20 minuten zonnebank staat ongeveer gelijk aan vier uur zon. Dat zet je aan het denken, al helemaal aangezien de UVA-stralen van de zonnebank dieper in de huid doordringen.

Hoewel het fijn is om je zomerse kleurtje in de winter te behouden is het nog belangrijker dat het geen kwaad kan, dan luidt al snel de vraag, is zonnebank slecht? 

Een zonnebank is slecht en de bruine huidskleur is een teken dat je huid is aangetast. Het is namelijk de reactie van je lichaam op schadelijk UV-straling waarbij elke keer DNA-schade optreedt dat je lichaam moet repareren. In vergelijking met de zon zenden zonnebanken maar liefst drie keer zoveel UV-stralen uit. UV straling veroorzaakt vroegtijdige huidveroudering en verhoogt de kans op verschillende vormen van huidkanker zoals basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Bovendien kan het cataract en oogkanker veroorzaken.

Dit artikel zal als eerst uitleggen waarom zonnebank slecht is en vervolgens hoe groot de kans op huidkanker is. Tot tot brengen we de verschillen tussen de zonnebank en zonlicht in kaart.

Waarom zonnebank slecht is

Je gezondheid is belangrijker dan een zomers kleurtje. De bruine kleur die je na een zonnebanksessie krijgt, is minder onschuldig dan je zou denken. Hier zijn een aantal verklaringen voor.

UV-intensiteit. De intensiteit van zonnebanken ligt erg hoog. Vergeleken met de zon zenden zonnebanken drie keer meer UV-stralen uit. Sommige schattingen liggen nog hoger, 3-6 keer meer straling dan de zon. 

Activatie verdedigingsmechanisme. Als reactie op de schadelijke UV-straling krijgt je huid de kenmerkende bruine kleur. Als verdedigingsmechanisme zal het pigment in je huid veranderen. 

Huid. De UV-straling kan ook de huidproteïnen veranderen. Daarnaast kan het zowel je huid als je lichaam uitdrogen. Het is daarom belangrijk dat je voor en na de zonnebank sessie voldoende water drinkt. 

Verbrande huid. Zodra de UV-stralen je huid beschadigen zal je immuunsysteem de bloedtoevoer verhogen. Dit verklaart waarom het gebied rood en warm wordt als je verbrand bent. Daarnaast ervaar je een branderig gevoel omdat de beschadigde huidcellen signalen naar de hersenen sturen. Als reactie zullen witte bloedcellen de beschadigde huidcellen opruimen. Dit verklaart waarom je huid gaat jeuken en vervellen. 

Melanine. Om verdere schade te voorkomen zal de huid de melanineproductie verhogen. Melanine is een pigment dat de huid een bruine kleur geeft. Dit vindt tot 48 uur na zon blootstelling plaats. 

Volgens de wetenschap bestaat er simpelweg geen veilige zonnebank, zonnelamp of zonnecabine.

Zonnebank gezondheidsrisico’s

Vroegtijdige veroudering. Schadelijke UV-stralen breken de collageen- en elastinevezels in je huid af waardoor er verslapte plooien en rimpels ontstaan. 

Permanent verdonkeren. Frequente zonnebanksessie kunnen de huid permanent verdonkeren en donkere vlekken veroorzaken. Bovendien kan het tot een leerachtige textuur leiden. 

Huidkanker. Onderzoeken hebben aangetoond dat het gebruik van zonnebanken de kans op alle vormen van huidkanker kan verhogen. Elke 4 keer dat je onder een zonnebank gaat kan de kans op huidkanker met maar liefst 15% toenemen. De meest voorkomende huidkankersoorten zijn het basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en het melanoom. Het melanoom is veruit het agressiefst.

Basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom. Volgens andere studies liggen deze risico’s nog hoger. Zo zou slechts één sessie de kans op het basaalcelcarcinoom met 29% verhogen en de kans op plaveiselcelcarcinoom met 67%.

Melanoom. Van alle vormen van huidkanker is melanoom het gevaarlijkste. Volgens de Skin Cancer Foundation kan slechts één zonnebanksessie voor het 35e levensjaar de kans op het ontwikkelen van een melanoom met maar liefst 75% verhogen. Volgens een andere studie neemt de kans op melanoom na één sessie met 20% toe.

Zonnebrand. Dit is een teken van kortstondige huidbeschadiging. Na een paar dagen kan de huid gaan vervellen.

