Direct na een traumatische gebeurtenis zullen veel mensen zowel sterke fysieke als emotionele reacties ervaren. 

Hoewel de gevoelens in de loop van dagen tot weken verdwijnen zullen de symptomen bij sommige mensen juist langer aanhouden en ernstiger worden.

Factoren die hierbij een rol spelen zijn:

1. aard van de trauma
2. of je emotionele steun hebt ontvangen
3. copingmechanismen
4. persoonlijkheidstypes
5. huidige en vroegere stressfactoren

Aan de hand van symptomen en tekenen van psychologische en emotionele trauma’s kun je een trauma helpen herkennen.

Dit artikel vertelt je de lichamelijk, psychologiche en gedragsmatige symptomen van een trauma inclusief de oorzaken en behandelingsmogelijkheden.

Symptomen van psychologische en emotionele trauma’s

Bij een emotioneel trauma is er sprake van een aanhoudend gevoel van onveiligheid en andere emoties zoals bezorgdheid en/of angst dat vaak met lichamelijke symptomen gepaard gaat zoals nachtmerries en chronische slapeloosheid.

We zullen de verschillende soorten symptomen hieronder uitgebreider doornemen.

Cognitieve symptomen:

1. (zomaar opkomende) gedachten aan de gebeurtenis, flashbacks van de gebeurtenis
2. de gebeurtenis visualiseren 
3. opdringerige gedachten
4. nachtmerries
5. concentratieverlies
6. stemmingswisselingen
7. geheugenverlies
8. verwarring
9. desoriëntatie

Lichamelijke symptomen:

1. snel schrikken
2. snel of onregelmatig hartritme
3. intense vermoeidheid
4. gespannen zijn, spierspanning
5. extreme waakzaamheid (altijd op de uitkijk)
6. chronische spierpatronen
7. moeilijk in slaap kunnen vallen of in slaap te blijven (slapeloosheid)
8. onverklaarbare pijnen, vage pijnklachten
9. veranderd slaap- en eetpatroon
10. seksuele disfunctie

Gedragsmatige symptomen:

1. plaatsen of activiteiten vermijden die herinneringen van de gebeurtenis naar boven brengen
2. interesse in vroegere activiteiten verliezen
3. zich uit de familie terugtrekken
4. sociale terugtrekking
5. sociaal isolement

Psychologische symptomen:

1. overweldigende angst
2. onthechting van emoties en mensen, afstomping van emoties
3. obsessies en dwangmatigheden
4. schuldgevoelens (met name als andere zijn omgekomen)
5. schaamte
6. shock en ongeloof
7. emotionele schok
8. irriteerbaarheid, woede
9. angst, depressie, paniekaanvallen

Emotionele trauma’s kunnen dus ten koste gaan van relaties met andere mensen waardoor je geen contact meer hebt en ze niet meer kunt vertrouwen.

Oorzaken trauma

Emotionele en psychologische trauma’s ontstaan wanneer buitengewoon stressvolle gebeurtenissen het gevoel van veiligheid aantasten.

Als gevolg zullende verontrustende herinneringen, emoties en angsten maar niet weggaan waardoor je je hopeloos voelt in een onveilige wereld.

Elke situatie waarin je je overweldigd en geïsoleerd voelt kan in wezen een trauma zijn. Hiervoor hoeft er dus geen lichamelijk letsel op te treden. 

Hoe meer angst en hulpeloosheid je ervaart, hoe groter de kans op een trauma. De subjectieve emotionele ervaring bepaalt hoe traumatisch een gebeurtenis, niet de objectieve omstandigheden.

De kans op een traumatisch gebeurtenis is dus groter als je onder zware stress staat. 

Oorzaken van emotionele en psychologische trauma’s:

1. Eenmalige gebeurtenissen: ongeluk, verwonding, gewelddadige aanval
2. Voortdurende stress: huiselijk geweld, pesten, levensbedreigende ziekte, verwaarlozing in de kindertijd
3. Overige oorzaken: uit elkaar gaan, plotseling overlijden van een naaste, (opzettelijke) vernederende ervaring, een operatie in de eerste drie levensjaren

In de kindertijd kan het gevoel van veiligheid verstoord zijn wat een kindertrauma tot gevolg kan hebben:

1. gescheiden worden van een ouder
2. onveilige of instabiele omgeving
3. huiselijk geweld
4. verbaal, lichamelijk of seksueel misbruik
5. ingrijpende medische ingrepen
6. ernstige ziekte
7. verwaarlozing

Het is belangrijk dat jeugdtrauma’s opgespoord en opgelost worden omdat het gevoel van angst en hulpeloosheid anders naar de volwassen leeftijd overgedragen kan worden. Het is bovendien een basis voor toekomstige trauma’s.

Diagnose trauma

Aan de hand van een reeks screeningsvragen kan een emotioneel trauma gediagnosticeerd worden. Hierbij worden de volgende punten in kaart gebracht:

1. de traumatische ervaring en de reacties daarop
2. ernst van het trauma
3. variaties van het trauma (depressie, posttraumatische stressstoornis)

Gelukkig zijn er genezende veranderingen waarmee je jaren oude trauma’s kunt behandelen die je leven kunnen verbeteren. 

Behandeling trauma

Met medicijnen kunnen de symptomen verlicht worden terwijl psychotherapie je helpt bij de verwerking van de pijnlijke gebeurtenissen en het aanleren van geschikte copingsmechanismen.

De stappen die je kunt ondernemen helpen je met:

1. overwinnen van de pijn
2. emotioneel evenwicht
3. vertrouwen in anderen terugkrijgen
4. contact met anderen krijgen

Take home message

Iedereen kan een traumatische gebeurtenis meemaken. De kans dat je daardoor getraumatiseerd wordt neemt toe als je onder zware stress staat. 

Om te herkennen of je een trauma hebt zullen we de veelvoorkomende symptomen van psychologisch trauma beschrijven. Ook is niet iedereen zich bewust van een trauma. Dus heb ik trauma?

Een emotioneel trauma herken je aan een een aanhoudend gevoel van onveiligheid en bijvoorbeeld bezorgdheid en/of angst waarbij vaak ook lichamelijke symptomen ervaren worden zoals nachtmerries en chronische slapeloosheid.

Aan de hand van een reeks screeningsvragen kan een emotioneel trauma vastgesteld worden. Ga hiervoor langs een medische professional.

Naast traumatische gebeurtenissen worden we op social media ook regelmatig en herhaaldelijk blootgesteld aan afschuwelijke beelden wat je zenuwstelsel kan overweldigen.