Koorts Meten: De Nauwkeurigste Manieren

Aangezien er maar liefst vier soorten thermometers bestaan, namelijk orale, rectale, oor- en okselthermometers, ga je je al snel afvragen wat de beste methode is. Bovendien kan de temperatuur per meting verschillen en moet je bij elke meting op een aantal specifieke dingen letten.

Kortom, hoe kun je het beste koorts meten?

KORT ANTWOORD

Digitale thermometers zijn de meest nauwkeurige en het snelste type thermometer. Uit studies blijkt dat contactloze infrarood thermometers even nauwkeurig zijn als orale of rectale thermometers. Uiteraard mits ze correct gebruikt worden. Houd ook rekening met de locatie van de meting. Rectale metingen zijn het meest nauwkeurig. De oksel (axillaire) en orale temperatuur ligt ongeveer 0,3°C tot 0.6°C onder de rectale temperatuur. Voor de meest nauwkeurige meting voeg je deze getallen dus toe aan de axillaire en orale temperatuurmetingen. Een temporale voorhoofd scanner is in vergelijking met een orale temperatuur ongeveer 0,3°C tot 1°C lager. Hoewel er dagelijkse temperatuurschommelingen bestaan is er geen beste moment van de dag voor het meten van koorts.

Dit artikel vertelt je stapsgewijs hoe je koorts het beste kan meten, de verschillende methoden en soorten en wat een normale lichaamstemperatuur is.

koorts meten

Hoe kun je het beste koorts meten? 

We zullen het gebruik per thermometer en locatie in een aantal simpele stappen uitleggen. Hier komen een aantal belangrijke aandachtspunten bij kijken. 

Digitale thermometer 

Digitale mondthermometer:

  1. was van tevoren je handen met warm water en zeep 
  2. een schone thermometer is in koud water gewassen, gereinigd met alcohol en vervolgens afgespoeld 
  3. drink en eet ten minste vijf minuten niets voorafgaand aan een meting, houd je mond daarnaast gesloten  
  4. plaats het uiteinde van de thermometer onder de tong 
  5. de thermometer moet ongeveer 40 seconden op dezelfde plaats gehouden worden 
  6. tijdens de meting zal het F (of C) symbool blijven stijgen
  7. na de laatste meting (ongeveer na 30 seconden) maakt de thermometer vaak een piepgeluid 
  8. noteer de tijd en temperatuur 
  9. was de thermometer met koud water, reinig hem met alcohol en spoel hem vervolgens weer af

De meest gebruikte methode om koorts te meten is via de mond. Echter, voor een nauwkeurigere meting moet je wel door je neus kunnen ademen. Als dat niet mogelijk is kan je de temperatuur beter opnemen via het oor, rectum of de oksel. 

Oksel (axillaire) thermometer:

  1. verwijder het shirt
  2. voor de meest nauwkeurige meting moet de oksel droog zijn 
  3. plaats de sensor (punt) van de thermometer onder de oksel
  4. door de arm van het kind over de borst te vouwen zal de okselthermometer op zijn plaats blijven 
  5. bij een oksel meting kan iets langer duren voordat je de pieptoon hoort 
  6. noteer de tijd en temperatuur 
  7. spoel de thermometer af met zeep en water of alcohol, spoel hem vervolgens nog een keer af 

Rectale thermometer:

  1. gebruik geen orale thermometer 
  2. spoel de rectale thermometer af met warm water en zeep 
  3. doe op de punt (sensor) van de thermometer een beetje vaseline (glijmiddel) 
  4. houd het kind op je schoot of tafel met de buik naar beneden, plaats één handpalm op de rug
  5. het gezicht mag ook naar boven, met de benen gebogen naar de borst, houd de achterkant van de dijen met één hand vast 
  6. aangezien het kind onmiddellijk kan gaan poepen na het verwijderen van de thermometer, is het verstandig om een doek of luier neer te leggen. 
  7. met de andere hand steek je de thermometer rustig in de anus, totdat het uiteinde in het rectum zit. Bij weerstand moet je niet forceren. 
  8. blijf de thermometer vasthouden, totdat je na ongeveer 30 seconden een piep hoort 
  9. rustig de thermometer verwijderen
  10. noteer de tijd en temperatuur
  11. maak de thermometer goed schoon met zeep en water, eventueel kan je de thermometer ook nog met alcohol schoonmaken en daarna nog een keer afspoelen. 

Infrarode thermometer 

Tympanische (oor) thermometer:

  1. voor kinderen ouder dan 2 jaar en volwassenen
  2. plaats de beschermkap op de thermometer
  3. open de gehoorgang door rustig aan de bovenkant van het oor te trekken 
  4. breng de thermometer geleidelijk in tot de gehoorgang is afgesloten 
  5. druk de knop 1-2 seconden in, totdat je een pieptoon hoort 
  6. verwijder de oorthermometer 
  7. gooi de beschermkap weg
  8. noteer de tijd en temperatuur

Voorhoofd (temporale slagader)

  1. infrarode warmte van het hoofd 
  2. de huid mag de thermometer niet aanraken. 
  3. richt de sonde midden op het voorhoofd 
  4. houd 3-5 centimeter afstand (drie vingers)
  5. druk de meetknop vervolgens zachtjes in. 

Je kan de infrarood thermometer ook op het uiteinde van de rechterwenkbrauw richten. Kijk welke manier voor jou het beste werkt.