Oogaandoeningen. Ook kan de zonnebank cataract en oogkanker veroorzaken.

Hoewel deze cijfers schrikbarend zijn moet je er wel rekening mee houden dat het om relatieve kansen gaat en dus geen absolute kansen. Het absolute risico ligt een stuk lager.

De FDA heeft de bijwerkingen van de zonnebank in kaart gebracht:

1. zonnebrand.
2. actinische keratosen: voorstadium huidkanker
3. solaire keratosen
4. vroegtijdige veroudering
5. huidkanker
6. oogbeschadiging
7. cataracten
8. fotokeratitis: oogschade, wordt ook wel sneeuwblindheid genoemd  
9. onderdrukt immuunsysteem

Zonnebank in vergelijking met natuurlijke zon 

In vergelijking met natuurlijk zonlicht zenden zonnebanken maar liefst drie keer zoveel UV-stralen uit. De intensiteit ligt dus een stuk hoger. 

In tegenstelling tot wat veel mensen denken vormen zonnebanken dus geen veilig alternatief voor natuurlijke zonnestralen. 

Je hebt helemaal geen zonnebank nodig. Over het algemeen geldt dat wekelijks 3 keer 5-10 minuten onbeschermde zonblootstelling voldoende vitamine D levert. 

Echter, zowel de zonnebank als natuurlijk zonlicht verhoogt de kans op vroegtijdige huidveroudering, huidkanker en oogletsel.

Zonnestraling bestaat voor 95% uit UVA straling en voor 5% uit UVB straling. 

Verschil tussen UVA en UVB straling

UVB-straling heeft in vergelijking met UVA-straling een kortere golflengte en hoger energielevel. Dit heeft grote implicaties voor de huid. 

UVB straling beschadigt de buitenste huidlaag terwijl UVA straling de dieper gelegen huidlagen aantast. 

Gezond bruin worden

Met behulp van de volgende tips kan je langdurige zon blootstelling vermijden en tegelijkertijd snel bruin worden. 

1. SPF 30: smeer een breed spectrum zonnebrandcrème met een SPF van ten minste 30. Zo wordt je bruin en kan je tegelijkertijd zowel UVA als UVB-stralen tegenhouden. 
2. Binnen 20 minuten insmeren met zonnebrandcrème 
3. Gebruik geen bruiningsolie zonder SPF 
4. Wissel van houding
5. Melanine cut-off point: blijf niet te lang buiten omdat je na 2-3 uur een melanine cut-off point hebt. Je huid kan dan simpelweg niet bruiner worden. 
6. Voorkom verbranding door ‘s morgens of ‘s middags na 15.00 uur pas te gaan bruinen 
7. Bruiningstijd: tussen 12.00 en 15.00 uur is de UV-straling het sterkst. Dit betekent dat je ook de meeste schade kan oplopen.
8. Pauzes: geef je huid een break en zoek regelmatig de schaduw op.

Voeding:

1. Bètacaroteenrijke voedingsmiddelen: zoete aardappelen, wortels, en boerenkool voorkomen verbranding en stimuleren het bruin worden
2. Lycopeenrijke voedingsmiddelen: uit onderzoek blijkt dat guave, tomaten, en watermeloen de huid tegen UV-straling kan beschermen.

Als je het puur en alleen om het bruin worden doet kan je het beste voor een Professionele spray tanning gaan. In vergelijking met de zonnebank is dit qua kosten zelfs vergelijkbaar. 

Daarnaast bestaan er thuisbruinenne lotions die zelfs een SPF bevatten en je huid tegen schadelijke UV straling beschermt. Twee vliegen in één klap dus.

Take home message 

Je gezondheid is belangrijker dan een mooie kleurtje. Het is daarom belangrijk om te weten of zonnebank slecht is. 

Ultraviolette stralen verhogen de kans op verschillende vormen van huidkanker zoals basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Bovendien kan het tot cataract en oogkanker leiden.

Verbruinen is per definitie DNA-schade dat je lichaam moet repareren. UVA-stralen dringen namelijk dieper in de huidlagen door. 

Jammer genoeg is af en toe een zonnebankje pakken niet goed voor je. Houdt het bij natuurlijke zonnestralen en smeer je goed en regelmatig in. 

De UV-straling van de zon is ook niet veilig, maar een zonnebank zendt 3-6 keer meer straling uit.