Bij pijn of een branderig gevoel bij het plassen, afscheiding uit de penis of vagina, of zweertjes op bultjes in de genitale regio ben je al gauw bang voor een SOA.

Er zijn echter verschillende SOA’s met verschillende symptomen die bij vrouwen en mannen anders kunnen zijn.

De drie meest voorkomende SOA’s zijn HPV, Chlamydia en Gonorroe. Maar er zijn nog een aantal waar je je zeker bewust van moet zijn.

Dit artikel vertelt je de klachten bij zowel vrouwen als mannen van veel voorkomende SOA’s inclusief hoe ze gediagnosticeerd kunnen worden.

1. Chlamydia

Chlamydia is de meest voorkomende bacteriële SOA. Zowel mannen als vrouwen kunnen symptomen van chlamydia hebben. Het kan enkele weken duren voordat de chlamydiasymptomen optreden.

Symptomen chlamydia bij vrouwen:

1. pijn of branderig gevoel bij het plassen
2. buikpijn
3. ongewone vaginale afscheiding (kan een sterke geur hebben en gelig zijn)
4. pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
5. pijn in het bekken
6. bloeden na het vrijen
7. bloeding tussen de menstruaties

Vaginale afscheiding is bij vrouwen het meest voorkomende symptoom van chlamydia.

Symptomen chlamydia man:

1. pijn bij het plassen
2. branderig gevoel in de urinebuis
3. troebele, witte, of waterige afscheiding uit de penis
4. pus of een melkachtige of waterige afscheiding uit de penis
5. jeuk in de urinebuis
6. gevoelige testikels
7. gezwollen testikels
8. pijn rond de anus
9. bloedingen en/of afscheiding rond de anus

Chlamydia kan ook de ogen infecteren:

1. roodheid van het oog
2. afscheiding
3. jeuk
4. verkleurde huid rond het oog

De meeste mensen met chlamydia vertonen helemaal geen symptomen. Alleen met een test kun je uitsluitsel krijgen.

Chlamydia kan met een urinetest of een uitstrijkje gediagnosticeerd worden. Ze worden als pijnloos, eenvoudig en zeer betrouwbaar beschouwd. 

2. Gonorroe

Op de lijst van meest voorkomende SOA staat gonorroe op plek drie. Het is een bacteriële infectie die met antibiotica succesvol behandeld kan worden.

Symptomen gonorroe bij vrouwen:

1. branderig gevoel bij het plassen
2. pijn bij het plassen
3. vaak plassen 
4. jeukend of branderig gevoel in het vaginale gebied
5. verhoogde vaginale afscheiding
6. gelige vaginale afscheiding
7. vaginaal bloedverlies tussen de menstruaties door (bijvoorbeeld na het vrijen)
8. buikpijn
9. bekkenpijn
10. roodheid van de genitaliën
11. gezwollen genitaliën

Gonorroe wordt ook wel druiper genoemd omdat een besmette penis kan lekken en druppelen.  

Symptomen gonorroe bij mannen:

1. pijn bij het plassen
2. branderig gevoel bij het plassen
3. ongewone afscheiding uit de punt van de penis (wit, groen of geel)
4. druppels uit de penis
5. ontstoken voorhuid (zwelling)
6. pijnlijke testikels of gevoelige testikels (zelden)
7. sneller of vaker moeten plassen

Pijn of een brandend gevoel tijdens het plassen kan het eerste symptoom zijn. 

Bij mannen zullen na 2-7 dagen meestal de eerste symptomen verschijnen. Het kan echter ook 30 dagen duren.

Net zoals bij chlamydia hebben mensen met gonorroe vaak geen symptomen. Zo heeft 80% van de vrouwen geen symptomen tegenover 10-15% van de mannen.

Gonorroe kan gediagnosticeerd worden met de zogeheten gonorroe nucleïnezuur amplificatietest (NAAT) . 

