De berichtgeving over zon is erg tegenstrijdig.

Je hebt waarschijnlijk wel eens iets gehoord over de aanmaak van vitamine D en serotonine. Echter, de zon is ook in verband gebracht met vroegtijdige huidveroudering en huidkanker. 

Om voor eens en voor altijd van deze verwarring af te komen luidt al snel de vraag, is zon goed voor je?

Matige blootstelling aan zon is erg goed voor je. De gezondheidsvoordelen van zon zijn te danken aan de aanmaak van vitamine D, de afgifte van dopamine en serotonine. Vitamine D zorgt voor sterkere botten, een sterker immuunsysteem, verlicht huidaandoeningen en voorkomt haaruitval. Dopamine en serotonine zorgen voor minder depressie, minder angst, pijnverlichting en verhoogde concentratie en alertheid. Te weinig in de zon verhoogt juist de kans op hartaandoeningen, osteoporose, infectieziekten zoals griep en sommige kankers. Echter, overmatige zonblootstelling verhoogt de kans op vroegtijdige huidveroudering en huidkanker. Om het beste van beide werelden te krijgen ga je voor maximaal 5-15 minuten directe zonblootstelling. Indien langer smeer je dan om de 2 uur in met een goede laag zonnebrand.

Dit artikel vertelt je de voor- en nadelen van zon en specifieke aanbevelingen over hoe je het beste met zonblootstelling om kunt gaan.

Waarom is de zon goed voor je?

Zodra de zon op je huid komt vinden er allerlei chemische processen plaats waarbij de hormonen serotonine, vitamine D en melatonine worden aangemaakt.

Serotonine

In de zomer zijn de meeste mensen het gelukkigst, en niet zonder reden. Zonlicht komt op specifieke gebieden in het netvlies terecht en triggert de afgifte van het geluksstofje serotonine, een chemische stof in de hersenen. 

Minder depressie. Dankzij de heilzame effecten van melatonine wordt seizoensgebonden affectieve stoornis soms met natuurlijk of kunstmatig licht behandeld. Bij deze vorm van depressie worden namelijk verlaagde serotonine niveaus aangetroffen. Meer serotonine zal de stemming verbeteren.

Minder angst. Blootstelling aan de zon kan ook mensen met met angst helpen, met name als het gecombineerd wordt met andere behandelingen.

Verbeterde concentratie. Een verhoogd serotoninegehalte verhoogt de concentratie en alertheid.

Energie. In de zon voel je je niet alleen beter je zal ook meer energie hebben. Dankzij het verhoogde serotonineniveau in de hersenen krijg je meer energie en verbetert je humeur.

Serotonine is ook effectief bij premenstruele dysforie stoornis en zwangeren met een depressie.

Dit verklaart waarom seizoensgebonden depressies met lichttherapie (fototherapie) behandeld kunnen worden. De lichttherapiedoos stimuleert de serotonine-afgifte terwijl het overtollig melatonine vermindert. 

Vitamine D

Vitamine D is essentieel voor je gezondheid. Vitamine D is belangrijk voor een goed werkend immuunsysteem, het stimuleert de celgroei, stimuleert de aanmaak van nieuwe haarfollikels, houdt de huid gezond en bevordert de botgezondheid.

Botgezondheid. Vitamine D verhoogt de opname van calcium waardoor je gezondere en sterkere botten krijgt. 

Sterker immuunsysteem. Onderzoek heeft aangetoond dat vitamine D je afweer versterkt, het ondersteunt namelijk het signaleren van het immuunsysteem waardoor het onderzoeken van cellen aangezet wordt. Een vitamine D-tekort verhoogt juist het risico op infecties.

Haargroei. Zonlicht stimuleert de groei van je haarzakjes en kan daarnaast haaruitval voorkomen. Hiervoor heb je elke dag slechts 10 minuten zonblootstelling nodig, of iets meer als je een donkere huid hebt. 

