Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
In bepaalde situaties en omstandigheden kan je hypofyse ontregeld raken. Je hypofyse vormt een onderdeel van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as).
Wanneer je lichaam op bijvoorbeeld stress reageert zullen er hormonen vrijkomen die de balans van je hypofyse via deze HPA-as kunnen ontregelen.
Dit artikel vertelt je alles over een ontregelde hypofyse, de symptomen, oorzaken, ontstaanswijze en behandelingsmogelijkheden.
Symptomen hypofyse ontregeld
De symptomen van een ontregelde hypofyse verschillen van persoon tot persoon. Mensen die hier last van hebben lijden namelijk vaak ook aan andere aandoeningen.
Veel voorkomende symptomen van een hypofyse hypothalamus bijnier as (HPA-as) dysfunctie zijn:
- vermoeidheid
- prikkelbaarheid
- kort humeur
- lagere stresstolerantie
- Moeite met inslapen
- hersenmist
- gewichtstoename
- haaruitval (vrouwen)
- een verzwakt immuunsysteem
- verlaagd libido (mannen)
Hoe raakt je hypofyse ontregeld?
De hypofyse werkt nauw samen met je hypothalamus en je bijnieren.
Wat er in de bijnieren plaatsvindt zal dus effecten hebben in de hersenen op de hypothalamus en de hypofyse. Dit werkt als volgt:
- De hypothalamus maakt het corticotropin-releasing hormone (CRH)
- CRH stimuleert de aanmaak van adrenocorticotroop hormoon (ACTH) in de hypofyse
- de bijnier maakt corticosteroïde hormonen
Dit op hormonen gebaseerde systeem kan snel op stressreacties reageren. Erg handig in levensbedreigende situaties.
Echter, in de huidige samenleving worden we blootgesteld aan chronische stress waardoor deze systemen als het ware tegen ons gaan werken.
In tijden van stress kunnen je bijnieren bijvoorbeeld meer stresshormonen afgeven waardoor de balans verstoord raakt.
Oorzaken hypofyse ontregeld
Bij een ontregelde hypofyse is er iets mis met de hypothalamus-hypofyse-bijnierschors as (HPA-as). De oorzaken van een ontregelde hypofyse zijn:
- chronische stress
- slaaptekort
- ongezond dieet
- emotionele of fysieke trauma’s
- onderliggende medische aandoening
- psychiatrische stoornissen
De precieze oorsprong van een ontregelde hypofyse is nog niet onduidelijk. De huidige HPA-modellen kunnen het niet volledig verklaren.
Met een speekseltest kan eventueel het cortisollevel gemeten worden. Daarnaast kunnen de DHEA waarden in kaart gebracht worden die bij een HPA-as dysfunctie aangedaan kunnen zijn.
Behandeling hypofyse ontregeld
Een ontregelde hypofyse kan erg vervelend zijn. Daar wil je natuurlijk zo snel mogelijk wat aan doen. Bij een vermoeden op een ontregelde hypofyse zijn er gelukkig een aantal dieet- en leefstijlaanpassingen die de HPA-as in balans helpen te brengen.
De hypofyse en de bijnieren zijn dus nauw met elkaar verbonden. Hoewel je de hypofyse niet direct kan beïnvloeden kan je mogelijk dus wel de bijnieren beïnvloeden. Op een indirecte manier pak je de ontregelde hypofyse aan.
De volgende tips kunnen je helpen de balans van de HPA-as terug te brengen:
Dieet. Gezonde en voedzame maaltijden met voldoende eiwitten, vetten en vezels en vermijd geraffineerde eenvoudige suikers
Vermijd cafeïne. Dit kan namelijk de stressrespons nabootsen, je gooit als het ware olie op het vuur, bouw de cafeïne daarom geleidelijk af
Lichaamsbeweging. Lichamelijke activiteiten kunnen stress aanzienlijk verminderen, bovendien kan je er insulineresistentie mee verminderen. Houd rekening met eventuele bijniervermoeidheid. Intensieve lichaamsbeweging is dan niet altijd handig.
Stressverminderingstechnieken. Je kan mogelijk het stressreactiesysteem van de bijnieren herstellen door dagelijks 15 minuten aan stressverminderingstechnieken te besteden.
Zonblootstelling. Probeer jezelf dagelijks 20 minuten direct aan de zon bloot te stellen, de afgifte van endorfines zal zowel de slaap als de stemming verbeteren, bovendien is de zon essentieel voor de aanmaak van vitamine D.
7-9 uur slaap. Als je je stressreactie in evenwicht wilt brengen zal herstellende en voldoende slaap belangrijk zijn.
Overige tips:
- eetmomenten: geen maaltijden overslaan en regelmatige eetmomenten
- beperk alcohol
- massages, yoga en meditatie
Bijnieruitputting
De bijnieren produceren een aantal cruciale hormonen. BIj een ontregelde hypofyse kan de bijnier dus een belangrijke rol spelen. Misschien heb je wel eens de term bijnierdisregulatie of bijniervermoeidheid voorbij horen komen.
Dit staat voor een verzameling van niet-specifieke symptomen zoals vermoeidheid, lichaamspijn, slaapstoornissen, spijsverteringsproblemen en nervositeit. Het is momenteel geen aanvaarde medische diagnose.
Hoewel we in ons moderne leven niet vaak met levensbedreigende situaties te maken krijgen, ervaart ons lichaam dat soms wel zo. De hersenen geven voortdurend signalen af dat de bijnieren cortisol moeten aanmaken.
Na verloop van tijd kunnen de bijnieren als het ware uitgeput of opgebrand raken. Hierdoor kan de HPA-as ontregeld raken, er wordt dan soms van een HPA-as dysfunctie gesproken.
Veel voorkomende symptomen:
- stemmingswisselingen
- uitputting
- weinig energie
Take home message
In de huidige westerse samenleving ligt de focus op constant presteren. Dit kan ten koste gaan van onze balans. Hierdoor kunnen sommige systemen ontregeld raken waaronder de HPA-as.
Verleg de focus op jezelf en neem de tijd om te herstellen. Dieet- en leefstijlveranderingen kunnen je helpen deze balans weer terug te krijgen.
Overleg altijd met een arts en laat je onderzoeken om eventuele andere oorzaken te achterhalen.
Over Diederik
Bronnen
Tsigos, C., & Chrousos, G. P. (2002). Hypothalamic–pituitary–adrenal axis, neuroendocrine factors and stress. Journal of psychosomatic research, 53(4), 865-871.
Papadimitriou, A., & Priftis, K. N. (2009). Regulation of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis. Neuroimmunomodulation, 16(5), 265-271.
Smith, S. M., & Vale, W. W. (2006). The role of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis in neuroendocrine responses to stress. Dialogues in clinical neuroscience, 8(4), 383.
