Voedingskeuzes hebben een grote impact op onze vruchtbaarheid. Maar hoe zit dat dan bij een dieet als intermittent fasting?

Wat we eten blijft bij een vastendieet vaak hetzelfde, alleen wanneer wordt gegeten verschilt.

In de wetenschap komt regelmatig naar voren dat intermittent fasting voor vrouwen iets nadeliger lijkt dan voor mannen.

Zo wordt intermittent fasting ook afgeraden tijdens de zwangerschapMaar heeft het ook een nadelig impact op de vruchtbaarheid?

In dit artikel leer je wat er in de wetenschap bekend is over de relatie tussen intermittent fasting en vruchtbaarheid. 

Verbetert intermittent fasting de vruchtbaarheid?

Intermittent fasting kan de vruchtbaarheid via verschillende mechanismen mogelijk verbeteren.

1. Meer hormonen

Intermittent fasting heeft mogelijk een positief effect op de vruchtbaarheid. De concentratie van de twee belangrijkste hormonen: luteïniserend hormoon (LH) en de follikelstimulerend hormoon (FSH) lijken namelijk toe te nemen.

Echter, intermittent fasting wordt over het algemeen toch afgeraden voor vrouwen die zwanger willen worden omdat er nou eenmaal weinig onderzoek naar gedaan is.

2. Gewichtsverlies

Overgewicht kan de vruchtbaarheid negatief beïnvloeden. Daarom zijn de voordelen van intermittent fasting waarschijnlijk te danken aan het gewichtsverlies.

Jammer genoeg is er op het gebied van intermittent fasting en vruchtbaarheid nog maar weinig onbekend. Er zijn weinig onderzoeken verricht waardoor er momenteel geen duidelijke consensus is.

Hierdoor nemen artsen het zekere voor het onzekere en verwerpen ze intermittent fasting als middel om de vruchtbaarheid te stimuleren.

3. Gezond BMI

Het streven naar een gezond BMI is het belangrijkst voor vruchtbaarheid. Zo kan een gewichtsverlies van 5 tot 10% onder zwaarlijvigen de vruchtbaarheid aanzienlijk bevorderen.

4. Minder ontstekingen

Ook lijken verminderde ontstekingen en een verhoogde insulinegevoeligheid effectief te zijn. Dit zijn toevallig één van de vele voordelen van intermittent fasting.

Stel dat vasten jou dus helpt om een gezond BMI te krijgen, is vasten misschien zelfs de beste oplossing en zeker een poging waard.

Risico’s van intermittent fasting op de vruchtbaarheid 

De eierstokhormonen werken nauw samen met de hypothalamus, hypofyse en eierstokhormonen. Dit wordt ook wel de HPO-as genoemd.

Je bent alleen vruchtbaar als deze samenwerking in balans is. Zo kunnen extreme diëten zoals sommige vormen van intermittent fasting deze samenwerking verstoren met alle gevolgen van dien.

1. Verminderde ovulatie en hormonale disbalans

Tijdens perioden van fysieke of mentale stress zal de hypothalamus minder kisspeptine en GnRH (growth hormone releasing hormone) produceren waardoor de ovulatie in extreme gevallen niet meer plaatsvindt.

De hormoonspiegels normaliseren pas als je lichaam aanvoelt dat het gevaar is geweken. 

2. Ondergewicht en verminderde ovulatie

Niet alleen zwaarlijvige mensen maar ook mensen met ondergewicht kunnen ook vruchtbaarheidsproblemen hebben.

Dit gaat vaak om extreme gevallen (bijv. anorexia).  De vrouwelijke hypofyse is kan namelijk de calorie-inname meten.

Als de inname onder een bepaalde ondergrens komen, kan een signaal vanuit de hersenen de ovulatie te reduceren of zelfs staken (Dr. Aaron Styer).

Het lichaam is namelijk in een overlevingsmodus terechtgekomen waarbij de ovulatie even minder prioriteit heeft.

3. Leptine spiegel

Ten derde beïnvloedt intermittent fasting de hormoonspiegel van leptine. Leptine wordt geproduceerd door vetcellen en reguleert niet alleen je metabolisme maar ook het niveau van LH en FSH. 

Dit zijn de twee belangrijke hormonen die de ovulatie reguleren. Te weinig leptine kan op haar beurt vruchtbaarheid problemen met zich mee brengen. 

Kan je vasten en tegelijkertijd zwanger worden? 

Zolang je intermittent fasting gezond en verantwoord aanpakt zou het misschien mogelijk kunnen zijn.

Het in deze fase echter meestal wel afgeraden. Het streven naar een gezond BMI is namelijk cruciaal voor voor goede vruchtbaarheid.

Platgelegde ovulatie

Als je te lang niets eet zullen in extreme gevallen je vruchtbaarheidshormonen en ovulatie (eisprong) geremd worden of zelfs platgelegd worden.

Dit wordt nog wel eens waargenomen bij anorexiapatiënten. Dit wil je natuurlijk ten alle tijden voorkomen.

Minder voordelen

Als je aan de andere kant niet lang genoeg vast (< 12 uur) dan zal je weinig van de voordelen merken.

Als je ondanks de potentiële risico’s toch besluit te vasten, vast dan niet langer dan 16 uur, omdat de impact op het lichaam dan nog te overzien valt.

Welk intermittent fasting schema is het best als je zwanger wilt worden?