Verlicht huidaandoeningen. Matige blootstelling aan UV-stralen is goed voor de volgende huidaandoeningen: 

1. eczeem
2. psoriasis
3. acne
4. geelzucht

Kanker preventie. Hoewel teveel zon het risico op kanker kan verhogen kan een matige hoeveelheid juist kanker voorkomen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen die aan minder zonlicht worden blootgesteld een hogere kans hebben op de volgende kankersoorten: 

1. darmkanker
2. eierstokkanker
3. prostaatkanker
4. Hodgkin-lymfoom
5. alvleesklierkanker

Potentiële behandeling. Uit veelbelovende studies blijkt dat zon de volgende aandoeningen mogelijk kan verlichten en dus een potentiële behandeling vormt: 

1. reuma
2. thyreoïditis (schildklierontsteking) 
3. inflammatoire darmziekte
4. SLE (systemische lupus erythematosus)

Een onderzoek heeft de precieze aanmaak van vitamine D onderzocht na 30 minuten in een badpak en vond dat mensen met een lichte huid 5x meer vitamine D aanmaakte dan mensen met een donkere huid. 

1. Donkere huid: 8.000 tot 10.000 internationale eenheden (IU)
2. Gebruinde mensen: 20.000 tot 30.000 IU 
3. Kaukasische mensen: 50.000 IU

Kortom, het is duidelijk dat de zon goed voor iedereen is, maar mensen met een lichtere huid kunnen beter langdurige blootstelling vermijden of zichzelf heel goed insmeren. 

Melatonine 

Goede nachtrust. Uit onderzoek blijkt dat als je overdag meer zonlicht krijg je ‘s nachts meer melatonine aanmaakt waardoor je beter zal slapen. Melatonine wordt ‘s nachts in je hersenen door de pijnappelklier aangemaakt. Bovendien verlaagt het je stresslevels. 

Circadiaans ritme. Melatonine verbetert niet alleen je slaap, het synchroniseert zelfs je biologische klok wat je circadiaans dag en nachtritme ten goede zal komen. Een verstoord circadiaans ritme kan leiden tot depressie en bipolaire stoornis.

Hoe belangrijk is zonlicht voor de mens?

Zonlicht is van levensbelang. In wezen zou je kunnen sterven door langdurige duisternis. Hier zijn een aantal redenen voor.

Een tekort kan chronische ziekten veroorzaken zoals hoge bloeddruk, suikerziekte en tuberculose. 

Maar dat is nog niet alles. Zonder zonlicht kan het lichaam melatonine blijven aanmaken waardoor je je constant vermoeid voelt. 

Bovendien maak je minder serotonine aan wat ten koste gaat van je geestelijke gezondheid. 

Op een zonloze aarde kan je slechts enkele maanden of jaren overleven. Alle planten zullen sterven waarna de dieren geen voedsel meer hebben. 

[highlight]

Wist je dat je 100% van je energie aan de zon te danken is? Planten vangen namelijk het zonlicht op dankzij fotosynthese waarna alle dieren ervan kunnen leven. 

[/highlight]

Wat maakt de zon slecht voor je?

Onbeschermde blootstelling aan UV-stralen kan de ogen, huid en immuunsysteem aantasten. Bovendien verhoogt het de kans op huidkanker.

Uv-stralen. Ultraviolette stralen (UV) veroorzaken huid- en DNA-schade waardoor er vroegtijdige huidveroudering en huidkanker kan optreden. Een bruine huid is minder onschuldig dan het lijkt. Het bruiningsproces is een beschermingsmechanisme van het lichaam om zich tegen toekomstige zonnestralen te beschermen.

Vermoeidheid. Als je verbrandt in de zon kan je slaperig worden. Het immuunsysteem moet zich intensief inspannen en zal tijdens de slaap herstellen waardoor je je slaperig voelt. Echter, als je niet verbrandt bent, kan de zon ook je slaap juist stimuleren. 

Oogbeschadiging. Je kan je ogen beschadigen als je jezelf onbeschermd blootstelt aan UV-stralen. Overmatige onbeschermde blootstelling aan de zon verhoogt de kans op oogaandoeningen zoals staar, oog gezwellen of kanker. 

Verbranden. Onbeschermd te lang in de zon blijven verhoogt de kans op ernstige verbranding. Ernstige zonnebrand veroorzaakt een rode huid en kan tot blaarvorming leiden. Met name mensen met blond haar en lichte huid verbranden sneller. 

