Elektrolyten reguleren de spier- en zenuwfunctie, zuurgraad, bloeddruk, hydratatie, en ondersteunten het herstel van beschadigd weefsel.

Dit artikel vertelt je alles wat je moet weten over electrolyten, inclusief de werking en waar het in zit.

Wat zijn elektrolyten?

Elektrolyten zijn chemische stoffen die elektriciteit geleiden wanneer ze in water opgelost zijn. Elektrolyten ondersteunen een aantal belangrijke lichaamsfuncties. 

Zonder elektrolyten kan je niet leven omdat veel automatische lichaamsprocessen afhankelijk zijn van een kleine elektrisch geladen stroom. Deze stroom wordt bewerkstelligt door elektrolyten. 

Een optimale balans tussen de verschillende elektrolyten is cruciaal omdat ze nauw samenwerken met alle weefselcellen.

Met name de spier en zenuwcellen zijn afhankelijk van elektrolyten en worden daarom ook wel de elektrische weefsels genoemd. 

Elektrolyten manoeuvreren zich buiten, binnen en tussen de cellen en zorgen hiermee voor de elektrische geleiding naar andere cellen.

Welke elektrolyten zijn er 

De belangrijkste elektrolyten in het menselijk lichaam zijn:

1. natrium
2. kalium
3. calcium
4. magnesium
5. bicarbonaat
6. fosfaat
7. chloride

Zo heeft een spier natrium, kalium en calcium nodig voor het samentrekken (contraheren). Een verstoorde elektrolytenbalans kan dus leiden tot overmatige samentrekkingen of spierzwakte.

Hoeveel elektrolyten heb je dagelijks nodig?

De minimumvereiste hoeveelheid electrolyten is ongeveer 1.600 tot 2.000 mg per dag. Dit zijn de aanbevolen innames voor de meest voorkomende elektrolyten:

Verstoorde elektrolytenbalans 

Wanneer in het bloed het niveau van een elektrolyt te laag of te hoog wordt, ontstaat er een onbalans. Er zijn een aantal oorzaken voor een onbalans zoals veranderde waterniveaus. 

Tijdens een intensieve training gaan via het zweet natrium en kalium verloren. Ook snel vochtverlies na bijvoorbeeld braken en diarree kan de concentratie drastisch beïnvloeden. 

Elektrolyten moeten snel aangevuld worden om een gezonde balans te behouden. De nieren en een aantal hormonen reguleren deze elektrolytenconcentraties. 

Zodra de elektrolytenconcentratie te hoog wordt, zullen de nieren ze uitscheiden, en brengen de hormonen de concentratie weer in balans.

Een verstoord evenwicht ontstaat wanneer het lichaam niet meer in staat is om de balans te handhaven wat de algehele gezondheid kan beïnvloeden. 

Onevenwichtigheden van natrium en kalium komen het meeste voor. Een laag natriumgehalte (hyponatriëmie) is de meest voorkomende elektrolyten onevenwichtigheid.

Symptomen verstoord elektrolytenevenwicht

De symptomen zijn afhankelijk van het precieze elektrolyt en of er sprake is van te weinig of juist te veel elektrolyten. 

Teveel magnesium, natrium, calcium of kalium kan de volgende symptomen veroorzaken:

1. spierzwakte
2. onregelmatige hartslag
3. spierkrampen
4. stuiptrekkingen
5. botstoornissen
6. verwardheid
7. bloeddruk veranderingen
8. epileptische aanvallen
9. stuiptrekkingen
10. zenuwstelselaandoeningen
11. gevoelloosheid
12. overmatige vermoeidheid

Een teveel aan calcium wordt vaak veroorzaakt bij de afbraak van botweefsel. Dit kan voorkomen bij longkanger, borstkanker en multipel myeloom.

Een calcium overschot kan de volgende symptomen veroorzaken: 

1. frequent urineren
2. lethargie
3. onregelmatige hartslag
4. humeurigheid en prikkelbaarheid
5. vermoeidheid
6. misselijkheid
7. braken
8. maagpijn
9. dorst
10. extreme spierzwakte
11. totaal verlies van eetlust
12. droge mond of keel
13. verwardheid
14. coma
15. constipatie

Oorzaken verstoord elektrolytenevenwicht

De meest voorkomende oorzaken van een elektrolyten onevenwichtigheid zijn:

1. het niet aanvullen van elektrolyten of slechte hydratatie
2. langdurige perioden van diarree of braken 
3. ernstige dehydratatie
4. slechte voeding
5. nierziekte
6. verstoring van het zuur-base-evenwicht in het lichaam
7. hartfalen
8. medicatie: plaspillen (diuretica), ACE-remmers, corticosteroïden 
9. kankerbehandeling
10. boulimia
11. oudere leeftijd, inefficiënte nieren

Electrolyten meten 

Door middel van een elektrolyt panel kunnen elektrolyten onevenwichtigheden, de nierfunctie en het zuur-base-evenwicht in kaart worden gebracht.

