., Seifert, N., Rieger, H., Wöhrle, T., Etheve, S., … & Mohajeri, M. H. (2011). Monoamine reuptake inhibition and mood-enhancing potential of a specified oregano extract. British journal of nutrition, 105(8), 1150-1163.

Pertile, R. A., Cui, X., & Eyles, D. W. (2016). Vitamin D signaling and the differentiation of developing dopamine systems. Neuroscience, 333, 193-203.

Wakade, C., & Chong, R. (2014). A novel treatment target for Parkinson’s disease. Journal of the neurological sciences, 347(1-2), 34-38.