Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
Biologisch eten wordt geproduceerd zonder het gebruik van pesticiden, kunstmest, toevoegingsmiddelen en groeiregulatoren, en daar betaal je voor.
Maar is biologisch eten ook gezonder?
KORT ANTWOORD
Biologisch voedsel bevat meer heilzame voedingsstoffen zoals antioxidanten en omega 3-vetzuren. Mensen die niet biologisch eten hebben daarnaast een 9 keer zo hoge pesticidenconcentratie in het lichaam. Hoge en langdurige blootstelling aan pesticiden leidt tot neurologische stoornissen en kanker door oxidatieve stress. Maar biologisch voedsel is nagenoeg even voedzaam als reguliere voedingsmiddelen. Of je nou een biologische of conventioneel geteelde appel kiest, het bevat evenveel vitaminen en vezels, en het heeft dezelfde cholesterol- en natriumwaardes. Tot slot vergt het verbouwen van biologisch eten meer landbouwgrond waardoor het een grotere impact op het klimaat heeft.
Dit artikel rekent af met het biologische dilemma en vertelt je of biologisch voedsel gezonder is, hoe schadelijk pesticiden zijn en alle nadelen van biologisch eten.
Waarom is biologisch eten gezonder?
Voorheen was biologisch eten alleen in natuurvoedingswinkels beschikbaar. Momenteel bieden de meeste supermarkten biologische producten aan. Voor het hogere prijskaartje wil je er natuurlijk wel zeker van zijn dat biologisch eten gezonder is.
Hoewel de voedingsstoffen ongeveer hetzelfde zijn, komen er steeds meer aanwijzingen dat biologische voedingsmiddelen gezonder zijn.
Minder bestrijdingsmiddelen. De productiewijze is gericht op het verminderen van bestrijdingsmiddelen. Biologisch voedsel bevat tot wel 9x minder pesticiden. Hoge en langdurige blootstelling aan pesticiden leidt tot neurologische stoornissen en kanker door oxidatieve stress.
Mogelijk iets meer voedingsstoffen. Uit een aantal studies blijkt dat sommige biologische producten iets meer voedingsstoffen kunnen bevatten. Het ging hier om een kleine tot matige toename van bepaalde flavonoïdensoorten die over antioxiderende eigenschappen beschikken. Echter, met betrekking tot de meeste voedingsstoffen is biologisch voedsel niet per se gezonder. In vergelijking met conventioneel geteelde voedingsmiddelen krijg je dezelfde voordelen. De bewijzen zijn dus gemengd.
Meer omega 3-vetzuren. Biologisch vlees, eieren en zuivel kunnen wel degelijk meer omega 3-vetzuren bevatten. Dit is te danken aan de biologische veeteelt waarbij het vee voornamelijk gras krijgt. In tegenstelling tot andere vetten is omega 3 veel gezonder voor het hart.
Minder last van allergieën. Mensen die van conventioneel geteelde tegenhangers overstappen op biologisch eten kunnen een vermindering van hun allergieën op voedsel, conserveringsmiddelen of chemicaliën opmerken.
Langer leven. Diëten bestaande uit biologische aardappelen, soja en rozijnen worden in verband gebracht met een langere levensduur volgens een onderzoek op vliegen. Vliegen die met deze voedingsmiddelen werden grootgebracht waren bovendien vruchtbaarder.
Toch bieden zowel biologische als niet-biologische producten een belangrijke uitkomst. De grootste winsten voor onze gezondheid worden behaald uit een gevarieerd en voedingsrijk dieet.
Het belangrijkste verschil tussen biologische en niet-biologische producten is duidelijk de lagere hoeveelheid pesticiden. Hoe belangrijk dit precies is gaan we nu bespreken.
Hoe schadelijk zijn pesticiden voor de gezondheid?
Als eerst is het handig om te weten wat we onder pesticiden vestaan en vervolgens wat de wetenschap over de relatie met gezondheid heeft gevonden.
Wat zijn pesticiden?
Pesticiden of bestrijdingsmiddelen kunnen een chemische stof zijn, biologische stof (zoals een virus of bacterie), antimicrobieel middel, ontsmettingsmiddel of hulpmiddel zijn dat wordt gebruikt tegen een plaag.
Weetje
Het eerste geregistreerde gebruik van chemicaliën om ongedierte te bestrijden gaat terug tot 2500 voor Christus.
Momenteel zijn meer dan 800 actieve bestanddelen van bestrijdingsmiddelen in een breed scala van commerciële producten geregistreerd voor gebruik in landbouw.
Zeer schadelijke bestrijdingsmiddelen worden verbannen. Er wordt dus een zekere procedure hiervoor gehanteerd.
Hoe schadelijk zijn pesticiden voor de gezondheid?
Alle pesticiden zijn schadelijk voor dieren, mensen en planten, in grote hoeveelheden of bij langdurige blootstelling.
De meest schadelijke pesticiden zijn gelukkig al verbannen, maar worden overigens nog wel gebruikt in derde wereld landen.
Mensen worden voornamelijk aan pesticiden blootgesteld door producten te eten die bestreden zijn met pesticiden. Maar ook doordat de pesticiden vervolgens in het water, in andere planten en dieren, en in de lucht terecht komen.
