Als je ‘s ochtends letterlijk je bed niet meer uit kunt komen, is er misschien wat meer aan de hand. Dus waarom heb je geen kracht in benen bij opstaan?
KORT ANTWOORD
Zwakke benen kunnen ontstaan wanneer de wervelkolom, zenuwen of hersenen zijn aangetast. Dit kan veroorzaakt worden door systemische ziekten, ontstekingen en medicijnbijwerkingen. Er kan iets ernstigs aan de hand zijn zoals zenuwcompressie of een beroerte.
Als het niet gepaard gaat met andere symptomen, is er misschien niets ernstigs aan de hand. Vermoeidheid en zwakte kunnen in zijn algemeenheid ook symptomen zijn van bloedarmoede. Maar om de oorzaak te achterhalen moet je langs de dokter gaan.
Dit artikel vertelt je bij opstaan geen kracht in benen kan hebben en andere oorzaken van moeilijk op kunnen staan.

Oorzaken van zwakke benen
Systemische ziekte. Systemische aandoeningen kunnen meerdere lichaamsdelen aantasten waaronder het zenuwstelsel en spieren. Voorbeelden hiervan zijn een diabetes, beroerte, trauma, spierziekten, abnormale groei (kankerachtige en niet-kankerachtige abnormale gezwellen), overmatige blootstelling aan alcohol, ruggenmergschade door trauma, infectie, en bepaalde vitaminetekorten.
Medicijnbijwerkingen. Verschillende medicijnen kunnen als bijwerkingen de spieren in je benen aantasten waardoor er beenzwakte op kan treden. Voorbeelden hiervan zijn cholesterolverlagers zoals statines, ontstekingsremmers zoals steroïden en bepaalde soorten chemotherapie.
Ontstekingen. Ook ontstekingen kunnen leiden tot een zwakte in de benen. Dit kan optreden na een reactie van het lichaam op virale en bacteriële infecties waarbij het ruggenmerg, zenuwen en hersenen beschadigd kunnen raken. Echter, het lichaam kan ook het eigen gezonde weefsel aanvallen, wat een auto-immuunziekte wordt genoemd.
Andere mogelijke oorzaken van beenzwakte:
- hernia van een tussenwervelschijf
- vernauwing in de wervelkolom dat druk op de zenuwen en het ruggenmerg zet
- Cauda equina syndroom: zenuwwortel (cauda equina) aandoening
- Beriberi (vitamine B1 tekort)
- Wernicke-korsakoff-syndroom: neurologische aandoening door een vitamine B1 tekort)
- ALS
Geen kracht in benen bij opstaan kan dus een teken zijn van een beroerte of verdrukking van de zenuwen. Het is belangrijk dat je dat herkent en zo snel mogelijk hulp zoekt.
Plotselinge beenzwakte en beroerte
Beenzwakte kan een teken zijn van een beroerte. Bij een plotselinge beenzwakte moet je daarom direct medische hulp zoeken.
Bij een beroerte kan beenzwakte plotseling optreden en kunnen er ook andere symptomen optreden zoals gevoelloosheid, gezichtsproblemen, armzwakte, gevoelloze armen, evenwichtsproblmen of moeite met spreken,
Beenzwakte door zenuwcompressie
Beenzwakte kan ook veroorzaakt worden door een verdrukte zenuw, ook wel zenuwcompressie genoemd. Dit is net zoals een beroerte een ernstige oorzaak van beenzwakte.
Het is belangrijk dat je de symptomen herkent die op verdrukking van de ruggenmergzenuwen kunnen duiden. In dat geval moest je direct medische hulp inschakelen.
De symptomen van verdrukte ruggenmergzenuwen zijn onder andere:
- plotselinge ernstige rugpijn
- evenwichtsproblemen
- zwakte of gevoelloosheid: billen, achterkant van de benen of binnenkant van de dijen
- plotselinge verandering in de controle na de blaas of darmen
- incontinentie
Moeilijk op kunnen staan
Normaal gesproken kun je ‘s ochtends bij wijze van spreken het bed uit springen. Misschien ben je een avondmens die ‘s morgens met veel moeite op de benen komt, maar er kan ook meer aan de hand zijn.