Deze thermometers worden afgeraden 

Sommige thermometers worden, vanwege hun onnauwkeurigheid, afgeraden. Het gaat hier om: 

  1. fopspeenthermometers: omdat ze voor een nauwkeurige geregistreerde meting lang in de mond moeten blijven
  2. plastic stripthermometers: die slechts de huidtemperatuur meten
  3. smartphone thermometerapps

Sommige mensen hebben thuis nog een oude glazen thermometer met kwikzilver liggen. Gebruik ook deze niet. Kwikthermometers geven onnauwkeurige informatie, omdat ze moeilijk af te lezen zijn. Bovendien kan kwik je vergiftigen als het glas breekt.

Soorten thermometers 

Tijden veranderen. Het eerste wat veel mensen doen als ze zich ziekjes voelen, is het aanraken van het voorhoofd. 

Dit werd met de rug van je hand gedaan. Gelukkig zijn er tegenwoordig nauwkeurigere manieren.

Soorten thermometers:

  1. elektronische oorthermometers
  2. digitale thermometers
  3. voorhoofdthermometers
  4. kwikthermometers
  5. plastic strip thermometers
  6. fopspeenthermometer

Digitale thermometers

Voor het meten van dethermometer lichaamstemperatuur zijn digitale thermometers het meest nauwkeurig. Er bestaan verschillende soorten, waaronder rectale, orale, en voorhoofdthermometers. Daarnaast is er een groot aanbod aan multifunctionele thermometers. 

Infraroodthermometers

Kinderartsen zijn erg te spreken over Infraroodthermometers, omdat kinderen zich gewoonlijk in bochten wringen bij het meten van de temperatuur. Hetzelfde geldt voor de massale temperatuurscreenings.

In tegenstelling tot veel berichten die rondgaan op social media wordt de infrarood thermometer als veilig beschouwd. Een contactloze thermometer heeft een sensitiviteit en specificiteit van 97%. Daarnaast bedraagt de negatief voorspellende waarde 99%. Een belangrijk gegeven, hiermee kan je koorts uitsluiten en laboratoriumonderzoek voorkomen. 

Weetje

Wist je dat het zweet op je voorhoofd de temperatuur kunstmatig kan verlagen? Houd hier rekening mee.

Reguliere lichaamstemperatuur 

Om koorts het beste te meten is het handig om de normale lichaamstemperatuur te weten. 37,0°C wordt als een normale temperatuur beschouwd, maar uit een aantal onderzoeken blijkt dat deze “normale” lichaamstemperatuur een breed bereik kan hebben, namelijk van 36,1°C tot 37,2°C.

Take home message 

Digitale thermometers zijn zowel het nauwkeurigst als het snelst. Infrarood thermometers zijn ook nauwkeurig. Daarnaast maakt de locatie uit. Zo is de rectale meting het meest precies. 

Wees je ervan bewust dat de oksel en orale temperatuur in vergelijking met de rectale temperatuur 0,3°C tot 0.6°C lager is. Daarnaast is een temporale voorhoofd scanner 0,3°C tot 1°C lager dan een orale meting.

Elke meting heeft verschillende aandachtspunten. Voor een digitale mondmeting moet je 5 minuten voorafgaand niks eten of drinken. Zorg er bij de axillaire meting voor dat de oksels droog zijn. Bij oorpijn of teveel oorsmeer kun je geen oormeting uitvoeren. 

Bij het meten van koorts komt dus nogal wat kijken. Voer alle hierboven beschreven stappen correct uit voor een zo precies mogelijke meting.

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij onder andere over gezondheidskwesties voor Human Nature.

Bronnen

Basak, T., Aciksoz, S., Tosun, B., Akyuz, A., & Acikel, C. (2013). Comparison of three different thermometers in evaluating the body temperature of healthy young adult individuals. International journal of nursing practice, 19(5), 471-478.

El-Radhi, A. S. (2014). Determining fever in children: the search for an ideal thermometer. British journal of nursing, 23(2), 91-94.

Penning, C., van der Linden, J. H., Tibboel, D., & Evenhuis, H. M. (2011). Is the temporal artery thermometer a reliable instrument for detecting fever in children?. Journal of clinical nursing, 20(11‐12), 1632-1639.

Teran, C. G., Torrez‐Llanos, J., Teran‐Miranda, T. E., Balderrama, C., Shah, N. S., & Villarroel, P. (2012). Clinical accuracy of a non‐contact infrared skin thermometer in paediatric practice. Child: care, health and development, 38(4), 471-476.

Amoateng-Adjepong, Y., Del Mundo, J., & Manthous, C. A. (1999). Accuracy of an infrared tympanic thermometer. Chest, 115(4), 1002-1005.

Greenes, D. S., & Fleisher, G. R. (2001). Accuracy of a noninvasive temporal artery thermometer for use in infants. Archives of pediatrics & adolescent medicine, 155(3), 376-381.

Gasim, G. I., Musa, I. R., Abdien, M. T., & Adam, I. (2013). Accuracy of tympanic temperature measurement using an infrared tympanic membrane thermometer. BMC research notes, 6(1), 1-5.

Apa, H., Gözmen, S., Bayram, N., Çatkoglu, A., Devrim, F., Karaarslan, U., … & Devrim, I. (2013). Clinical accuracy of tympanic thermometer and noncontact infrared skin thermometer in pediatric practice: an alternative for axillary digital thermometer. Pediatric emergency care, 29(9), 992-997.

Paes, B. F., Vermeulen, K., Brohet, R. M., Van der Ploeg, T., & De Winter, J. P. (2010). Accuracy of tympanic and infrared skin thermometers in children. Archives of disease in childhood, 95(12), 974-978.

Mohd Fadzil, F., Choon, D., & Arumugam, K. (2010). A comparative study on the accuracy of noninvasive thermometers. Australian family physician, 39(4), 237-239.