Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
Bij hyperventilatie (overademing) is er sprake van een snelle of diepe ademhaling. Het wordt meestal door angst of paniek veroorzaakt.
Het is erg vervelend en kan je het gevoel van ademnood geven. Daarnaast zijn er ook nogal wat symptomen die je niet zo snel in verband zou brengen met hyperventilatie maar waar je zeker rekening mee moet houden.
Dit artikel vertelt je de symptomen van hyperventilatie, de oorzaken inclusief de behandelingsmogelijkheden.
Symptomen hyperventilatie
Bij hyperventileren adem je meer uit dan in waardoor je meer kooldioxide uitblaast en het kooldioxidegehalte in het bloed dus daalt.
Veel van deze symptomen worden veroorzaakt door een laag kooldioxidegehalte. Een laag kooldioxidegehalte vernauwt namelijk je bloedvaten in je hersenen.
Symptomen van hyperventilatie:
- kortademigheid
- rechtop moeten zitten om adem te halen
- luchthonger: gevoel alsof je niet genoeg lucht krijgt
- een racende en bonzende hartslag
- duizeligheid
- licht gevoel in het hoofd
- zwakte, verwarring
- evenwichtsproblemen
- gespannen, nerveus of angstig gevoel
- druk, beklemmend, gevoelig, vol of pijn op de borst
- hartkloppingen
- veelvuldig gapen of zuchten
- spierkrampen in voeten en voeten
- tintelingen of gevoelloosheid in de voeten, handen of rond de mond
- droge mond
- slaapstoornissen
Meestal zullen de symptomen van hyperventilatie 20-30 minuten duren.
Minder vaak voorkomende symptomen:
- hoofdpijn
- opgeblazen gevoel
- gasvorming
- oprispingen
- tunnelvisie
- wazig zien
- zweten
- geheugenproblemen
- concentratieproblemen
- flauwvallen
- stuiptrekkingen
Hyperventilatie is dan wel geen ziekte, bij terugkerende symptomen is er mogelijk sprake van het hyperventilatiesyndroom. Ga daarom langs de arts als je herhaaldelijk last hebt van deze symptomen.
Oorzaken hyperventilatie
Verschillende situaties en aandoeningen kunnen tot hyperventilatie leiden. Oorzaken van hyperventilatie:
- stress
- paniekaanval
- angststoornis
- je zorgen maken
- zware inspanning
- ongerustheid
- astma en verschillende longaandoeningen
- grote hoogte
- geneesmiddel bijwerkingen
- shock
- hoofdletsel
Paniekaanvallen zijn onlosmakelijk verbonden met hyperventilatie. Mensen met een paniekstoornis hebben in 50% van de gevallen ook hyperventilatie als symptoom en van de mensen met een hyperventilatiesyndroom zal 25% uiteindelijk een paniekstoornis ontwikkelen.
Je kunt in een vicieuze cirkel terechtkomen waarbij de hyperventilatie verdere angst veroorzaakt wat vervolgens tot ernstigere en frequentere aanvallen kan leiden.
Gelukkig kun je hyperventilatie op verschillende manieren verhelpen.
Belang van kooldioxide bij hyperventilatie
Bij hyperventileren is het evenwicht tussen inademen en uitademen verstoort. Je ademt meer uit dan in waardoor het kooldioxidegehalte in je bloed snel omlaag gaat.
Kooldioxide is een zuur, dus een verlaagd kooldioxidegehalte zal de zuurgraad van het bloed verhogen wat tot een zogeheten respiratoire alkalose leidt.
Behandeling hyperventilatie
Bij de behandeling van hyperventilatie is het dus de bedoeling om het kooldioxidegehalte te verhogen. Dit kan middels geruststelling en ademhalingstechnieken.
Geruststelling. Alleen al met geruststelling kan de ademhaling ontspannen. In deze situatie waarin mensen ademnood kunnen ervaren kunnen de volgende woorden heel nuttig zijn:
- je krijgt geen hartaanval
- je gaat niet dood
- het gaat goed
Ademhalingstechnieken:
- door samengeknepen lippen ademen (net als het uitblazen van een kaars)
- buikademhaling in plaats van borstademhaling: leg je hand op je buik en borst en probeer bij het inademen je hand weg te duwen
- langzaam in je handen ademen
- langzaam in een papieren zak ademen
- bedek zowel je mond als één neusgat en haal door één neusgat adem
- de adem 10-15 seconden per keer inhouden
Bij milde klachten is thuisbehandeling meestal voldoende. Echter, als de hyperventilatie symptomen terugkomen, lang aanhouden of je dagelijkse leven beperken, kan er een medische behandeling nodig zijn.
De behandeling omvat meestal geruststelling, ademhalingstechnieken, stressreductie of medicijnen. De precieze behandeling is afhankelijk van de oorzaak. En er zijn dus nogal wat oorzaken.
Ook kunnen ontspanningstechnieken, zoals meditatie en progressieve spierontspanning nuttig zijn. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook helpen.
De dokter kan eventueel medicijnen tegen hyperventilatie voorschrijven zoals alprazolam, paroxetine en doxepine.
Take home message
Als je je licht in je hoofd voelt, zwak, duizelig bent of niet meer helder na kunt denken heb je mogelijk hyperventilatie. Door het overmatig ademen blaas je meer kooldioxide uit. Dus heb ik hyperventilatie?
Symptomen van hyperventilatie zijn onder andere licht gevoel in het hoofd, snelle hartslag, kortademigheid, concentratieproblemen, tintelende of zwakke ledematen en pijn op de borst
De symptomen kunnen 20-30 minuten duren. Hyperventilatie komt het meest voor onder degenen met angst- en paniekaanvallen.
Met geruststelling en ademhalingsoefeningen kan hyperventilatie behandeld worden.
Als er een onderliggende diagnose is zoals angst of paniek is het goed om langs een psycholoog of psychiater te gaan om de beste mogelijke behandeling te krijgen.
Over Diederik
Bronnen
Folgering, H. (1999). The pathophysiology of hyperventilation syndrome. Monaldi archives for chest disease= Archivio Monaldi per le malattie del torace, 54(4), 365-372.
Cowley, D. S., & Roy-Byrne, P. P. (1987). Hyperventilation and panic disorder. The American journal of medicine, 83(5), 929-937.
Grossman, P., De Swart, J. C. G., & Defares, P. B. (1985). A controlled study of a breathing therapy for treatment of hyperventilation syndrome. Journal of psychosomatic research, 29(1), 49-58.
Meuret, A. E., Ritz, T., Wilhelm, F. H., & Roth, W. T. (2005). Voluntary hyperventilation in the treatment of panic disorder—functions of hyperventilation, their implications for breathing training, and recommendations for standardization. Clinical Psychology Review, 25(3), 285-306.