Uitdroging. In de zon loop je de kans op uitdroging, met name als je in slaap valt.

Hoe lang mag ik in de zon?

Zonlicht en gezondheid heeft een niet-lineair verband, waar zowel een teveel als een tekort aan zonlicht de gezondheid negatief kan beïnvloeden. Een balans is daarom erg belangrijk en dit kun je bereiken door rekening te houden met je huidtype, de duur van zonblootstelling en de tijd van de dag.

Duur. Streef ernaar om meerdere keren per week in de middag 10 tot 30 minuten zonlicht te ontvangen. Volgens sommige dermatologen kan je dagelijks 20 minuten in de zon zonder zonnebrandcrème. Om de kans op verbranding te verminderen kan je het beste niet langer dan 10 minuten in de zon gaan liggen, vooral voor mensen met een gevoelige huid.

Huidtype. De duur verschilt omdat het afhankelijk is van je huidgevoeligheid voor zonlicht. Met een een donkere huid heb je misschien iets meer zon nodig. Het is voornamelijk belangrijk dat je niet verbrandt. Mocht je relatief snel verbranden, zit je waarschijnlijk aan de kortere kant.

Tijd van de dag. Houd ook rekening met de intensiteit van het zonlicht. Tussen 10 uur ’s morgens en 3 uur ’s middags zijn de UV-stralen het meest intens. In deze tijdspanne kan je lichaam mogelijk efficiënter vitamine D-aanmaken en kan je sneller verbranden.

Zonnebrandgebruik. Indien je langer dan 30 minuten in de zon zit, zoals een dag op het strand, smeer je dan elke twee uur in. Controleer daarnaast elk half uur of je aan het verbranden bent en meer zonnebrandcrème nodig hebt.

Om je heen merk je waarschijnlijk dat Nederlanders de gevaren van zonblootstelling niet zo serieus nemen. Vaak smeren we ons alleen in tijdens een dag op het strand.

Maar huidschade treedt sneller op dan je zou zeggen en we willen je erop wijzen hier kritischer mee om te gaan.

Net zoals je op zonnige dagen naar buiten probeert te gaan om vitamine D-aanmaak te stimuleren, probeer dan ook langdurige, directe zonblootstelling te vermijden en gebruik zonnebrand als je op een zonnige dag langer dan een uur naar buiten gaat.

Zo blijf je er niet alleen jonger uitzien, maar verlaag je ook het risico op veel UV-gerelateerde aandoeningen.

Hoe lang moet je in de zon zitten om bruin te worden?

De huid wordt bruiner als reactie op het zonlicht. Het lichaam maakt meer melamine aan zodat het pigment donkerder wordt. Dit zorgt voor meer bescherming tegen UV-stralen. 

Hoe lang het precies duurt voordat je bruin wordt hangt af van het seizoen. In de winter moet je maar liefst 2,5 uur in de zon zitten. 

Het zal wel even duren voordat je huid als reactie op het zonlicht melamine heeft aangemaakt waardoor je bruin wordt. 

1. Herfst: 30 minuten
2. Winter: 150 minuten 

In de zomer kan je zonder zonnebrandcrème al na 10 minuten verbranden. In dat geval is directe zonblootstelling niet goed voor je. Smeer jezelf dan altijd goed in.

Take home message 

Is zon goed voor je? Zonlicht stimuleert de aanmaak en afgifte van vitamine D en serotonine en zorgt daarmee voor een breed scala aan gezondheidsvoordelen. 

Zonlicht is dankzij serotonine een gratis stemmingsverbeteraar en een natuurlijke dosis vitamine D kan de haargroei stimuleren en haaruitval voorkomen. Het kan zelfs huidaandoeningen zoals eczeem en psoriasis juist behandelen. 

Echter, teveel zonlicht kan de gezondheid nadelig beïnvloeden en vroegtijdige huidveroudering en huidkanker veroorzaken. 

Om deze reden is het belangrijk dat je niet te lang in de zon zit en je op zonnige dagen regelmatig insmeert.