Wegens een gebrek aan voldoende wetenschappelijk onderzoek moet je erg voorzichtig zijn als je zwanger wilt worden. Daarom raden wij intermittent fasting in deze fase af.

Maar als je toch van plan bent om te vasten moet dit in goed overleg gaan met een arts.

Korte perioden

Als intermittent fasting iets is wat je zou willen proberen. Stop dan ten eerste met alle tussendoortjes.

Zelfs korte perioden van vasten (4-6 uur) kunnen de insulinegevoeligheid verhogen en de hormoonbalans verbeteren.

Maximaal 16 uur

Er zijn veel verschillende intermittent fasting schema’s, maar over het algemeen is de maximaal 16 uur durende vast het beste om het lichaam en ook de stofwisseling rust te geven.

16 uur wordt door sommige experts als een veilige range beschouwd. Combineer dit met beperkt snacken tussen de maaltijden in. 

Met het 16/8 schema zullen je maag en darmen ‘s nachts de tijd hebben om te herstellen. Ook krijgen je hormonen een welverdiende rust. 

Tussen de maaltijden in heeft het lichaam tijd nodig om de maaltijden te verteren en je hormonen naar de normale baseline (basiswaarde) te krijgen.  

Studies intermittent fasting en vruchtbaarheid 

Helaas hebben maar twee onderzoeken de relatie tussen intermittent fastin en vruchtbaarheid onderzocht. Het heeft wel nieuwe inzichten aan het licht gebracht.

1. Vruchtbaarheid muizenstudie

Veelbelovende resultaten. Een studie onderzocht de effecten van alternerend vasten onder muizen. Na 12 was zowel het gewicht als het bloedsuiker bij de vrouwtjesmuizen lager. Dit kan de vruchtbaarheid positief beïnvloeden.

Lager FSH. Maar wat betreft vruchtbaarheid was het tegenovergestelde het geval. Zo was het follikelstimulerend hormoon afgenomen. Dit is een belangrijk hormoon dat als het ware voor de kickstart van de ei ontwikkeling zorgt. 

Eierstokgrootte. Een tweede belangrijke factor is de grootte van de eierstokken, deze was ook afgenomen. Dit en de hierboven besproken effecten zijn helaas geen goede prognostische factoren voor het beloop van een zwangerschap. 

2. PCOS studie

Caloriearm dieet. In een andere studie werden vrouwen met PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom) op een caloriebeperkend dieet gezet. Dagelijks kregen ze 471 calorieën per dag gedurende 7 dagen.

Lager FSH. Dit verhoogde hun al hoge LH-waardes en verlaagde het circulerende FSH. Dit zijn ook niet bepaald gezonde uitslagen. MAAR in dezelfde studie verlaagde het vasten de serum insuline en leptine waardes. Wat een goed teken is. 

Ethisch onverantwoord

De meeste informatie die we over vrouwen en intermittent fasting hebben verzameld zijn observaties van extreme perioden van vasten en anorexia.

Er zijn geen goed opgezette onderzoeken beschikbaar die het verband tussen vasten en vruchtbaarheid onderzoeken onder bijvoorbeeld gezonde individuen. 

Deze vraagstellingen zijn ethisch erg problematisch. Vanwege de risico’s voor het kind kan je nou dit nou eenmaal niet goed onderzoeken. Vruchtbaarheid is een uitdagend onderwerp. 

Take home message 

Mits het verstandig wordt uitgevoerd heeft intermittent fasting mogelijk een positief effect op de vruchtbaarheid omdat de concentratie van luteïniserend hormoon (LH) en de follikelstimulerend hormoon (FSH) lijken toe te nemen. 

Echter wordt intermittent fasting over het algemeen afgeraden voor vrouwen die besluiten zwanger te willen worden, er is nou eenmaal weinig wetenschappelijk onderzoek beschikbaar.  

Aangezien intermittent fasting fysieke en mentale stress kan veroorzaken kan er een hormonale disbalans ontstaan. Als gevolg kan de ovulatie in extreme gevallen niet meer plaatsvinden.

De hormoonspiegels normaliseren pas als je lichaam aanvoelt dat het gevaar is geweken.

Het streven naar een gezond BMI is gewoon het belangrijkste voor vruchtbaarheid. Laat het intermittent fasting even voor wat het is totdat er meer over bekend is.

Als je toch besluit te vasten, vast dan niet langer dan 16 uur om de impact op je lichaam te minimaliseren.

Consulteer altijd een arts of verloskundige voordat je grote veranderingen maakt in je dieet- of sportgewoontes m.b.t. je zwangerschap of kinderwens.

Over Diederik

Diederik heeft minstens 10 jaar ervaring met intermittent fasting en doet momenteel onderzoek naar de invloed op vetverbranding.

Bronnen

Chiofalo, B., Laganà, A. S., Palmara, V., Granese, R., Corrado, G., Mancini, E., … & Triolo, O. (2017). Fasting as possible complementary approach for polycystic ovary syndrome: Hope or hype?Medical hypotheses105, 1-3.

Rocha, J. S., Bonkowski, M. S., Masternak, M. M., França, L. R., & Bartke, A. (2012). Effects of adult onset mild calorie restriction on weight of reproductive organs, plasma parameters and gene expression in male mice. Animal reproduction/Colegio Brasileiro de Reproducao Animal9(1), 40.