Als je slecht hebt geslapen ben je waarschijnlijk niet uit bed te krijgen, maar naast slaaptekort kunnen er ook nog een aantal andere redenen zijn.
- Kort of slecht geslapen. Na voldoende nachtrust en een goede slaapkwaliteit zul je waarschijnlijk energiek wakker worden, maar als je minder dan 6 uur slaapt of onregelmatig slaapt is het niet zo gek dat opstaan moeilijker is. Slaaptekort is ook nog eens een veel voorkomende boosdoener van een ochtendhumeur. Bovendien hebben avondmensen ook meer slaapproblemen dan ochtendmensen.
- Slaaptraagheid. Moeilijk wakker worden wordt nog wel eens veroorzaakt door slaaptraagheid waarbij de hersenen niet tegelijk wakker worden. Dit kan een negatieve invloed hebben op je prestaties, stemming, alertheid en geheugen. Dit kan versterkt worden door een hoge slaapschuld, uitslapen en jetlag. Het komt vaker voor dan je zou denken. 60% van de mensen met een ochtendhumeur heeft hier last van.
- Chronotype. Misschien ligt het aan je zogeheten chronotype en ben je van nature een avondmens die na het wakker worden maar moeilijk op de benen komt. Het zou dus genetisch bepaald kunnen zijn. Anderzijds zal een ochtendmens om zes uur ‘s ochtends al vanzelf wakker worden. Vermoed je dat je een avondmens bent? Lees dit artikel waarin we de alle kenmerken van een avondmens en ochtendbmensen even beschrijven. [blog]
- Bloedarmoede. Geen kracht in benen bij opstaan is mogelijk een teken van bloedarmoede. Zo is zwakte een van de symptomen ervan. Bloedarmoede is veelvoorkomend, zo heeft 25% van de wereldbevolking bloedarmoede (meer dan 1.6 miljard mensen). Bij vermoeidheidsklachten of een bleke huid neemt het vermoeden van bloedarmoede toe. Er zijn verschillende vormen van bloedarmoede, maar symptomen zoals vermoeidheid, een koud gevoel en kortademigheid worden bij alle vormen van bloedarmoede gezien. Symptomen van bloedarmoede zijn onder andere:
- vermoeidheid, zwakte
- bleke, droge of gele huid
- kortademigheid, pijn op de borst
- duizeligheid, licht gevoel in het hoofd
- koud gevoel, koude handen en voeten
- snelle hartslag, onregelmatige hartslag
- restless leg syndrome: onbedoelde bewegingen in het onderbeen
- hoofdpijn
- gemakkelijke gekneusde huid, pijnlijke tong
- Depressie. Vermoeid wakker worden kan een teken zijn van depressie, dus als je ook depressieve gevoelens hebt kan dit een mogelijke oorzaak zijn. Het komt vaker voor dan je zou denken, zo heeft 5% van de mensen een depressie.
Take home message
Geen kracht in de benen bij opstaan kan veroorzaakt worden door schade aan de wervelkolom, zenuwen of hersenen.
Mogelijke oorzaken hiervan zijn systemische ziekten, ontstekingen en medicijnbijwerkingen. Voor elk van deze mogelijke oorzaken is er een lijst van mogelijke boosdoeners.
Er moet ook rekening gehouden worden met gezondheidsproblemen zoals bloedarmoede of een depressie.
De ernst van de verschillende oorzaken verschilt, dus ga langs de dokter en bespreek al je symptomen zodat er een correcte diagnose gesteld kan worden.
Als je kort hebt geslapen is het niet zo gek als je een half uur lang aan het snoozen bent en mensen je maar beter even met rust kunnen laten.
Veel mensen hebben een ochtendhumeur wat voor aardig wat ruzies en spanningen kan leiden.
Mensen zijn nou eenmaal verschillend. Zo komt de een zonder te snoozen fris en fruitig uit bed terwijl je een ander maar beter even kunt ontwijken.
Zo krijgt een derde van de mensen met een slecht humeur vervolgens ook nog eens ruzie.