Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
Maar liefst 20% van de mensen heeft last van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), een veelvoorkomende aandoening van het spijsverteringsstelsel.
Als je worstelt met een opgeblazen gevoel, buikkrampen, diarree of constipatie, denk je al snel aan PDS.
Echter, aangezien iedereen wel eens last heeft van darmklachten, is het soms lastig te bepalen wanneer het afwijkend is.
Bovendien kunnen de symptomen bij vrouwen verband houden met de menstruatiecyclus.
Gelukkig kun je PDS aan de hand van enkele typische symptomen en tekenen helpen herkennen.
Dit artikel geeft je inzicht in de symptomen van PDS, de oorzaken, de diagnose en mogelijke behandelingsmogelijkheden.
Symptomen PDS
De meest voorkomende symptomen van PDS zijn:
- Buikpijn (vaak gerelateerd aan de stoelgang)
- Veranderingen in de stoelgang (diarree, constipatie, of beide)
- Opgeblazen gevoel en winderigheid
- Krampen
De specifieke veranderingen in de stoelgang zijn afhankelijk van het type Prikkelbare Darm Syndroom (PDS).
Na een stoelgang verdwijnen symptomen van opgeblazen gevoel en winderigheid meestal.
Mensen met PDS kunnen zowel last hebben van diarree als constipatie.
De symptomen kunnen variëren, maar ze zijn meestal gedurende een langere periode aanwezig.
Ze kunnen dagen, weken, tot zelfs maanden aanhouden en komen en gaan.
Andere gerelateerde symptomen zijn:
- Een aanhoudend opgeblazen gevoel
- Toename van gasproductie
- Aanwezigheid van slijm in de ontlasting
PDS-symptomen bij vrouwen. Bij vrouwen kunnen de symptomen rond de menstruatieperiode optreden of verergeren. Tijdens de zwangerschap kunnen bepaalde symptomen toenemen. Aan de andere kant ervaren vrouwen in de menopauze over het algemeen minder symptomen.
PDS-symptomen bij mannen. Mannen ervaren dezelfde symptomen als vrouwen, maar het blijkt dat mannen veel minder vaak hun symptomen melden of behandeling zoeken.
Oorzaken PDS
De exacte oorzaak van PDS blijft onbekend, maar verschillende verbanden zijn aangetoond:
- Stress
- Overgevoelige darmzenuwen
- Voedsel dat te snel of te langzaam de darmen passeert
- Familiale aanleg voor PDS
Andere factoren die mogelijk een rol spelen, zijn:
- Afwijkingen in de zenuwen van het spijsverteringsstelsel
- Spiercontracties in de darmen
- Stressvolle gebeurtenissen op jonge leeftijd
- Bacteriële overgroei
- Ernstige infectie door bacteriën of een virus
- Veranderingen in de darmmicroben
Diagnosetest PDS
Er bestaat geen specifieke diagnostische test voor PDS; de diagnose wordt doorgaans gesteld aan de hand van de symptomen.
In eerste instantie zal de arts andere aandoeningen, zoals coeliakie, uitsluiten via een grondige anamnese, lichamelijk onderzoek en indien nodig aanvullende tests. Deze kunnen zijn:
- Bloedonderzoek: om coeliakie uit te sluiten en bloedarmoede aan te tonen.
- Dieet: een dieet waarin bepaalde voedingsgroepen zijn uitgesloten kan helpen voedselallergieën uit te sluiten.
- Feceskweek: om infecties uit te sluiten via een kweek van de ontlasting.
- Colonoscopie: indien de arts een darmaandoening vermoedt.
Vervolgens kan de diagnose PDS worden gesteld aan de hand van de diagnostische criteria van Rome:
- Onaangenaamheid en buikpijn die wekelijks gemiddeld ten minste één dag aanhouden (in de laatste drie maanden).
- Associatie met ten minste twee van de volgende factoren: onaangenaamheid en buikpijn gerelateerd aan defecatie, veranderde consistentie van de ontlasting, veranderde defecatiefrequentie.
Op basis van de symptomen wordt PDS onderverdeeld in drie typen: overwegend constipatie, overwegend diarree, of gemengd.
Tevens wordt gekeken naar symptomen die kunnen wijzen op ernstige aandoeningen, zoals:
- Symptomen die pas na 50-jarige leeftijd optreden.
- Rectale bloeding.
- Nachtelijke buikpijn of buikpijn die niet gerelateerd is aan de stoelgang.
- Bloedarmoede door ijzertekort.
- Misselijkheid of herhaaldelijk braken.
- Gewichtsverlies.
- Diarree bij het ontwaken of aanhoudende diarree.
Hoewel PDS niet te genezen is, zijn er diverse methoden om symptomen te beheersen en de impact op het dagelijks leven te verminderen.
Behandeling PDS
De behandeling richt zich op het verlichten van symptomen en is afhankelijk van het type PDS en de ernst ervan.
