Nierstenen: Oorzaken en Symptomen

Nierstenen veroorzaken klachten zodra ze in de urineleiders richting de blaas terecht komen. 

Wat zijn oorzaken en symptomen van nierstenen?

KORT ANTWOORD

Nierstenen worden veroorzaakt door te weinig water drinken, oxalaatrijke voedingsmiddelen, zwaarlijvigheid, sommige medische aandoeningen, te veel of te weinig lichaamsbeweging, het consumeren van te zout of te zoet voedsel, gewichtsverliesoperaties, bepaalde supplementen en medicijnen, Infecties en de inname van teveel fructose. De symptomen van nierstenen zijn onder andere scherpe krampen en hevige pijnen die komen en gaan (koliekpijnen), misselijkheid, overgeven, rillingen, koorts, en bloed in de urine. 

Dit artikel vertelt je de meest voorkomende oorzaken en symptomen van nierpijnen inclusief bij welke symptomen je naar de dokter moet gaan.

Oorzaken nierstenen 

Nierstenen ontstaan vaak wanneer de urine te geconcentreerd raakt, hierdoor kunnen mineralen makkelijker aan elkaar blijven plakken en kristalliseren.

Nierstenen ontstaan dus wanneer er zich kristallen vormen. Nierstenen bestaan uit harde afzettingen van zouten en mineralen.

Hiervoor zijn twee hoofdoorzaken:

  1. de urine bevat meer kristalvormende stoffen (zoals calcium, urinezuur en oxalaat) dan de hoeveelheid vloeistof die je in de urine kan verdunnen 
  2. je mist de stoffen om de vorming van deze kristallen te voorkomen waardoor nierstenen gemakkelijker ontwikkelen

De oorzaken van nierstenen zijn onder andere:

  1. te weinig water drinken
  2. dieet
  3. zwaarlijvigheid
  4. sommige medische aandoeningen
  5. te veel of te weinig lichaamsbeweging
  6. het consumeren van te zout of te zoet voedsel 
  7. stress in combinatie met chronische uitdroging 
  8. gewichtsverliesoperaties
  9. bepaalde supplementen en medicijnen
  10. familiegeschiedenis
  11. Infecties
  12. de inname van teveel fructose 

Nierstenen symptomen

Een niersteen veroorzaakt meestal pas symptomen wanneer het zich verplaatst in de nier of in de urineleiders (ureters) terechtkomt.

Als de niersteen in de urineleiders vast komt te zitten kan de urine niet meer doorstromen waardoor de nier opzwelt en de urineleider als reactie gaat verkampen. Dit kan zeer pijnlijk zijn. Hierbij kunnen een aantal symptomen optreden. 

Grotere nierstenen kunnen tot de volgende symptomen leiden:

  1. een hevige pijn aan weerszijden van de onderrug 
  2. pijn aan de zijkant van je buik
  3. mannen: testikelpijn 
  4. buikpijn of een vage pijn die maar niet weggaat 
  5. zweten 
  6. een hoge temperatuur, koorts en rillingen 
  7. koliekpijnen: een hevige pijn die komt en gaat
  8. overgeven
  9. misselijkheid 
  10. urine-infectie
  11. bloed bij de urine
  12. troebele of slecht ruikende urine

De pijn kan veranderen van plaats, verschuiven of toenemen. Naarmate de steen zich door de urinewegen verplaatst kan de pijn intenser worden.

Als de nierstenen niet behandeld worden kunnen de urineleiders vernauwd of geblokkeerd raken. Dit verhoogt het risico op:

  1. infecties
  2. ophoping van urine
  3. extra nierbelasting

Gelukkig zijn deze problemen zeldzaam omdat de meeste nierstenen tijdig behandeld worden voordat er complicaties optreden.

Urineleiderblokkade (ureterale obstructie) geeft niet altijd tekenen of symptomen. Dit hangt van de locatie van de blokkade af, hoe snel de urineleider vernauwt raakt, of de obstructie volledig of gedeeltelijk, en hoeveel nieren zijn aangedaan (één of beide).