Als de oorzaak van de verstoring bekend is, kan de voortgang van een behandeling gemonitord worden. 

Een elektrolyt panel is vaak onderdeel van een routinematig onderzoek, maar kan ook los worden aangevraagd. 

De bloedconcentraties van de elektrolyten worden gemeten in millimol per liter (mmol/L).

Bij de spoedeisende hulp of tijdens een ziekenhuisopname worden de elektrolyten in kaart gebracht omdat acute en chronische aandoeningen de concentraties kunnen beïnvloeden.

Behandeling electrolyten

Een verstoord elektrolytenevenwicht wordt behandelt door de lage concentraties aan te vullen en hoge concentraties te verlagen.

Bij een te hoog niveau zal de oorzaak van de overschrijding worden weggenomen en bij een te laag niveau wordt het specifieke elektrolyt aangevuld. 

Het type behandeling is afhankelijk van de ernst. In extreme gevallen moeten mensen in het ziekenhuis worden opgenomen.

Orale rehydratietherapie. Na ernstige diarree kunnen mensen naast uitdroging ook een elektrolytentekort oplopen. Orale rehydratietherapie bevat het volgende:

• 2,6 gram natrium
• 2,9 gram natriumcitraat
• 1,5 gram kaliumchloride

Deze bestanddelen worden in 1 liter water opgelost en opgedronken.

Elektrolyten Vervangingstherapie. Extreme elektrolytentekorten kunnen intraveneus of oraal worden hersteld. Zo wordt een natriumtekort via een infuus aangevuld met samengesteld natriumlactaat of een zoutwateroplossing.

De elektrolyt-tekorten die ontstaan door nierziektes kan je niet voorkomen, maar het risico op een tekort kan je verminderen door gezond en voedzaam te eten. 

Teveel elektrolyten 

Wanneer je vocht verliest en juist geen elektrolyten kan de concentratie juist te hoog worden. Met behulp van een wateroplossing en glucose of bloedsuiker kan de balans hersteld worden. 

Bronnen van elektrolyten 

Met de juiste voeding kan je lage elektrolytenniveaus aanvullen en voorkomen. 

De volgende voedingsmiddelen zijn rijk aan de belangrijkste elektrolyten:

Natrium 

1. augurken
2. dille 
3. tafelzout
4. tomaten: soep, sap of saus 

Chloride 

1. sla
2. tomaten: soep, sap of saus 
3. tafelzout
4. olijven

Kalium

1. yoghurt
2. aardappelen met schil
3. banaan

Lees meer over kaliumrijke bronnen.

Magnesium 

1. pompoenzaden
2. heilbot
3. spinazie

Lees meer over magnesiumrijke bronnen.

Calcium

1. melk
2. yoghurt
3. collard groenten
4. ricotta
5. spinazie
6. sardines
7. boerenkool

Lees meer over calciumrijke bronnen.

Sportdranken. Na het sporten kunnen sportdranken, snoepjes en gels de elektrolyten aanvullen door het verloren natrium en kalium aan te vullen en daarnaast water vast te houden. Sportdranken bevatten vaak een hoog elektrolytengehalte dus voorkom dat je teveel neemt. Daarnaast bevatten sportdrankjes grote hoeveelheden suiker.

‘s Nachts verliezen we via onze zweet, ademhaling en nachtelijke toiletbezoekjes gemiddeld 1 kilogram aan water. Een elektrolytendrankje zou daarom een goed begin van de dag kunnen zijn. 

Elektrolyten kopen

Supplementen kunnen lage elektrolytenniveaus beheersen. Vooral oudere volwassenen komen vaak niet aan hun kaliumbehoefte.

Online zijn er verschillende supplementen verkrijgbaar. We hebben een aantal elektrolytsupplementen onder de loep genomen en beoordeeld op verschillende kritieke vlakken. De Powerbar voldoet aan alle belangrijke kenmerken.