Koud Douchen vs. Warm Douchen: Wat is Beter?

Hoewel de meeste mensen ‘s morgens naar een warme douche hunkeren zijn koude douches momenteel een ‘hot topic’.

Dat koude douches steeds populairder worden is niet zonder reden. Sommige studies hebben namelijk aangetoond dat koud water een gunstige invloed heeft op de geestelijke en lichamelijke gezondheid. 

Zo heeft Wim Hof tijdens een wetenschappelijke studie aangetoond dat het aantal witte bloedcellen hoger wordt tijdens blootstelling aan koud water.

Maar aan de andere kant blijkt uit onderzoek dat warm douchen ook een aantal unieke gezondheidsvoordelen.

Dus om koud douchen en warm douchen goed in kaart te brengen hebben we alles op een rijtje gezet.

11 Voordelen van koud douchen

Koud douchen heeft een groot aantal voordelen. Hier volgt een lijst met 11 gezondheidsvoordelen van koud douchen.

1. Sterker immuunsysteem

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat je 29% minder kans hebt om ziek worden als je dagelijks koude douches neemt. 

Aan de studie deden 3.000 mensen mee. De deelnemers begonnen met een warme douche en vervolgens schakelde ze over op koud water voor 30 tot 90 seconden.

De controlegroep nam zoals gewoonlijk een warme douche en gebruikte daarnaast geen koud water.

De mensen die koude douches namen meldde zich minder vaak ziek op het werk. Mogelijk zorgt koud douchen ervoor dat iemands ziekte te verdragen is en minder ernstig aanvoelt. 

Als positief gevolg zou je mogelijk je dagelijkse activiteiten gemakkelijker kunnen voortzetten.

De duur van de douche (30, 60, 90) had geen invloed, de koude prikkels zorgen ongeacht de duur voor een activatie van het immuunsysteem. 

2. Sneller wakker worden 

Als je moeite hebt om ‘s morgens wakker te worden kunnen koude douches je daarmee helpen.

Wanneer de koude stralen eenmaal je lichaam raken ervaar je namelijk een lichte schok. Deze schok verhoogt:

1. alertheid
2. hartslag
3. zuurstofopname

Koud douchen lokt de ‘fight-or-flight’ reactie uit waardoor ons sympathisch zenuwstelsel wordt geactiveerd. Als gevolg komen hormonen vrij die ons een adrenalinestoot en een kick geven. 

3. Verbeterde bloedsomloop

Veel deskundigen raden koude douches aan omdat het de bloedsomloop stimuleert, een van de belangrijkste gezondheidsvoordelen van koud douchen.   

Wanneer je lichaam in aanraking komt met het koude water, vernauwen de bloedvaatjes aan de oppervlakte. 

Door deze vernauwing gaat het bloed in de diepere weefsels juist sneller circuleren om zo de ideale core temperatuur te behouden.

Wanneer het koude water de bloedvaten vernauwen gaat het meeste bloed naar de core, oftewel het midden van het lichaam.

Koude douches kunnen bovendien de ontstekingen in de bloedvaten verminderen waardoor de kans op hart- en vaatziekten afneemt.

4. Beter humeur 

Een studie toont aan dat koud douchen voor de activatie van het sympathische zenuwstelsel zorgt en daarmee de beschikbaarheid van noradrenaline en endorfine verhoogt.

Dit kan verklaren waren mensen die koud douchen minder depressieve symptomen ervaren. 

Er zal meer onderzoek nodig zijn om de deze bevindingen te bevestigen. 

5. Minder spierpijn 

Koud water kan spierpijn na een intense training verminderen, omdat koud water een aantal regenererende eigenschappen heeft.

Na een zware training zullen de spieren sneller herstellen en ontspannen.

6. Sneller algemeen herstel 

Een meta-analyse onder 23 peer-reviewed artikelen toonde aan dat koud water en contrast watertherapie (eerst warm dan koud water) het herstel kan bevorderen en daarnaast vermoeidheid vermindert. 

