Is Neusspray Verslavend?

Een verstopte neus is bijzonder vervelend. Gelukkig geven neussprays meestal een directe verlichting. Maar heeft dit wondermiddel een keerzijde? 

Een studie uit 2014 ontdekte dat de helft van de mensen de neussprays overmatig gebruiken. Maar liefst 9% van de bezoeken aan KNO-artsen en allergologen zijn het gevolg van neusspray gebruik. 

Wellicht gebruik je vaak neusspray en vraag je je nu af of je daar afhankelijk van kan worden. Oftewel, is neusspray verslavend? 

Neusspray kan soms een zogenaamde “neusspray-verslaving” veroorzaken wanneer je de neusspray te lang of te vaak gebruikt. Strikt genomen gaat het hier niet om een verslaving maar om rebound congestie. Rebound congestie is een constante verstopte neus (congestie) die zelfs optreedt wanneer je geen last hebt van een verkoudheid of allergieën. Oxymetazoline neusspray kan deze ‘’verslaving’’ veroorzaken. De neussprays op basis van antihistamine, corticosteroïden of zoutoplossing zijn niet verslavend. 

Neussprayverslaving en rebound congestie 

Neus spray verslaving of rebound congestie (rhinitis medicamentosa) ontstaat dus door overmatig gebruik van neussprays, neusdruppels of neusgels.

Deze neusspray afhankelijkheid is erg vervelend omdat een verstopte neus kan optreden zonder dat je last hebt van verkoudheid achtige symptomen of allergieën. 

Door de α-adrenoceptor gemedieerde down-regulatie wordt het neusslijmvlies als het ware ongevoelig. 

Als je een paar dagen achter elkaar neusspray gebruikt wordt je neus dus minder gevoelig voor de effecten van dit geneesmiddel.

Je zult steeds meer neusspray nodig hebben om de neusverstopping onder controle te houden. Bovendien kan de verstopping verergeren zodra je stopt met de neus spray.

Symptomen van rebound congestie:

1. Verstopte neus
2. Allergische of niet-allergische rhinitis (geïrriteerde of ontstoken neus)
3. Acute of chronische sinusitis (neus bijholteontsteking) 
4. Bovenste luchtweginfectie
5. Neuspoliepen

In sommige gevallen houdt deze congestie weken tot zelfs zelfs maanden aan. Er is geen diagnostische test om rebound congestie vast te stellen. 

Hoe kom je van een neusspray verslaving af 

Meestal nemen de symptomen af zodra je stopt met het gebruik ervan. Terwijl het lichaam herstelt wordt soms een nasaal steroïd genomen om de symptomen te verminderen.

In ernstige gevallen wordt soms een oraal steroïd voorgeschreven. Daarnaast kan een  zoutoplossing de ontsteking te verminderen.

Je kan een neusspray verslaving voorkomen door de neusspray niet meer dan drie dagen achter elkaar te gebruiken. Probeer ook zo min mogelijk doses per dag. 

Sommige neussprays zijn verslavingsgevoeliger

Of een neusspray daadwerkelijk verslavend kan zijn hangt af van het type neusspray. Er bestaan 3 verschillende soorten neusspray. 

1. Oxymetazoline neusspray

De meest verslavende neussprays zijn de ontzwellende neussprays zoals oxymetazoline die het neusslijmvlies beïnvloeden. De bekende neusspray Otrivin bevat oxymetazoline. 

Oxymetazoline neusspray bindt aan alfa-2 adrenerge receptoren en vernauwt daarmee de kleine bloedvaatjes (arteriolen) in de neusholte waardoor het neusslijmvlies slinkt en de verstopping afneemt. 

2. Antihistamine neusspray

De neusspray met xylometazoline kan dus verslavend zijn, gelukkig is een neusspray met antihistaminicum niet verslavend. Deze neussprays kan je daarom tot 12 weken lang dagelijks gebruiken.

Neussprays op basis van antihistaminica

• azelastine (carelastin) 
• livocab (levocabastine)

3. Corticosteroïden neusspray 

Corticosteroïden verminderen ontstekingen die het gevolg zijn van een overactieve immuunreactie. 

Neussprays met corticosteroïden zijn niet verslavend en kan je normaal gesproken dagelijks gebruiken. 

Neussprays op basis van corticosteroïden

• mometasone
• fluticasone

Zoute neussprays zijn niet verslavend 

Neussprays op basis van een zoutoplossing zijn veilig voor alle mensen van alle leeftijden. Ze maken het slijm in de neus los en verdunnen het slijm waardoor je beter kan ademhalen. 

Omdat zout neussprays geen medicijnen bevatten zijn er ook geen bijwerkingen.

Deze neussprays bevatten gesteriliseerd water en een klein beetje zout. Een aantal bevatten ook conserveermiddelen om de groei van bacteriën of schimmels te voorkomen. 

Het belangrijkste ingrediënt is natriumchloride (zout). Controleer altijd of er geen actieve bestanddelen zijn toegevoegd. 

Bijwerkingen neusspraygebruik

De neussprays op basis van corticosteroïden kunnen de volgende bijwerkingen veroorzaken: 

1. prikkelend of branderig gevoel
2. roodheid, jeuk en zwelling 
3. een droge of geïrriteerde keel
4. droogheid en korstvorming 
5. onaangename smaak in de mond
6. neusbloedingen 

Take home message  

Mensen zouden voorzichtig moeten zijn met neussprays om vervelende problemen en neus weefselschade te voorkomen.

Neusspray kan dus een zogenaamde “neusspray-verslaving” veroorzaken, maar strikt genomen is het geen verslaving maar een rebound congestie. 

De neussprays op basis van corticosteroïden, antihistamine, of zoutoplossing zijn niet verslavend. De neusspray op basis van een zoutoplossing heeft bovendien geen bijwerkingen. 

Over het algemeen kan je neussprays met corticosteroïden dagelijks gebruiken. Wanneer je 6 maanden of langer een neusspray gaat gebruiken, moet je dit eerst overleggen met je arts.

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Gebruik de verslavende neusspray daarom niet langer dan drie dagen achter elkaar en zo min mogelijk.