Pijn wordt meestal veroorzaakt door weefselschade. Dankzij pijn kunnen we verdere weefselschade voorkomen. 

Zo halen we reflexmatig onze hand weg als we onze hand aan een pan verbranden en zijn we voorzichtig met pijnlijke plekken om zo de genezing te bevorderen. 

Pijn is dus een beschermingsmechanisme. Maar hoe werkt pijn?

Dit artikel vertelt je de 4 stappen van pijnperceptie inclusief de 4 verschillende soorten pijn.

Pijnperceptie: 4 stappen

Pijnperceptie wordt ook wel nociceptie genoemd. Het begint op het moment van weefselschade en eindigt bij het voelen van de pijn. Hierbij worden er verschillende stappen in dit nociceptieproces doorlopen:

1. Prikkel: mechanische prikkels (prikken, druk, en snijden), chemische prikkels (bijvoorbeeld brandwonden)
2. Ontvangst: de prikkel wordt door een zenuwuiteinde waargenomen
3. Overdracht: signaal loopt vanaf het zenuwuiteinde van de zenuw naar het centrale zenuwstelsel
4. Pijncentrum: de signalen worden in de hersenen ontvangen en verder verwerkt

Dit was de pijnperceptie in een notendop, maar er komt nog meer bij kijken.

1. Weefselschade en pijnregistratie

Verschillende hersenstofjes (neurotransmitters) zijn betrokken bij zowel het overbrengen als de gewaarwording van pijn.

Pijn wordt vaak veroorzaakt door weefselschade. Weefselschade activeert onze nociceptoren die vervolgens signalen naar zowel je ruggenmerg als hersenen zullen sturen.

Als we gewond raken of als er iets mis is zullen je zenuwen miljoenen signalen naar de hersenen sturen.

Als je jezelf bijvoorbeeld snijdt zal er ook een ontsteking ontsaan waarbij er histamines, prostaglandinen, en bradykinine van immuuncellen binnenkomen.

2. Pijnboodschappers en gewaarwording

Naar de hersenen. Bij de transmissie van pijn van de periferie naar de hersenen heeft de neurotransmitter glutamaat een leidende rol. 

Gewaarwording. Wanneer pijnsignalen door onze zenuwvezels de pijngewaarwording in onze hersenen hebben bereikt en zijn verwerkt, voelen we pijn. Bij de gewaarwording van pijn zijn glutamaat en substantie P de belangrijkste neurotransmitters. Wanneer schadelijke stimuli de nociceptoren activeren worden met name de volgende twee hersengebieden geactiveerd:

1. de insula
2. de anterieure cingulate cortex

Deze hersengebieden zijn betrokken bij de de subjectieve ervaring van pijn.

Chronische pijn. In het zenuwstelsel van volwassenen zoogdieren is glutamaat de belangrijkste excitatoire neurotransmitter. Bovendien is glutamaat met chronische pijn geassocieerd omdat het bij de centrale sensitisatie is betrokken.

Pijnlijke stimulatie (weefselschade) verloopt via nociceptoren terwijl niet-pijnlijke stimulatie (zoals lichte aanraking, druk en temperatuur) via normale somatische receptoren verloopt. 

Van verwonding tot pijnsensatie

De pijnsignalen lopen door je centrale zenuwstelsel. Je sensorische zenuwen zenden signalen via het ruggenmerg naar je hersenen. 

Je zenuwstelsel bestaat uit je ruggenmerg en je hersenen. Je motorische en sensorische zenuwen vormen samen het perifere zenuwstelsel. Dat zijn dus de zenuwen die zich aan het uiteinde bevinden.

Voor de geïnteresseerden onder ons een gedetailleerde uitleg hoe het signaal vanaf een verwonding tot de hersenen verloopt:

1. je snijdt per ongeluk in je hand
2. het scherpe voorwerp zorgt voor een mechanische prikkeling, de beschadigde cellen geven kalium vrij, nabijgelegen zenuwvezels geven substantie P af en door de ontstekingen komen er verschillende stoffen vrij 
3. je nociceptorneuronen worden hierdoor geprikkeld
4. de nociceptoren geven actiepotentialen af
5. via de rugwortels komen de signalen in het ruggenmerg terecht waar een verbinding met de ruggenmerghoorn wordt gemaakt. 
6. vervolgens gaan de signalen door de witte stof van het ruggenmerg en via de hersenstam omhoog waar er een verbinding met de thalamus wordt gemaakt. 

Je thalamus wordt ook wel het relaiscentrum van je hersenen genoemd. Je thalamus zal het signaal aan verschillende hersengebieden doorgeven van de somatosensorische cortex.

4 soorten pijn

Er bestaan vier verschillende soorten pijn:

1. Nociceptieve pijn: door weefselbeschadiging
2. Neuropathische pijn: door zenuwirritatie
3. Ontstekingspijn: abnormale ontstekingen door een abnormale reactie van immuunsysteem 
4. Functionele pijn: wanneer de pijn geen duidelijke oorsprong heeft

Soorten pijnreceptoren

De pijnreceptoren zijn in vergelijking met de normale sensorische zenuwen licht of niet geïsoleerd (gemyeliniseerd).

1. mechanothermische A receptoren: mechanische prikkels  en warmte
2. mechanosensitieve A receptoren: mechanische stimuli zoals druk en aanraking
3. C-vezels: traag geleidende zenuwen die op verschillende prikkels reageren

Take home message

Iedereen heeft wel eens pijn. Pijn is een handige waarschuwing wat je voor verdere schade behoedt. Maar hoe werkt pijn?

Onze pijnreceptoren (nociceptoren) worden na weefselschade geactiveerd wat uiteindelijk voor een pijngewaarding zorgt. Zo werkt pijn in een notendop.

Met een praktisch voorbeeld is het misschien wat duidelijker. Je snijdt jezelf bijvoorbeeld wat voor een mechanische prikkel zorgt dat door een zenuwuiteinde wordt waargenomen. 

Er wordt een signaal afgegeven die naar het centrale zenuwstelsel loopt en door het pijncentrum in je hersenen verwerkt wordt. 

De eerste aanvankelijke scherpe pijn wordt door de A-deltavezels veroorzaakt terwijl de tragere pijn door de C-vezels wordt veroorzaakt.