Koudwater technieken kunnen dus de top sportprestaties verbeteren door vermoeidheid tegen te gaan en sneller te herstellen. 

7. Minder ontstekingen 

Versnelde afkoeling na intensieve sportactiviteiten doet het aantal ontstekingen in het lichaam afnemen.

Koud water therapie, oftewel het lichaam onderdompelen in een koud bad of ijsbad wordt door steeds meer atleten gebruikt.

Gespecialiseerde sport fysiotherapeuten suggereren dat de koude temperaturen na een intensieve training het aantal ontstekingen kan verminderen. 

Daarnaast bleek uit een onderzoek in de Journal of Athletic Training dat koud douchen overhitting na inspanning kan verlichten.

Hoewel koud douchen de lichaamstemperatuur kan laten dalen is het niet zo doeltreffend als ijs baden met betrekking tot het tegengaan van overhitting. 

8. Minder pijn

Een wetenschappelijk artikel heeft aangetoond dat koud water plaatselijk resulteert in verdoving achtige effecten en pijn verlicht. 

Zo verlicht koud water pijn:

1. Minder zwelling: koud water vernauwt namelijk de bloedvaten wat de pijnlijke zwelling (oedeem) vermindert.  
2. Zenuwgeleiding: koud water vertraagt de zenuwgeleiding waardoor de zenuwen de pijnsignalen naar de hersenen vertraagd doorgeven. De perceptie van pijn zal dan dus afnemen. 
3. Sensitisatie: blauwe plekken en letsels zijn vaak erg gevoelig omdat er veel stoffen die bij een zwelling vrijkomen het gebied gevoeliger maken voor pijn, dit wordt ook wel sensitisatie genoemd. Aangezien koud water zwelling laat afnemen vindt dit mogelijk minder plaats. 

9. Stimuleert gewichtsverlies

Bruin lichaamsvet kan effectiever warmte genereren. Bruin vet wordt geactiveerd wanneer je aan koude temperaturen wordt blootgesteld, zoals tijdens een koude douche.

Bruin vetweefsel bevindt zich met name rond de schouders en de nek wat betekent dat koude douches ideaal zijn. 

Koud water verhoogt het metabolisme omdat er meer verwacht wordt van de warmteregulatie om een stabiele core temperatuur te behouden. 

Koude douches geven een alert en verkwikkend gevoel wat de hoeveelheid lichaamsbeweging kan verhogen. 

10. Kalmeert een jeukende huid

Koude douches kunnen een jeukende huid en de huid bij huidaandoeningen kalmeren waardoor je minder gaat krabben. 

11. Goed voor de huid en haar 

Anekdotisch bewijs naar het effect van koud water op je haar en huid is veelbelovend. Gezondheidsexpers hebben hier een mogelijke verklaring voor. 

Koud water zorgt ervoor dat de bloedvaten in de periferie (uiteindes) vernauwt, hierdoor krijgt je huid en haar een gezondere gloed.

Daarnaast kan koud water de opperhuid verstevigen. 

Bovendien droogt koud water de belangrijke talglaag niet uit. De talglaag is een natuurlijke barrière die je huid en haar beschermt. Warm water heeft het tegengestelde effect. 

Door koude douches in je routine op te nemen kan het haar gezonder en sterker worden. 

Koud douchen maakt je mentaal sterk

Koud douchen levert ook enorm veel mentale voordelen op die uitgebreid besproken zullen worden. 

De meeste mensen willen het liefst elk moment van de dag comfortabel zijn. Echter, wanneer je beseft dat je juist sterker en gelukkiger wordt wanneer je uit je comfortzone gaat zal je leven veranderen.

Hier zijn 7 mentale voordelen van koud douchen.

1. Meer discipline

Het is niet comfortabel wanneer het koude water je huid raakt. Je zal merken dat je geest er alles aandoet om eruit te stappen. Maar wanneer je keer op keer deze beperkende stem negeert zul je snel een stuk gedisciplineerder worden. 