Alhoewel je dus niet volledig pesticiden kunt voorkomen, zal je het overgrote deel kunnen voorkomen door gecertificeerd biologisch voedsel te eten.
Het grote gevaar van pesticiden voor mensen en dieren komt doordat het oxidatieve stress veroorzaakt.
Hoge en langdurige oxidatieve stress leidt vervolgens tot zeer veel verschillende ziekten:
- Neurologische schade. Leidt tot cognitieve disfunctie en gerelateerde ziekten zoals Parkinson
- Hormonale inbalans. Menstruele afwijkingen, onvruchtbaarheid en vroege menopauze.
- Kanker. Breinkanker en bottumoren.
- Bloedstoornissen. Bijvoorbeeld leukemie.
Pesticiden zijn vooral schadelijk voor kinderen door de kankerverwekkende effecten. Kanker onder kinderen kan voorkomen worden door de blootstelling aan pesticiden te elimineren.
Maar als biologisch eten dus beter is, waarom zou de overheid pesticiden dan niet verbannen?
Nadelen van biologisch eten
Inefficiënt productieproces. Stel dat de overheid in staat was om alle pesticiden te verbannen, dan zou binnen enkele maanden een wereldwijde hongersnood optreden. Als alle boeren namelijk zouden beslissen biologisch eten te gaan produceren, zou de voedselproductie afnemen met 30 tot 40%. Chemicaliën zijn dus essentieel om de bevolking van voldoende voeding te voorzien.
Duurder. Biologisch eten komt zowel letterlijk als figuurlijk met een prijskaartje. Het bederft niet alleen sneller, het is ook vaak duurder, met name als het gaat om biologische melk en eieren. Biologische vruchten en groenten kunnen maar liefst 20% duurder zijn dan hun niet-biologische tegenhangers. Biologische voedingsmiddelen zijn soms wel 50% duurder. Boeren kunnen simpelweg niet genoeg biologische producten maken om de prijs te kunnen verlagen.
Klimaat. Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat het verbouwen van biologisch voedsel een grotere impact op het klimaat heeft. Er is namelijk meer grond nodig. Aangezien biologisch eten ongeveer dezelfde hoeveelheid voedingsstoffen bevat ga je je al snel afvragen of het de grotere impact wel waard is.
Hogere emissies. Volgens een studie gepubliceerd in het tijdschrift Nature leidt het verbouwen van biologisch voedsel in vergelijking met de niet-biologische landbouw tot een veel hogere uitstoot (emissies).
Bederft sneller. De afwezigheid van externe middeltjes komt met een prijs. Biologisch eten zal sneller bederven.
Natuurlijke gifstoffen. Een ander punt van zorg zijn de natuurlijke schadelijke gifstoffen waarvan biologische planten er meer van kunnen produceren. Hoe schadelijk dat is t.o.v. pesticiden is onvoldoende onderzocht.
De overheid heeft dus aardig wat te overwegen.
Koop de volgende producten biologisch
Het grote verschil zit hem dus in de bestrijdingsmiddelen en chemicaliën. Het is belangrijk dat je het meest besmette voedsel met de meeste pesticiden vermijdt. Hieronder vallen:
- spinazie
- aardbeien
- boerenkool
- mosterdgroenten
- collards
- appels
- nectarines
- kersen
- druiven
- tomaten
- peren
- perziken
- paprika
- selderij
Take home message
Biologisch voedingsmiddelen worden geregeld geprezen, maar is biologische eten gezonder?
Wat betreft de hoeveelheid voedingsstoffen is biologisch voedsel ongeveer gelijk aan reguliere voedingsmiddelen.
Maar biologisch voedsel bevat tot wel 9x minder pesticiden dat ziekten door oxidatieve stress kan voorkomen.
Echter, hoewel conventionele producten een hoger pesticidengehalte bevatten vallen ze nog steeds binnen de veilige niveaus, maar in termen van gezondheid zou biologisch voedsel een verstandigere keuze zijn.
Hoe groot de gezondheidsimpact precies is van het pesticidenverschil tussen biologisch en niet-biologich voedsel, blijft voorlopig nog onbeantwoord.
Dat terwijl de negatieve impact op het klimaat wel duidelijk is.
Over Diederik
Bronnen
Magkos, F., Arvaniti, F., & Zampelas, A. (2003). Organic food: nutritious food or food for thought? A review of the evidence. International journal of food sciences and nutrition, 54(5), 357-371.
Lairon, D. (2010). Nutritional quality and safety of organic food. A review. Agronomy for sustainable development, 30(1), 33-41.
Schifferstein, H. N., & Ophuis, P. A. O. (1998). Health-related determinants of organic food consumption in the Netherlands. Food quality and Preference, 9(3), 119-133.
Brantsæter, A. L., Ydersbond, T. A., Hoppin, J. A., Haugen, M., & Meltzer, H. M. (2017). Organic food in the diet: exposure and health implications. Annual review of public health, 38, 295-313.
Smith-Spangler, C., Brandeau, M. L., Hunter, G. E., Bavinger, J. C., Pearson, M., Eschbach, P. J., … & Bravata, D. M. (2012). Are organic foods safer or healthier than conventional alternatives? A systematic review. Annals of internal medicine, 157(5), 348-366.
