Foliumzuur, of folaat is een B-vitamine wat een belangrijk rol speelt bij de productie van rode bloedcellen en de aanmaak en herstel van DNA. 

Binnen een paar weken kan je al een foliumzuurtekort oplopen. In zeldzame gevallen ontstaat een tekort vanwege een ziekte of genetische mutatie. 

Een foliumzuurtekort kan leiden tot bloedarmoede waarbij je te weinig functionerende rode bloedcellen hebt. Bloedarmoede is ernstig want het berooft het lichaamsweefsel van zuurstof.

Foliumzuur is met name belangrijk tijdens de zwangerschap, een tekort kan namelijk leiden tot geboorteafwijkingen.

Wellicht vermoed je een foliumzuurtekort en vraag je je nu af wat de symptomen en oorzaken daarvan zijn. 

Symptomen Foliumzuurtekort

Een foliumzuurtekort geeft vaak milde symptomen. De meest voorkomende symptomen zijn:

  • vermoeidheid
  • mondzweertjes
  • grijs haar
  • gezwollen tong
  • groeiproblemen

Foliumzuurtekort kan resulteren in bloedarmoede. Symptomen van bloedarmoede zijn onder andere:

  1. vermoeidheid
  2. zwakte
  3. bleke huid
  4. lusteloosheid
  5. prikkelbaarheid
  6. kortademigheid

Oorzaken van een foliumzuurtekort

Omdat foliumzuur oplost in water en je lichaam dus geen vetreserve kan aanleggen, moet je foliumzuur regelmatig innemen. Overtollig foliumzuur scheidt je lichaam uit via de urine. 

Hier zijn 5 oorzaken van een foliumzuurtekort

1. Dieet

peulvruchten foliumzuurDe belangrijkste oorzaak van een foliumzuurtekort is een dieet dat weinig fruit, groenten en verrijkte granen bevat. Daarnaast kan overkoken de vitaminen vernietigen. Als je onvoldoende foliumzuurrijke voeding eet, kan het gehalte in slechts een paar weken te laag worden.

2. Ziekte

Ziekten die de maag-darmopname beïnvloeden kunnen ook een foliumzuurtekort veroorzaken. Deze ziekten kunnen de foliumzuur opname verminderen: 

  1. coeliakie
  2. ziekte van Crohn
  3. nieraandoeningen
  4. bepaalde vormen van kanker

3. Bijwerkingen van medicatie 

Bepaalde medicijnen kunnen ook een foliumzuurtekort teweeg brengen. Dat zijn de volgende medicijnen:

  1. Co-trimoxazol (trimethoprim met sulfamethoxazol)
  2. fenytoïne (Dilantin)
  3. sulfasalazine
  4. methotrexaat

4. Genetische aanleg 

Er bestaat een genetische mutatie die de omzetting van foliumzuur in het bruikbare methylfolaat belemmert. Kortom, de genetische mutatie vermindert een efficiënte omzetting.

5. Overmatig alcoholgebruik

Alcohol belemmert de foliumzuuropname en verhoogt daarnaast de uitscheiding van foliumzuur via de nieren en urine.

Een aantal groepen lopen een groter risico op foliumzuurtekort:

  1. zwangere en borstvoedende vrouwen
  2. mensen met chronische maag-darmaandoeningen
  3. mensen die dieet volgen
  4. alcoholverslaving 
  5. mensen die ouder zijn dan 65.

Foliumzuur tekort mannen 

Een foliumzuurtekort komt bij mannen niet vaak voor. Echter, het is ook voor mannen belangrijk omdat foliumzuur het hart, het haar, de vruchtbaarheid en mentale gezondheidsproblemen verbetert. 

Foliumzuur is goed voor de vruchtbaarheid van de man omdat foliumzuur het aantal zaadcellen kan verhogen. 

Bovendien speelt foliumzuur een rol bij erectiestoornissen. Een studie toonde aan dat veel mensen met erectiestoornissen een foliumzuurtekort hadden. 

Een andere studie concludeerde dat foliumzuursupplementen een effectieve behandeling was voor erectiestoornissen en de symptomen kon verminderen. 

Een foliumzuurtekort vaststellen 

Een foliumzuurtekort wordt vastgesteld met bloedonderzoek. Het foliumzuurgehalte wordt tijdens de prenatale controles van zwangere vrouwen vaak getest. Er bestaan zelfs testkits voor thuisgebruik.

Om bloedarmoede op basis van een foliumzuurgebrek vast te stellen wordt het volgende gedaan: 

  1. Je arts zal vragen stellen over je symptomen
  2. Bloedonderzoek: een volledig bloedbeeld (CBC) meet het aantal bloedcellen en geeft daarnaast het uiterlijk weer van je rode bloedcellen. 

Weetje

Als je een foliumzuurtekort hebt, zien de rode bloedcellen er onvolgroeid en groot uit.

Complicaties van een foliumzuurtekort

Foliumzuur zorgt voor de normale aanmaak van rode bloedcellen. Als een foliumzuurtekort niet gecorrigeerd wordt, kunnen op lange termijn de volgende complicaties optreden:

  1. megaloblastaire anemie: de rode bloedcellen zijn groter dan normaal en daarnaast nog niet volledig ontwikkeld. 
  2. onvoldoende bloedplaatjes en witte bloedcellen 
  3. Aangeboren afwijkingen: er kunnen afwijkingen ontstaan in de hersenen en het ruggenmerg van de ontwikkelende foetus, dit worden ook wel neurale buisdefecten genoemd. 

Behandeling foliumzuurtekort

Een foliumzuurtekort kan gecorrigeerd worden door de inname te verhogen via de voeding of foliumzuursupplementen. 