Door elke dag niet de makkelijkste uitweg te kiezen, verander je in een persoon die doet wat belangrijk is, of je dat nou fijn vindt of juist niet. Elke keer dat je de koude douche instapt bewijs je aan jezelf dat je iemand bent die zware ongemakkelijke keuzes kan maken. 

Deze toegenomen zelfdiscipline extrapoleert zich in je werk, financiën, gezondheid en persoonlijke leven waar je ook dingen zult moeten doen die niet altijd even comfortabel zijn. 

2. Stressbestendigheid 

Het eerste wat je interne stem zal zeggen wanneer je het koude water aanraakt is dat je er direct uit moet gaan. Je zal happen naar lucht, je ademhaling is moeilijk om onder controle te houden en elke spier zal zich gaan aanspannen. 

Kortom, je staat onder veel maar leerzame stress. Deze vorm van stress zal uiteindelijk chronische stress verminderen.

Regelmatige koude douches leert jou dus omgaan met stressvolle situaties. Deze les zal je vervolgens toepassen op alle aspecten van het leven. Je zal in staat zijn chaos om te zetten in orde, je zal je ademhaling onder controle kunnen houden en situaties en problemen effectiever op te lossen omdat je meer aanwezig bent in het moment. 

Elke koude douche verbetert de prestaties onder stress. Een mentale training die ongetwijfeld van pas zal komen. 

3. Minder angst 

Angst zal nooit verdwijnen, want angst is een cruciale emotie die nodig is om in leven te blijven. Echter, angst is voor veel mensen de grootste beperkende factor die voorkomt dat je je volledige potentieel bereikt. 

Als je kan omgaan met angst ben je in staat om je dromen en lange termijn doelen waar te maken. Gevaar is er altijd, de angst die de mens eraan koppelt is vaak niet reëel. 

Bijna iedereen is bang voor het koude water, omdat het zowel geestelijk als mentaal erg oncomfortabel is. Met name als je er net mee begint. Echter, wanneer je eenmaal je interne dialoog als het ware overruled, het ‘doet’ i.p.v. te denken, onder de koude douche stapt, je ademhaling controleert en je stopt met nadenken, heb je de angst eindelijk overwonnen.

Door simpelweg elke dag een koude douche te nemen wordt het een gewoonte om je angst te overwinnen. Wanneer je deze gewoonte hebt ontwikkelt, zal je merken dat alles minder intimiderend wordt. 

Of je nou een nieuw bedrijf wilt opstarten, in het openbaar wilt spreken of een vreemde wilt benaderen. Alles waar je oorspronkelijk bang voor was wordt een stuk makkelijker. In plaats van dat je maandenlang nadenkt of je wel aan een nieuwe uitdaging moet beginnen doe je het gewoon. 

4. Je gaat het ongemakkelijke omarmen 

Door regelmatig oncomfortabele koude douches te nemen, zal je je er juist uiteindelijk comfortabel bij voelen. Je zal er aan gaan wennen en er uiteindelijk zelfs van genieten. Je zal merken dat je het ongemakkelijke vaker gaat opzoeken omdat het een fijn gevoel geeft, hoe gek dit in eerste instantie ook klinkt. 

Je op je gemak voelen bij het ongemakkelijke is een vaardigheid die de meest succesvolle mensen beheersen. Groei en ontwikkeling ontstaan namelijk precies wanneer je het meest uit je comfortzone gaat. 

De momenten dat je uit je comfortzone bent gestapt waren hoogst waarschijnlijk de momenten waarin je het meest gegroeid bent, je de grootste stappen hebt gezet en je achteraf erg trots op bent. 

Iedereen heeft angst, iedereen voelt zich niet altijd even gemakkelijk, maar koude douches zullen je moediger maken waardoor je angst en verzet kan overwinnen. In plaats van dat je het ongemakkelijke vermijd ga je het juist opzoeken. 

De moderne mens wilt zich elk moment van de dag comfortabel voelen, zo ben je door de maatschappij geprogrammeerd, maar dit betekent dus niet per definitie dat het je gelukkig maakt. 