Behandelingsopties voor PDS omvatten:
1. Dieetveranderingen. Aanpassingen in het dieet, zoals het verminderen van cafeïne, vetrijk voedsel dat darmsamentrekkingen kan stimuleren, en het beperken van fructose, lactose en sorbitol.
2. Psychotherapie. Aangezien stress zowel de frequentie als de ernst van PDS kan verergeren, kan psychotherapie helpen bij het aanpakken van stressfactoren.
3. Geneesmiddelen. Verschillende medicijnen kunnen worden voorgeschreven, waaronder spierverslappers om darmkrampen te verminderen, laxeermiddelen voor constipatie, antidiarreemiddelen, lage doses antidepressiva en antibiotica.
4. Alternatieve therapieën. Sommige patiënten ervaren verlichting door middel van alternatieve therapieën zoals massage en acupunctuur.
De keuze voor behandeling hangt af van de specifieke symptomen en behoeften van de patiënt.
Een multidisciplinaire aanpak, waarbij dieetveranderingen, psychotherapie en medicatie gecombineerd worden, kan vaak effectief zijn.
Het is belangrijk op te merken dat de behandeling van PDS vaak maatwerk is, en het kan enige tijd vergen om de meest effectieve benadering te vinden.
Het is raadzaam dit met een zorgverlener te bespreken om de meest geschikte behandelingsstrategie te bepalen.
Aandachtspunten
1. Levensstijl en PDS. Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het verminderen van PDS-symptomen. Regelmatige lichaamsbeweging en een consistent slaappatroon kunnen gunstig zijn. Stressmanagementtechnieken, zoals meditatie en ademhalingsoefeningen, kunnen de impact van stress op PDS verminderen.
2. Psychologische aspecten. Angst en depressie kunnen PDS-symptomen verergeren. Psychologische ondersteuning, zoals counseling of cognitieve gedragstherapie, kan een waardevolle aanvulling zijn op de behandeling. Een holistische benadering, waarbij zowel fysieke als psychologische aspecten worden aangepakt, kan de algehele gezondheid bevorderen.
3. Impact op de kwaliteit van leven. PDS kan aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven. Het is belangrijk om strategieën te ontwikkelen om de impact op dagelijkse activiteiten en relaties te beperken. Het delen van ervaringen met anderen die PDS hebben, via ondersteuningsgroepen, kan nuttig zijn bij het omgaan met de psychosociale impact.
4. Nieuwe ontwikkelingen in behandeling. Recente onderzoeken hebben mogelijk nieuwe behandelingsopties aan het licht gebracht. Het is essentieel om op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen in PDS-onderzoek en behandeling. Raadpleeg een zorgverlener voor de meest actuele en relevante informatie over de behandeling van PDS.
5. Dieet en voedingssupplementen. Specifieke dieetveranderingen, zoals het FODMAP-dieet, kunnen de symptomen van PDS verminderen. Overleg met een diëtist voor gepersonaliseerd advies. Het gebruik van voedingssupplementen, zoals probiotica, kan ook een rol spelen bij het bevorderen van een gezonde darmflora.
6. Zelfzorgstrategieën. Zelfzorg is essentieel bij het beheersen van PDS. Het aanleren van stressverminderingstechnieken, mindfulness en yoga kan zelfstandig worden toegepast.
Regelmatige follow-up met een zorgverlener is belangrijk om het behandelingsplan aan te passen aan veranderende behoeften en symptomen.
Take home message
Als je regelmatig last hebt van krampen, een opgeblazen gevoel, buikpijn, winderigheid, diarree of constipatie, zou je al snel kunnen vermoeden dat het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) zou kunnen zijn.
Heb ik PDS?
De meest voorkomende symptomen van PDS zijn een opgeblazen gevoel, buikpijn of krampen die verband houden met de stoelgang, veranderingen in de stoelgang en veranderingen in de frequentie van de stoelgang.
Deze symptomen kunnen periodiek verdwijnen en weer terugkomen. Ze zijn dus niet altijd continu aanwezig.
Van dieetveranderingen tot medicatie, er zijn gelukkig verschillende manieren om PDS onder controle te krijgen.
Het is belangrijk om je symptomen met een zorgverlener te bespreken om een nauwkeurige diagnose te krijgen en een passend behandelingsplan op te stellen dat is afgestemd op jouw specifieke behoeften.
Over Diederik
Bronnen
Khan, S., & Chang, L. (2010). Diagnosis and management of IBS. Nature reviews Gastroenterology & hepatology, 7(10), 565-581.
Sood, R., Law, G. R., & Ford, A. C. (2014). Diagnosis of IBS: symptoms, symptom-based criteria, biomarkers or’psychomarkers’?. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 11(11), 683-691.
Riordan, S. M., & Kim, R. (2006). Bacterial overgrowth as a cause of irritable bowel syndrome. Current opinion in gastroenterology, 22(6), 669-673.