Dagelijks worden we blootgesteld aan 60.000 ziektekiemen. Het immuunsysteem beschermt ons tegen deze indringers zoals virussen en bacteriën. Zonder waren we al snel de pineut.

Gelukkig hebben we ons eigen leger. Het lichaam bevat namelijk een hoop (een getal met 20 nullen) lymfocyten, dit is qua celmassa gelijk aan je hersenen of lever.

 Maar hoe werkt het immuunsysteem?

Vanaf het moment dat de ziektekiemen bij onze eerste verdedigingslinie komen, zullen er verschillende processen in gang gezet worden.

Een lichaamsvreemde stof (antigeen) wordt door ons immuunsysteem herkend waarna er antilichamen/immunoglobulinen worden aangemaakt om ze te elimineren.

Van herkenning tot eliminatie zijn er verschillende processen betrokken. Bovendien heeft je immuunsysteem ook nog eens geheugencellen om bij een volgende aanraking nog effectiever op te treden.

Je hebt een aspecifieke afweer en een specifieke afweer en in verschillende fases en voor verschillende doeleinden komen er ook nog eens andere immuuncellen om de hoek kijken.

Dit artikel vertelt je hoe het immuunsysteem werkt, welke verschillende fases doorlopen worden, en waar je immuuncellen precies zitten.

Immuunreactie van begin tot eind

De vier fasen van de adaptieve immuunrespons in een notendop zijn ontmoeting/herkenning, activatie, de aanval en geheugen. Er komt natuurlijk iets meer bij kijken.

Stappen van de adaptieve immuunreacties:

1. antigeenherkenning (herkenning van de indringer)
2. activatie van specifieke witte bloedcellen
3. proliferatie en differentiatie van witte bloedcellen (ontstaan van effectorcellen en geheugencellen)
4. eliminatie van de indringer
5. vermindering van de immuunreactie
6. geheugencellen die overleven voor een volgende aanraking

Bij deze processen komen verschillende soorten immuuncellen kijken. Er bestaat nogal wat verwarring tussen B-cellen en T-cellen.

Verschil tussen B-cellen en T-cellen

T-cellen kunnen cellen rechtstreeks doden terwijl B-cellen eerst antilichamen aanmaken waarna de ziekteverwekkers bestreden worden.

Kortom, B-cellen maken antilichamen aan terwijl T-cellen een belangrijke rol spelen bij cytotoxiciteit (celgiftigheid).

Je hebt verschillende soorten T- cellen:

• T helper cellen: helpen andere immuuncellen
• Cytotoxische T-cellen: doden geïnfecteerde cellen en tumoren

B-cellen herkennen de oppervlakte-antigenen van virussen en bacteriën en T-cellen herkennen alleen de virale antigenen die buiten de geïnfecteerde liggen.

Antilichamen worden geproduceerd en afgescheiden door B-cellen. Als B-cellen in het bloed of lymfe antigenen tegenkomen worden ze geactiveerd.

Bij het hechten van een antilichaam aan een antigeen speelt het sleutel-slotprincipe. Dit zal vervolgens andere delen van het systeem een signaal geven.

Aspecifieke en specifieke afweer

Bij de eerste aanraking weet je immuunsysteem natuurlijk nog niet precies waar het mee te maken heeft en zal de reactie nog niet zo specialistisch zijn.

Bovendien bestaan er verschillende soorten immuuncellen. Bij een allergie worden er andere antilichamen gebruikt dan bij een verkoudheid.

Verschillende immuuncellen

Er zijn verschillende soorten antilichamen die bij verschillende fases van een ontsteking zijn betrokken. 

• IgM: eerste fase van een infectie
• IgG: bij de tweede golf van een infectie
• IgA: in de slijmvliezen
• IgE: allergieën

Je lymfocyten maken 20-40% uit van het totaal aantal witte bloedcellen.

Waar zit het immuunsysteem?

Je meeste immuuncellen zullen in je beenmerg vanuit de stamcellen aangemaakt worden, waarna ze zich via het bloed naar je organen en weefsels verplaatsen.

De immuuncellen verspreiden zich over je gehele lichaam waaronder naar je huid, spijsverteringsstelsel, bloed, lymfeklieren, beenmerg, longen, slijmerige lagen en je centrale lymfoïde organen zoals je milt en tonsillen.

Zo is je huidoppervlak (2 vierkante meter) met 20 miljard T-lymfocyten bedekt, maar liefst twee keer zoveel dan dat er in je bloed zit.

De longen bevatten meer dan 10 miljard T-cellen. Een volwassen persoon heeft ongeveer 450 lymfeklieren. 

Je zou het misschien niet verwachten maar 70% van je immuunsysteem bevindt zich in je spijsverteringskanaal.

Echter, als je onvoldoende van deze antilichamen hebt, wordt het immuunsysteem zwakker en kunnen er dus problemen optreden. 

Zwak immuunsysteem herkennen

Naast deze bloedonderzoeken kun je een verzwakt immuunsysteem ook aan een aantal symptomen herkennen waaronder:

1. frequente verkoudheden en infecties
2. huidproblemen
3. vermoeidheid
4. spijsverteringsproblemen
5. een vertraagde groei
6. vertraagde wondgenezing
7. auto-immuunziekten
8. bloedstoornis

Als je een van deze klachten ervaart, wil je misschien een test laten uitvoeren. Bij klachten kun je natuurlijk wel altijd het beste langs een arts gaan.

Hoe je het immuunsysteem test

Om te weten of je voldoende infectie bestrijdende eiwitten hebt kan er een bloedonderzoek verricht worden zoals:

1. Compleet bloedbeeld: onderdeel van een routinecontrole waarmee bloedarmoede en andere problemen aangetoond kunnen worden
2. Immunoglobulinen bloedtest: waarmee virale/bacteriële virale infecties, auto immuunziekten zoals reuma en immunodeficiënties aangetoond kunnen worden

Een arts kan nog meer testen gebruiken om problemen van de afweer in kaart te brengen zoals: 

1. CRP: actieve ontsteking
2. Witte bloedcellen
3. Antinucleaire antilichaam: bij autoimmuunziekten
4. Antilichaam spiegels: kan bijvoorbeeld bij kanker gevaarlijk laag worden

Het normale lymfocyten bereik is voor ligt bij volwassenen tussen de 1.000 en 4.800 lymfocyten/1 microliter bloed en bij kinderen tussen de 3.000 en 9.500 lymfocyten/1 microliter bloed.

Take home message

Via de inademing, slijmvliezen, op onze huid of door het inslikken, komen we voortdurend in aanraking met organismen.

Ons immuunsysteem bestrijdt infecties en niet-infectieuze ziekten en neutraliseert schadelijke stoffen.

Als we met een ziektekiem in aanraking komen zullen er verschillende processen in werking treden. Hoe werkt het immuunsysteem?

De vier fasen van adaptieve immuunrespons zijn ontmoeting/herkenning, activatie, de aanval en geheugen.

Onze T-cellen kunnen cellen direct doden terwijl onze B-cellen eerst antilichamen aan zullen maken en vervolgens de indringer zullen elimineren.

In je beenmerg worden de meeste immuuncellen aangemaakt waarna ze naar verschillende organen en weefsels verplaatst zullen worden.

Jammer genoeg werkt het immuunsysteem niet altijd goed. Met verschillende onderzoeken kunnen problemen opgespoord worden.