De beste momenten uit je leven ontstaan wanneer je uit je comfortzone treedt. Als het makkelijk was kon iedereen het, maar juist hoe zwaarder een uitdaging hoe lekkerder je je achteraf zult voelen. 

5. Verhoogde concentratie en focus 

De enige manier om je ademhaling onder controle te krijgen is door je te concentreren op je ademhaling en je beperkende gedachten te negeren. Je geest zal allemaal mentale afleidingen jouw kant opsturen waar je je tegen moet verzetten. Wanneer je je concentratie verliest, nemen je gedachten het over waardoor je sneller opgeeft. 

Regelmatig koud douchen zal niet alleen je focus onder de douche drastisch verbeteren maar zelfs gedurende de hele dag. Je raakt minder snel afgeleid en de chaos in je hoofd neemt af waardoor je je kan focussen op de taken die er echt toe doen. 

6. Aanwezigheid in het moment 

Door koud te douchen zal je meer aanwezig zijn in het moment. Als gevolg zul je mentaal sterker worden. Onze negatieve stem is vaak dominant, dit verklaart waarom we vaak mentaal zwak zijn. De negatieve stem vertelt ons dat we waarschijnlijk zullen falen en dat we niet goed genoeg zijn waardoor we onszelf vervolgens tegenhouden in het leven. 

Precies dat stemmetje vertelt ons dat we niet onder de koude douche moeten stappen en voor de makkelijke keuze moeten gaan. Het brein zoekt helaas altijd de weg naar de minste weerstand. 

Dat stemmetje was in de oertijd soms handig om in leven te blijven en niet teveel risico te nemen. Echter, tegenwoordig lopen we geen levensgevaar en domineert het onze keuzes. Hierdoor zijn we angstiger en hebben we minder discipline en zelfvertrouwen.

Precies het moment wanneer de keuze zich aandient en het beperkende stemmetje opkomt overschrijf je de twijfel, neem je het heft in eigen handen, stop je met nadenken en stap je onder de douche. Dit cruciale moment wordt ook wel de ‘’twitch’’ genoemd. Door te doen en niet urenlang te twijfelen zal je besluiteloosheid daarnaast afnemen. 

Omdat je tijdens het douchen op je ademhaling moet letten en geen gedachten hebt, heeft het zelfs vergelijkbare yoga en meditatie achtige effecten. Je zal hierdoor volledig aanwezig zijn in het moment. Je ziet hoe de situatie daadwerkelijk is en onze negatieve interne stem zal geen verkleurd en vertekend beeld geven. 

Deze beschreven effecten zijn de sleutels tot een succesvol zakenleven en in het algemene leven. In plaats van een gevulde geest met negatieve beperkende gedachten leef je in het moment en zal je de dingen die ertoe doen uitvoeren die jou een stap verder brengen. 

7. Je begint de dag met het moeilijkste 

Wanneer je een to do list maakt met 10 taken zal je brein geneigd zijn om de makkelijkste te kiezen om zo een dopamine kick te krijgen. Het brein zal daarnaast de moeilijkste dingen zo lang mogelijk willen uitstellen. 

Wanneer je aan het einde van de dag de moeilijkste taak overhoudt heb je geen wilskracht en discipline meer om de meest complexe taak aan te pakken. De moeilijkste taak is vaak de taak die jou een stap verder in het leven zal brengen. 

Echter, wanneer je de dag met een koude douche begint en dus juist met de moeilijkste taak, stel je je zelf in staat om een succesvolle dag te hebben. Omdat je je dag zwaar begint zal je je andere moeilijke taken niet ontwijken maar juist aanpakken.

Je negeert de stem die voor het makkelijkste wilt gaan en de weg naar de minste weerstand opzoekt. Als je elke ochtend het koude water overwint, kan je je hele dag winnen. Deze mindset zorgt ervoor dat je zult slagen in het leven.