Hierbij wordt het genetisch materiaal van de gonorroe bacterie opgespoord. Hiervoor is een urinemonster of uitstrijkje van de infectieplaats nodig.

3. HPV

80% van de seksueel actieve mensen zal op een gegeven moment HPV hebben. HPV is dus de meest voorkomende SOA. 

Er zijn meer dan 100 HPV-varianten. Sommige varianten veroorzaken wratten terwijl andere varianten tot kankers kunnen leiden.

De meest voorkomende symptomen zijn genitale wratten en een afwijkend baarmoederhalsuitstrijkje. Verschillende varianten kunnen verschillende soorten wratten veroorzaken.

Genitale wratten:

1. kleine bloemkoolvormige bultjes
2. kleine steelvormige uitsteeksels
3. platte laesies

De genitale wratten zijn klein, rood of roze van kleur, en het kunne ook vleeskleurige gezwellen zijn. Ze bevinden zich in of rondom de geslachtsorganen, vaak in clusters van drie of 4.

Bij vrouwen zullen genitale wratten meestal op de vulva verschijnen terwijl ze bij mannen op de penis, scrotum of rondom de anus verschijnen. Genitale wratten zullen zelden ongemak of pijn veroorzaken.

Het HPV-virus kan nog meer soorten wratten veroorzaken zoals gewone wratten, platte wratten, en plantaire wratten.

HPV kan bij vrouwen met een uitstrijkje (PAP-test), HPV-test of biopsie aangetoond worden. Bij een uitstrijkje worden veranderingen in de baarmoederhalscellen (dysplasie) opgespoord en bij een HPV-test wordt het virus opgespoord.

Bij mannen wordt er gekeken of er een of meer wratten op de penis, balzak, dijen, liezen of anus verschijnen. Zo kunnen de meeste infecties opgespoord worden. 

Mogelijk is de wrat inwendig. Eventueel kan met een anoscoop het anala kanaal onderzocht worden waarbij er een anaal uitstrijkje verricht kan worden om celveranderingen (dysplasie) op te sporen.

3. Herpes

Elk jaar raken maar liefst 16% van de vrouwen besmet met een genitale herpesinfectie tegenover 8% van de mannen (14-49 jaar). 

Door seksueel contact, nauw huid-op-huidcontact en zoenen kun je met het herpesvirus geïnfecteerd raken. Binnen twee weken na infectie zal vaak de eerste herpesuitbraak plaatsvinden.

Genitale herpes symptomen mannen:

1. kleine rode genitale bultjes die in blaasjes overgaan
2. tintelingen in het genitale gebied: de penis, scrotum, anus, billen, dijen
3. zwelling in de lies, nek of onder de armen
4. plasproblemen
5. spierpijn
6. vermoeidheid
7. hoofdpijn
8. koorts

Genitale herpes symptomen vrouwen:

1. een branderig gevoel, jeuk of tintelingen in de anale of vaginale regio
2. gezwollen lymfeklieren
3. pijn bij het plassen
4. pijn in de billen of benen
5. hoofdpijn
6. griepachtige verschijnselen
7. koorts
8. pijn in de vaginale streek
9. veranderde vaginale afscheiding
10. moeilijk urineren
11. onder de maag een drukkend gevoel

Na een paar dagen kunnen er pijnlijke blaren en zweren ontstaan. Deze ontwikkelen zich op de plekken waar het herpesvirus is binnengedrongen zoals:

1. vaginale regio
2. anale regio
3. in de vagina
4. billen of dijen
5. mond
6. baarmoederhals
7. urinewegen

4. Trichomoniasis

Trichomoniasis wordt door infectie met de parasiet die Trichomonas vaginalis veroorzaakt.

