Maar liefst 2,5 – 26% van de bevolking heeft een nog niet waarneembaar (subklinische) vitamine B12-tekort.

Vitamine B12 is cruciaal voor ons zenuwweefsel, de productie van rode bloedcellen en hersenfunctie.

Een vitamine B12-tekort kan tot blijvende zenuwschade leiden. Het is dus belangrijk dat je het tijdig opspoort.

Aan de hand van zowel fysieke als mentale symptomen kun je het herkennen. 

Dit artikel vertelt je de symptomen van een vitamine B12-tekort, hoe het gediagnosticeerd wordt, de oorzaken inclusief behandelingsmogelijkheden.

Symptomen vitamine B12-tekort

Symptomen van een vitamine B12-tekort:

1. energiegebrek, extreme vermoeidheid
2. rode, pijnlijke tong
3. paresthesie: pinnen-en-naaldengevoel
4. problemen met begrip, beoordelingsvermogen en geheugen
5. zweren in de mond
6. verstoord gezichtsvermogen
7. spierzwakte
8. psychische problemen zoals verwardheid en depressie

Sommige symptomen kunnen ook optreden als je een vitamine B12-tekort terwijl je geen bloedarmoede hebt. 

Bij een tekort aan vitamine B12 kun je bloedarmoede oplopen. Bij een mild tekort zullen er geen symptomen optreden, maar als het onbehandeld blijft kunnen er de volgende symptomen optreden:

1. gebrek aan energie, (extreme) vermoeidheid, zwakte
2. licht in het hoofd
3. kortademigheid, ademnood
4. hartkloppingen (palpitaties)
5. gladde tong
6. bleke huid
7. flauw gevoel
8. verlies van eetlust
9. diarree, constipatie, winderigheid
10. zenuwproblemen: tintelingen, gevoelloosheid, loopproblemen, spierzwakte
11. mentale problemen: geheugenverlies, depressie, gedragsveranderingen
12. verlies van gezichtsvermogen

Bloedarmoede door vitamine B12- of foliumzuurtekort kan dus tot een hele reeks symptomen leiden.

De symptomen zullen zich meestal geleidelijk ontwikkelen, maar zonder behandeling kunnen de symptomen verergeren.

Ga bij het vermoeden op een vitamine B12-tekort snel naar je huisarts. Sommige problemen zijn namelijk onomkeerbaar.

Diagnose vitamine B12-tekort

Aan de hand van de symptomen en bloedonderzoek kan een vitamine B12-tekort vastgesteld worden. 

Er is sprake van een vitamine B12-tekort als de vitamine B12-spiegel lager is dan 200 pg/mL (< 145 pmol/L).

Bij het bloedonderzoek wordt meestal een megaloblastaire anemie (bloedarmoede) aangetoond. 

Bloedarmoede door een vitamine B12- of foliumzuurtekort moet zo snel mogelijk behandeld worden om blijvende schade te voorkomen.

Oorzaken vitamine B12-tekort

De meest voorkomende oorzaken van een vitamine B12-tekort is pernicieuze anemie, een auto-immuunaandoening die de maag aantast. Bij een auto-immuunziekte valt het natuurlijke afweersysteem de gezonde lichaamscellen aan.

Je kunt vitamine B12 alleen opnemen als het in de maag met het zogeheten intrinsic factor wordt gebonden, waarna het het later in je distale ileum (darmen) wordt opgenomen. 

Echter, aangezien je immuunsysteem bij pernicieuze anemie je gezonde maagcellen aanvalt die intrinsic factor produceren, kun je vitamine B12 niet meer absorberen en ontstaat er dus bloedarmoede.

Het kan natuurlijk ook ontstaan als je te weinig vitamine B12 vanuit de voeding binnenkrijgt. Andere mogelijke oorzaken zijn maagdarmoperaties en darmproblemen die de opname van vitamine B12 remmen zoals coeliakie en de ziekte van Crohn.

Vitamine B12-tekort bloedarmoede

Vitamine B12 of B9 wordt ook wel folaat genoemd. Door een vitamine B12-tekort ontstaan er te grote rode bloedcellen die minder goed functioneren.

Rode bloedcellen kunnen met behulp van hemoglobine zuurstof door het lichaam vervoeren.

Wanneer je minder rode bloedcellen hebt of minder hemoglobine in elke rode bloedcellen is er sprake van bloedarmoede. 

Bloed armoede kan op nog meer manieren veroorzaakt worden bijvoorbeeld door een ijzertekort. 

Behandeling vitamine B12-tekort

Een behandeling zal de meeste problemen oplossen. Als er sprake is van pernicieuze anemie of vitamine B12 niet goed kan opnemen, zul je waarschijnlijk vitamine-injecties nodig hebben.

Ook kunnen hoge doses orale supplementen nodig zijn. Pas je dieet aan en voeg vitamine B12 rijke voedingsmiddelen toe.

Als je vegetariër of veganist bent kun je eventueel vitamine B12 verrijkte granen nemen, B12-injecties of-supplementen.

Ouderen moeten waarschijnlijk elke dag een vitamine B12-supplement nemen of een multivitamine dat vitamine B12 bevat. 

Door voldoende vlees, gevogelte, eieren en zuivelproducten te consumeren kunnen de meeste mensen al een vitamine B12-tekort voorkomen. 

Als dat niet mogelijk is kun je verrijkte voedingsmiddelen nemen, vitamine B12 los innemen of in combinatie met een multivitamine.

Vitamine B12-tekort voorkomen

Met een gezond dieet kun je bepaalde vormen van bloedarmoede voorkomen. De dagelijkse hoeveelheden van de meeste volwassenen bedraagt 2,4 microgram aan vitamine B12 en 440 microgram aan folaat of foliumzuur.

Vitamine B12-rijke voedingsmiddelen:

1. lever, rundvlees, vis en kip 
2. eieren
3. melk, yoghurt, kaas
4. verrijkte voedingsmiddelen, bijvoorbeeld ontbijtgranen

Foliumzuur rijke voedingsmiddelen:

1. citroenen, sinaasappels, aardbeien, bananen, meloenen
2. spinazie, broccoli, limabonen, asperges
3. verrijkte graanproducten: brood, rijst, pasta
4. pinda’s
5. nieren, lever, champignons, gist

Take home message

Een vitamine B12-tekort is een veelvoorkomend serieus probleem. Vitamine B12 wordt ook wel folaat genoemd en is belangrijk voor verschillende lichaamsfuncties dus een tekort aan vitamine B12 kan verschillende symptomen veroorzaken. Dus heb ik vitamine B12-tekort?

Symptomen vitamine B12-tekort zijn energiegebrek, extreme vermoeidheid, rode, pijnlijke tong, verstoord gezichtsvermogen, problemen met begrip, beoordelingsvermogen en geheugen, mondzweren, spierzwakte, pinnen-en-naaldengevoel, en psychische problemen zoals verwardheid en depressie

Een vitamine B12-tekort kan dus leiden tot bloedarmoede. Onbehandeld kan dat symptomen veroorzaken zoals gebrek aan energie, extreme vermoeidheid, zwakte, licht in het hoofd, hartkloppingen, kortademigheid, bleke huid, gladde tong, diarree, constipatie, winderigheid, verlies van eetlust, zenuwproblemen en verlies van gezichtsvermogen.

Voorkomen is altijd beter dan genezen en sommige problemen zijn onomkeerbaar. Zorg er daarom voor dat je voldoende vitamine B12 vanuit de voeding binnenkrijgt.