Gezondheidsvoordelen warm douchen 

Warm douchen heeft ook een aantal unieke gezondheidsvoordelen. Wel een stuk minder in vergelijking met koud douchen.

1. Diepe spierontspanning 

Een warme douche zorgt voor spierontspanning en helpt je te ontspannen en in slaap te vallen. Daarnaast kan een warme douche stress verlichten. 

Warme douches activeren namelijk het parasympathische zenuwstelsel wat ons vervolgens moe maakt.

2. Betere ademhaling

De warme stroom kan hoest- en verkoudheid symptomen verminderen. De stoom en warmte hebben de volgende positieve effecten:

1. opening van de luchtwegen
2. maakt de neusholtes vrij
3. maakt vastzittend slijm los 

3. Minder puistjes

Warme douches openen de poriën van de huid, waardoor olie en vuil makkelijker verwijdert kan worden.

Nadelen warme douche 

Warme douches zijn prima zolang je de temperatuur niet te hoog zet. De nadelen van hete douches zijn:

Uitdroging en irritatie. Te warme douches drogen de huid uit en zorgen voor irritatie. Het hete water beschadigt namelijk de buitenste laag van onze huid. Deze buitenste laag wordt ook wel de opperhuid genoemd en bestaat uit keratinecellen. Als deze cellen beschadigt raken kunnen ze geen vocht meer vasthouden.

Jeuk. Hete douches kunnen jeuk veroorzaken en verergeren. Jeuk ontstaat wanneer onze mestcellen histamine afgeven in de huid en als gevolg jeuk veroorzaken. Hitte kan het afgeven van histamine verhogen waardoor jeuk ontstaat.

Verergering huidaandoeningen. Hete douches kunnen bepaalde huidaandoeningen zoals eczeem verergeren. De huid droogt namelijk sneller uit bij hoge temperaturen. Heet water droogt de belangrijke talglaag uit. 

Hoge bloeddruk. Hete douches kunnen de bloeddruk verhogen. Vermijd daarom hete douches als je hart- en vaatziekten of hypertensie hebt om verergering te voorkomen.

Vergelijking koud douchen en warm douchen 

De belangrijkste verschillen tussen koud en warm douchen hebben we op een rijtje gezet:

	Koud douchen	Warm douchen
Zenuwstelsel	activatie sympathisch zenuwstelsel	activatie parasympathisch zenuwstelsel
Bloedsomloop	vernauwing bloedvaten	verwijding bloedvaten
Huid	neutraal	droogt de opperhuid en talglaag uit: toename huidirritatie en eczeem
Hart en vaatziekten	vermindert hart en vaatziektes: minder onstekingen	mensen met hoge bloeddruk moeten hete douches vermijden
Mentaal	versterkt 8 mentale eigenschappen	stressreductie en comfort, geen mentale ontwikkeling

Als je het jezelf makkelijk wilt maken zou je eventueel een draaglijke lauwe douche kunnen nemen en vervolgens een vochtinbrengende crème aanbrengen. 

Contrast douche 

Je zou ook een contrast douche kunnen nemen die een koude en warme douche combineert: 

• 1 minuut: zo koud mogelijke douche
• 1 minuut: als de eerste minuut voorbij is maak je het water heet
• 3-5 cycli: dit blijf je afwisselen voor ongeveer drie á vijf cycli

De gedachtengang achter deze methode is dat er ontgifting en regeneratie plaatsvindt wanneer het bloed door alle organen en spieren wordt gepompt.

Hoe te beginnen met koud douchen 

Goed nieuws voor degenen die moeite hebben met koud water. Onderzoek wijst uit dat het water niet heel de douche tijd koud hoeft te zijn om de gezondheidsvoordelen te ervaren. 

Je kan bijvoorbeeld beginnen met een warme douche en dan voor een korte tijd, 30 seconden tot 2 minuten, overschakelen op koud water. 

Een aantal studies geven een richttemperatuur van ongeveer 20°C. Echter, de eigen waarneming van koud water is in de meeste gevallen meer dan voldoende.