Als je de genetische mutatie aan het MTHFR-gen hebt, moet je gemethyleerd foliumzuur innemen om zo tekorten te voorkomen. 

Foliumzuursupplementen worden vaak met andere B-vitamines gecombineerd, dit worden ook wel vitamine B-complexen genoemd. 

Verminder daarnaast de alcoholinname en als je zwanger bent moet je volledig stoppen met alcohol.

Het duurt ongeveer 4 maanden om bloedarmoede op basis van foliumzuurgebrek te corrigeren. 

Voorkom een foliumzuurtekort 

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid foliumzuur is 400 microgram (mcg) voor de meeste volwassenen, 600 mcg voor zwangeren en 500 mcg voor borstvoedende vrouwen.

Je kan een foliumzuurtekort eenvoudig voorkomen. De volgende voedingsmiddelen zijn het rijkst aan foliumzuur (gram, mcg foliumzuur, %ADH): 

  1. Peulvruchten: 200 gram gekookte linzen, 360 microgram foliumzuur, 90% v/d ADH
  2. Runderlever: 85 gram gekookte runderlever, 212 mcg, 54% ADH
  3. Avocado’s: 1 avocado, 164 mcg, 42% ADH 
  4. Bieten: 136 gram rauwe bieten, 148 mcg, 37% ADH. 
  5. Asperges: 90 gram gekookte asperges, 134 mcg, 34% ADH
  6. Spaghetti: 140 gram gekookte spaghetti, 100 mcg, 25% ADH
  7. Tarwekiemen: 28 gram tarwekiemen, 79 mcg, 20% ADH
  8. Spinazie: een kop 30 gram rauwe spinazie, 58 mcg, 15% van de ADH. 
  9. Broccoli: 78 gram gekookte broccoli, 84 mcg, 21% ADH
  10. Sinaasappels: 1 grote sinaasappel, 55 mcg, 14% ADH
  11. Papaja: 140 gram rauwe papaja, 53 mcg, 13% ADH
  12. Spruitjes: 78 gram gekookte spruitjes, 47 mcg, 12% ADH
  13. Walnoten: 28 gram walnoten, 28 mcg, 7% ADH
  14. Bananen: 1 middelgrote banaan, 24 mcg, 6% ADH
  15. Eieren: 1 groot ei, 22 mcg, 6% ADH

Kortom, er zijn genoeg voedingsopties om een foliumzuurtekort te voorkomen. 

Take home message

Als je onvoldoende foliumzuur consumeert, kan je al binnen een paar weken een foliumzuurtekort oplopen wat kan leiden tot bloedarmoede.

Foliumzuur is cruciaal tijdens de zwangerschap, omdat een tekort kan leiden tot geboorteafwijkingen zoals neurale buisdefecten. 

Een foliumzuurtekort geeft milde symptomen waaronder vermoeidheid, mondzweertjes, grijs haar, gezwollen tong en groeiproblemen. 

Een foliumzuurtekort kan ontstaan door dieet, ziekte, medicatie, genetische aanleg en overmatig alcoholgebruik.

Een foliumzuurtekort kan je corrigeren via de voeding of met foliumzuursupplementen. Het duurt 4 maanden om van bloedarmoede op basis van foliumzuurgebrek af te komen. 

Het is het verstandigst om een foliumzuurtekort te voorkomen door voedingsmiddelen te eten die boordevol foliumzuur zitten. 

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond.

Bronnen

Reynolds, E. H. (2014). The neurology of folic acid deficiency. Handbook of clinical neurology, 120, 927-943.

Ghadirian, A. M., Ananth, J., & Engelsmann, F. (1980). Folic acid deficiency and depression. Psychosomatics, 21(11), 926-929.

Streiff, R. R., & Little, A. B. (1967). Folic acid deficiency in pregnancy. New England Journal of Medicine, 276(14), 776-779.

Khan, K. M., & Jialal, I. (2018). Folic acid (folate) deficiency.

Herbert, V. (1962). Experimental nutritional folate deficiency in man.

Czeizel, A. E., Dudás, I., Vereczkey, A., & Bánhidy, F. (2013). Folate deficiency and folic acid supplementation: the prevention of neural-tube defects and congenital heart defects. Nutrients, 5(11), 4760-4775.

Allen, L. H. (2008). Causes of vitamin B12 and folate deficiency. Food and nutrition bulletin, 29(2_suppl1), S20-S34.

Castellanos-Sinco, H. B., Ramos-Peñafiel, C. O., Santoyo-Sánchez, A., Collazo-Jaloma, J., Martínez-Murillo, C., Montaño-Figueroa, E., & Sinco-Ángeles, A. (2015). Megaloblastic anaemia: Folic acid and vitamin B12 metabolism. Revista Médica Del Hospital General De México, 78(3), 135-143.

Hansen, H. A. (1967). On the diagnosis of folic acid deficiency. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavica, 46(sup7), 13-37.

Eichholzer, M., Tönz, O., & Zimmermann, R. (2006). Folic acid: a public-health challenge. The Lancet, 367(9519), 1352-1361.

Subar, A. F., Block, G., & James, L. D. (1989). Folate intake and food sources in the US population. The American journal of clinical nutrition, 50(3), 508-516.

Witthöft, C. M., Forssén, K., Johannesson, L., & Jägerstad, M. (1999). Folates-food sources, analyses, retention and bioavailability. Näringsforskning, 43(1), 138-146.

Stanger, O. (2002). Physiology of folic acid in health and disease. Current Drug Metabolism, 3(2), 211-223.

Chanarin, I., Mollin, D. L., & Anderson, B. B. (1958). Folic acid deficiency and the megaloblastic anaemias.