Symptomen trichomoniasis bij vrouwen:

1. branderigheid, roodheid, jeuk, of pijn in de genitaliën
2. veranderde vaginale afscheiding (meer of dunner): de afscheiding kan helder, wit, groen of geel zijn waarbij een ongewone visachtige geur wordt geroken 
3. ongemak tijdens het plassen

Symptomen trichomoniasis bij mannen:

1. irritatie of jeuk aan de binnenkant van je penis
2. een dunne witte afscheiding uit de penis
3. brandend gevoel na het plassen
4. vaker plassen
5. brandend gevoel na het klaarkomen

Om de diagnose trichomoniasis te stellen wordt bij vrouwen het vaginaal vocht onderzocht terwijl bij mannen het urine wordt onderzocht.

De meeste mensen zullen niet doorhebben dat ze besmet zijn.

5. Syfilis

Syfilis kent meerdere stadia die zelfs rond dezelfde tijd kunnen optreden. Dit kan nogal verwarrend zijn. De symptomen treden dus niet altijd in dezelfde volgorde op.

Je kunt jarenlang geen symptomen ervaren terwijl het risico op andere gezondheidsproblemen toeneemt. Laat je dus testen.

Symptomen syfilis beginstadium zijn ronde, stevige pijnloze zweertjes (chancre) op de vagina, penis, anus, scrotum, vulva en zelden op je mond of lippen (meestal verschijnen ze tussen de drie weken en drie maanden na infectie).

Wees je ervan bewust dat syfiliszweren super besmettelijk zijn. 

Symptomen syfilis secundaire stadium:

1. uitslag op de voetzolen, handpalmen of andere lichaamsdelen (jeukt meestal niet en is soms ook nog eens moeilijk te zien).
2. zweertjes in de anus, vagina of mond
3. lichte griepachtige verschijnselen: lichte koorts, vermoeidheid, gezwollen lymfeklieren, keelpijn, spierpijn en hoofdpijn.
4. haarverlies
5. gewichtsverlies

In de late stadia van syfilis kunnen ernstige gezondheidsproblemen optreden zoals blindheid, tumoren en verlamming. Het kan je organen zoals de hersenen en zenuwstelsel beschadigen en tot de dood leiden.

Met bloedonderzoek kan syfilis gediagnosticeerd worden. Hierbij wordt er gekeken of er antilichamen tegen syfilis aanwezig zijn. Deze antilichamen zullen jarenlang in het lichaam aanwezig blijven.

5. HIV

Door het delen van naalden en onbeschermde seks kun je hiv oplopen.

Na 2 tot 4 weken zal ongeveer tweederde van de besmette mensen griepachtige verschijnselen ervaren. Meestal is het eerste teken van een hiv-infectie koorts.

Griepachtige symptomen zijn onder andere:

1. koorts
2. keelpijn
3. rillingen
4. gezwollen lymfeklieren
5. vermoeidheid
6. uitslag
7. nachtelijk zweten
8. spierpijn
9. zweren in de mond

In de eerste weken na hiv-besmetting kun je je dus ziek, koortsig, en pijnlijk voelen. Omdat er in deze fase veel virusdeeltjes in je systeem zitten kun je het gemakkelijk overdragen.

Er zijn verschillende testen waarmee je hiv kunt vaststellen. Deze testen onderzoeken het bloed, urine of orale vloeistof. 

Er bestaan drie verschillende soorten hiv-tests: de antilichaamtests, antigeen-antilichaamtests en nucleïnezuurtests (NAT). In de praktijk zul je deze testen waarschijnlijk voorbij zien komen:

1. hiv-sneltest (uitslag binnen 30 minuten tot een uur)
2. reguliere hiv-test (uitslag binnen een week)
3. hiv-zelftest 
4. NAT-test

Take home message

Van chlamydia tot herpes en syfilis, er zijn verschillende SOA’s die zich allemaal anders kunnen presenteren.

Als je een van de symptomen hebt moet je je laten testen. Dit is vooral belangrijk voor zwangeren. 

Wees je er dus bewust van dat er vaak geen symptomen optreden bij een SOA. Zo zal meer dan de helft van de vrouwen met gonorroe geen symptomen ervaren.

Alleen met een test weet je zeker of je een SOA hebt.