Wanneer je jezelf verwondt aan besmette voorwerpen kun je met de sporen van de tetanusbacterie geïnfecteerd raken.

Tetanus veroorzaakt spiersamentrekking en wordt daarom ook wel kaakkramp genoemd. Bij deze ernstige ziekte zullen neurotoxines je zenuwstelsel beïnvloeden, wat tot ademhalingsmogelijkheden kan leiden.

Dit wil je natuurlijk voorkomen met een tetanusinjectie. Dankzij vaccins is tetanus in de ontwikkelde landen zeldzaam. Maar hoe lang zorgt dat voor bescherming?

Dit artikel vertelt je hoe lang het tetanus vaccin werkt en factoren die de werkingsduur van het tetanus vaccin kunnen beïnvloeden.

5 Factoren die de werkingsduur kunnen beïnvloeden

Er zijn verschillende factoren die invloed kunnen hebben op de werkingsduur van het tetanusvaccin. Hier zijn enkele belangrijke punten om te overwegen:

1. Vaccinatiegeschiedenis: De werkingsduur van het tetanusvaccin kan variëren, afhankelijk van hoeveel doses je hebt gekregen en wanneer je ze hebt gekregen. Een volledige reeks vaccinaties, meestal bestaande uit drie doses, met opvolgende boosters op aanbevolen tijdstippen, verzekert meestal een langdurige bescherming.
2. Tijd sinds de laatste dosis: Het is belangrijk om te onthouden dat de beschermende immuniteit na een tetanusvaccinatie na verloop van tijd kan afnemen. Daarom is het cruciaal om op de juiste momenten boosterdoses te krijgen om de bescherming te behouden.
3. Leeftijd: De leeftijd van een persoon kan ook van invloed zijn op de werkingsduur van het tetanusvaccin. Oudere volwassenen kunnen mogelijk minder langdurige bescherming hebben en hebben mogelijk boosterdoses nodig op latere leeftijd.
4. Onderliggende gezondheidstoestand: Als iemand een verzwakt immuunsysteem heeft als gevolg van een medische aandoening of medicatie, kan dit van invloed zijn op de werkingsduur van het vaccin. In sommige gevallen kan extra vaccinatie of monitoring nodig zijn.
5. Blootstelling aan tetanusbacteriën: Als iemand in contact komt met de bacterie die tetanus veroorzaakt, kan dit de immuunrespons stimuleren en de werkingsduur van het vaccin verlengen. Dit is echter geen betrouwbare of aanbevolen methode om de bescherming te behouden.

De symptomen van tetanus 

Maar liefst 20% van de tetanusinfecties heeft een dodelijke afloop. Bijna 800.000 pasgeborenen gingen in 1988 dood aan tetanus. Gelukkig was het in 2015 gedaald tot 34.000.

Je wilt het dus tijdig herkennen. De bacteriën zullen een neurotoxine produceren wat pijnlijke spiersamentrekkingen veroorzaakt.

Aangezien het je nek- en kaakspieren kan blokkeren wordt het ook wel kaakkramp genoemd. Het slikken en openen van de mond wordt moeilijker.

Kaakspiersspasmen is met 50-75% ook het meest voorkomende eerste teken. 

Symptomen van tetanus omvatten:

1. spierspasmen, kaakkramp
2. pijnlijke stijve spieren (gehele lichaam)
3. moeilijk kunnen slikken
4. koorts, zweten
5. hoofdpijn
6. snelle hartslag
7. toevallen: schokken, staren
8. bloeddrukveranderingen

Na gemiddeld 10 dagen van besmetting zullen de symptomen verschijnen. Dit wordt ook wel de incubatietijd genoemd. Het kan met 3-21 dagen echter wel variëren.

Gegeneraliseerd tetanus

De meest voorkomende vorm van tetanus is gegeneraliseerde tetanus. De verschijnselen beginnen geleidelijk en zullen ook geleidelijk verergeren in de loop van twee weken.

De symptomen zullen meestal bij de kaak beginnen en vervolgens naar beneden over je lichaam gaan.

Gegeneraliseerde tetanussymptomen:

1. spierstijfheid in de kaak
2. pijnlijke spierkrampen, pijnlijke nekspasmen
3. moeilijk kunnen slikken
4. stijve nekspieren, stijve buikspieren
5. spierspanning rond de lippen (aanhouden grijns)

Bij het vorderen treden er herhaalde, pijnlijke, aanvalachtige spasmen op die een aantal minuten zullen duren.

De tetanusbacterie

De Clostridium tetani bacterie veroorzaakt een tetanusinfectie. Je wordt besmet via de sporen van deze bacterie.

Deze sporen kunnen in de aarde, stof of mest voorkomen. Eigenlijk overal in het milieu. Sporen zullen zich ontwikkelen tot bacteriën maar zowel de bacteriën als de sporen kunnen je binnendringen.

Via de volgende breuken kan de tetanusbacterie je lichaam binnendringen:

1. verontreinigde wonden (vuil, poep, spuug)
2. wond met dood weefsel
3. insectenbeten
4. chirurgische ingrepen
5. spierinjecties, intraveneus drugsgebruik
6. kneuzingen
7. naalden of spijkers die je huid doorboren
8. tandinfecties, chronische infecties, chronische zweren 
9. oppervlakkige schone wonden
10. brandwonden
11. blootliggend bot

Je wilt het zo snel mogelijk opsporen, zo kan het tot ernstige gezondheidsproblemen leiden zoals ademproblemen.

Tetanusbehandeling

De klachten worden dus veroorzaakt door de tetanustoxines. De behandeling is gericht op het beheersen van de symptomen en complicaties totdat de toxines eindelijk zijn verdwenen.

De tetanus kan met orale antibiotica of injectie bestreden worden. Hierbij kunnen penicilline of metronidazol worden voorgeschreven.

De antibiotica blokkeert de vermenigvuldiging van de bacterie waardoor het neurotoxine ook niet meer aangemaakt kan worden.

Met andere medicijnen kan de onwillekeurige spieractiviteit aangepakt worden. Bijvoorbeeld met morfine.

De complicaties van tetanus

Een tetanusinfectie kan tot verschillende complicaties leiden:

1. gebroken botten
2. ademhalingsmoeilijkheden 
3. ziekenhuisinfecties
4. longontsteking, longinfectie
5. geblokkeerde longslagader (longembolie)
6. het onvrijwillig of ongecontroleerd aanspannen van de stembanden

Take home message

De toxineproducerende Clostridium tetani bacterie veroorzaakt tetanus. Hiervoor wil je natuurlijk beschermd zijn. Maar hoe lang ben je beschermd? Kortom, hoe lang werkt tetanus?

Als je volledig immuun wilt blijven zul je dus om de 10 jaar voor een boostershot moeten gaan. Hiermee kunnen de antilichamen in het geval van een infectie de toxines neutraliseren.

Het meest voorkomende eerste teken van tetanus zijn kaakspierspasmen. Het staat daarom ook wel bekend als kaakkramp.

Symptomen van gegeneraliseerde tetanus omvatten spierstijfheid in de kaak, stijve nekspieren, pijnlijke spierkrampen, onbeweeglijke stijve spieren, slikproblemen, spierspanning rond de lippen, aanhoudende grijns, stijve buikspieren en pijnlijke nekspasmen.

Na de besmetting zullen de symptomen gemiddeld na 10 dagen verschijnen. Tetanus kan met een vaccin bij baby’s, kinderen, tieners en volwassenen voorkomen worden.