Tekenen en symptomen ureterale obstructie zijn onder andere:

  1. pijn
  2. moeilijk kunnen plassen
  3. veranderingen in de urineproductie, hoeveel urine dat precies geproduceerd wordt
  4. herhaalde urineweginfecties
  5. bloed in de urine
  6. hoge bloeddruk

Bij welke symptomen naar de dokter 

Nierstenen veroorzaken dus tal van symptomen. Als je je zorgen maakt om bepaalde tekenen of symptomen moet je een afspraak bij je dokter maken. Zoek bij de volgende symptomen directe medische hulp:

  1. Intense pijn waarbij je geen comfortabele houding kunt vinden of niet stil kunt zitten.
  2. pijn in combinatie met koorts en rillingen
  3. pijn in combinatie met misselijkheid en braken
  4. plasproblemen, moeite bij het plassen 
  5. bloed bij de urine

Koliekpijnen door nierstenen 

Nierstenen veroorzaken een kenmerkende pijn, namelijk koliekpijnen. Deze pijn kan in de zij, rug, liesstreek en onderbuik gevoeld worden.

Het begint vaak als een doffe pijn die snel overgaat in een scherpe, ernstige krampen of pijn. Typisch komt en gaat deze pijn.

Het ene moment ervaar je een ondraaglijke pijn die het volgende moment weer verdwenen is.

Wanneer de niersteen de urinestroom blokkeert kunnen er koliekpijnen optreden. Deze pijn is een combinatie van de volgende processen:

  1. krampen van de urineleider
  2. een toegenomen peristaltiek
  3. door nierstenen veroorzaakte ontstekingen 
  4. nierzwelling met uitrekking van het kapsel 

Al deze processen stimuleren de rekreceptoren die onder het slijmvlies in de urineleider, nierbekken en het nierkapsel gelegen zijn. Als gevolg ontstaat de pijn.

Behandeling nierstenen 

Om de niersteen te laten passeren is niet altijd een behandeling nodig. Afhankelijk van uw situatie moet je mogelijk alleen veel water drinken en pijnstillers innemen. 

Echter, als een niersteen vast komt te zitten en of gepaard gaat met complicaties zoals een urineweginfectie is eventueel een operatie nodig. 

Als nierstenen tijdig worden herkend zullen ze in de meeste gevallen geen schade veroorzaken.

Om de kans op terugkerende nierstenen te verkleinen kan een preventieve behandeling aangeraden worden.

Take home message 

Nierstenen kunnen zich in de nieren vormen, maar wat zijn de oorzaken en symptomen van nierstenen?

De oorzaken van nierstenen zijn onder andere te weinig water drinken, zwaarlijvigheid, oxalaatrijke voedingsmiddelen, bepaalde medische aandoeningen, het consumeren van te zout of te zoet voedsel en te veel of te weinig lichaamsbeweging.

Daarnaast kan stress in combinatie met chronische uitdroging de vorming van nierstenen veroorzaken.

Wanneer de nierstenen in de dunne buisjes (urineleiders) van de nieren naar de blaas gaan kunnen er vervelende symptomen optreden.

De symptomen zijn onder andere scherpe krampen en ondraaglijke pijnen die komen en gaan (koliekpijnen), misselijkheid, overgeven, koorts, rillingen, en bloed in de urine.

Koliekpijnen zijn kenmerkend voor nierstenen. Dit zijn scherpe, ernstige krampen of pijn die kan komen en gaan.

Gelukkig kan je er wat aan doen. Met behulp van dieet- en leefstijlaanpassingen kan je de vorming van nierstenen voorkomen.

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij onder andere over gezondheidskwesties voor Human Nature.

Bronnen

Moe, O. W. (2006). Kidney stones: pathophysiology and medical management. The lancet, 367(9507), 333-344.

Coe, F. L., Parks, J. H., & Asplin, J. R. (1992). The pathogenesis and treatment of kidney stones. New England Journal of Medicine, 327(16), 1141-1152.

Patti, L., & Leslie, S. W. (2021). Acute renal colic. StatPearls [Internet].

Khan, S. R., Pearle, M. S., Robertson, W. G., Gambaro, G., Canales, B. K., Doizi, S., … & Tiselius, H. G. (2016). Kidney stones. Nature reviews Disease primers, 2(1), 1-23.