Wees voorzichtig met koud douchen als je een zwakker immuunsysteem of hartaandoeningen hebt, zoals hartfalen. De plotselinge temperatuurveranderingen kunnen voor het lichaam teveel zijn. 

De volgende 8 tips zullen zullen jou helpen om koud douchen te integreren in je routine:

1. Begin en eindig met warm water

Beginnen met iets nieuws is vaak het moeilijkst. Mentaal is het een stuk makkelijker om in een warme douche te stappen. Alles zal makkelijker gaan als je eenmaal bent begonnen, dit wordt ook wel het fiets principe genoemd. 

Wanneer je eenmaal begonnen bent met fietsen blijf je doorgaan. Eindigen met warm geeft je iets om naar uit te kijken. De gewoonte zal hierdoor sneller versterkt worden. 

2. Bouw het rustig op 

Vanaf 21 graden wordt het als een koude douche beschouwd. Het zal je echter een lekkerder gevoel geven als je kouder gaat. Maak elke 10 seconden het water kouder maken tot je je persoonlijke grens hebt bereikt.

3. Combineer het met iets leuks 

Combineer de koude douche met bijvoorbeeld je favoriete playlist of podcasts waardoor je de koude douche met nog meer leuke dingen gaat associëren. Daarnaast wordt het mentaal makkelijker omdat je voor je gevoel geen koude douche gaat nemen maar juist wat plezierigs gaat beluisteren. De tijd zal bovendien sneller voorbij gaan.

4. Eindig met een beloning 

Een studie heeft aangetoond dat de laatste momenten van een gebeurtenis een veel grotere impact hebben dan de eerste momenten. Eindig de koude douche daarom met een beloning, zoals wat lekkers. Hierdoor wordt het makkelijker om de gewoonte te versterken.

5. Uitweg

Er zullen momenten zijn dat je echt geen zin hebt. Geef jezelf daarom een bepaalde tijd, bijvoorbeeld na 2 minuten dat je mag uitstappen. Alleen al het idee van een uitweg vergroot de kans dat je de koude douche in het geheel afmaakt. 

6. Zet door 

Slechts 1 minuut is geen goed idee. Hoe langer je de kou doorstaat hoe lekkerder je je zult voelen. De eerste paar minuten zijn het meest ongemakkelijk, maar daarna kan je een euforisch gevoel krijgen.

7. Begin met het zwaarste

Voor veel mensen is de nek en het gezicht het zwaarst, maar als je dit deel eenmaal hebt gehad wordt de rest een stuk makkelijker.  

8. Geen volle buik

Eet geen zware maaltijd voor de koude douche. Je lichaam probeert namelijk het bloed sneller te laten circuleren, maar de zware maaltijd belemmert een optimale bloedsomloop, omdat een groot gedeelte van het bloed naar het maagdarmkanaal gaat. 

Het lichaam is niet efficiënt als het meerdere dingen tegelijk moet doen. 

Take home message 

Koud douchen versterkt het immuunsysteem, activeert het sympatische zenuwstelsel, verbetert de bloedsomloop, bevordert spierherstel en stimuleert gewichtsverlies.

Daarnaast versterkt koud douchen een aantal belangrijke mentale eigenschappen waaronder discipline, minder angst, stressbestendigheid, aanwezigheid, concentratie, ‘just do it’ mentaliteit en je bent in staat om zware taken uit te voeren en moeilijke keuzes te maken. 

Als je ziek bent zijn koude douches misschien geen goed idee. Hoewel koude douches het immuunsysteem versterken kan je het beter rustig aan doen als je je niet goed voelt, koude douches maken het het lichaam namelijk nog zwaarder.  

Warm douchen zorgt voor ontspanning, vrije luchtwegen bij bijvoorbeeld verkoudheid en het opent de poriën.

Echter, er zijn een aantal nadelen van warm douchen waaronder uitdroging, irritatie, jeuk en het verhoogt de bloeddruk. 

Kortom, in vergelijking met warme douches bieden koude douches meer fysieke en mentale voordelen.