Seizoensgebonden depressie is gekoppeld aan specifieke seizoenen en volgt een terugkerend patroon.

Dit fenomeen staat ook bekend als seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD).

Bij de overgang naar een nieuw seizoen kunnen stemmingswisselingen beginnen of juist afnemen.

Deze schommelingen in stemming kunnen een impact hebben op je gedachten, gevoelens en dagelijkse activiteiten.

Het is een complexe aandoening waarbij externe factoren zoals veranderingen in lichtniveaus een rol spelen in het beïnvloeden van je emotionele welzijn.

Er zijn twee vormen van seizoensgebonden depressie die zich manifesteren volgens specifieke seizoenspatronen: een winterpatroon en een zomerpatroon.

‘Winterblues’. In de meeste gevallen beginnen de symptomen van de winterdepressie in de late herfst en vroege winter, waarna ze in de zonnigere dagen van de lente en zomer geleidelijk verdwijnen. Dit fenomeen wordt vaak aangeduid als de ‘winterblues’.

Zomerdepressie. Aan de andere kant doet een zomerdepressie zich voor wanneer depressieve gevoelens juist in de lente en zomermaanden opkomen, zij het minder frequent.

Beide vormen van seizoensgebonden depressie kunnen mild beginnen en naarmate het seizoen vordert, intensiveren.

Over het algemeen manifesteert seizoensgebonden depressie zich meestal op jongvolwassen leeftijd.

De precieze oorzaak van seizoensgebonden depressie blijft onbekend, maar er zijn verschillende aanwijzingen die worden overwogen.

Minder zonlicht. Een afname van zonlicht kan leiden tot verstoring van je circadiaanse dag- en nachtritme, ook wel je interne klok genoemd. Serotonine en melatonine spelen hierbij een rol.

Verstoorde serotonineregulatie. Normaal gesproken helpt zonlicht bij het reguleren van serotonineniveaus. In het geval van seizoensgebonden depressie is deze regulatie echter verstoord, waardoor er in de winter een afname van serotonine optreedt.

Vitamine D-tekort. Vitamine D is betrokken bij de activiteit van serotonine. Een tekort aan vitamine D zou daarom de symptomen van seizoensgebonden depressie kunnen verergeren. Deze complexe interactie tussen zonlicht, serotonine, melatonine en vitamine D draagt bij aan het begrip van hoe seizoensgebonden depressie zich manifesteert.

Hier zijn enkele van de meest voorkomende risicofactoren voor seizoensgebonden depressie:

1. Geografische locatie. Wonen op grote afstand van de evenaar, zowel in noordelijke als zuidelijke richtingen, kan het risico verhogen.

2. Voorgeschiedenis van depressieve stoornissen. Individuen met een geschiedenis van depressieve stoornissen lopen een verhoogd risico op seizoensgebonden depressie.

3. Geslacht. Vrouwen hebben over het algemeen een groter risico op het ontwikkelen van seizoensgebonden depressie.

4. Psychische stoornissen. Mensen met andere psychische stoornissen kunnen vatbaarder zijn voor seizoensgebonden depressie.

5. Bipolaire stoornis. Vooral bij bipolaire stoornis type II is het risico op seizoensgebonden depressie verhoogd.

6. Familiegeschiedenis. Individuen uit families met een voorgeschiedenis van depressie en schizofrenie lopen mogelijk een verhoogd risico.

7. Lage vitamineniveaus. Een tekort aan bepaalde vitaminen kan ook bijdragen aan de kwetsbaarheid voor seizoensgebonden depressie.

Begrip van deze risicofactoren kan bijdragen aan een betere identificatie en behandeling van seizoensgebonden depressie.

De symptomen van seizoensgebonden depressie variëren van mild tot ernstig en manifesteren zich gedurende ongeveer 4 tot 5 maanden per jaar.

Ze kunnen zelfs overeenkomen met die van een ernstige depressie en omvatten:

• Verlies van interesse in activiteiten die voorheen plezierig waren.
• Gevoelens van verdriet, lusteloosheid of neerslachtigheid.
• Gedurende het grootste deel van de dag een depressieve stemming ervaren.
• Gewichtsveranderingen.
• Problemen met slapen, waaronder te veel slapen.
• Veranderingen in eetlust.
• Een loodzwaar gevoel in de ledematen.
• Futloosheid, gebrek aan energie en traagheid.
• Verlangen naar koolhydraten.
• Agitatie.
• Gevoelens van waardeloosheid en hopeloosheid.
• Schuldgevoelens.
• Gedachten aan zelfmoord of frequent nadenken over de dood.
• Concentratieproblemen.

Specifieke symptomen van het winterpatroon omvatten:

• ‘Winterslapen’ of sociale terugtrekking.
• Hypersomnie, wat zich uit in overmatig slapen.
• Gewichtstoename.
• Overmatige consumptie van voedsel, vooral verlangen naar koolhydraten.

Specifieke symptomen van het zomerpatroon zijn:

• Verminderde eetlust.
• Slapeloosheid.
• Gewichtsverlies.
• Toenemende angst.
• Perioden van gewelddadig gedrag.

Seizoensgebonden depressie kan op diverse manieren behandeld worden, waaronder:

1. Lichttherapie met een lichtbak: Blootstelling aan een lichtbak in de ochtend gedurende 30-45 minuten kan effectief zijn.
2. Antidepressiva: Medicijnen zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) en bupropion worden vaak voorgeschreven.
3. Vitamine D-supplementen: Het innemen van vitamine D-supplementen kan helpen, vooral omdat een gebrek aan zonlicht een rol speelt.
4. Psychotherapie: Therapie kan helpen bij het leren omgaan met moeilijke situaties en het verbeteren van de emotionele veerkracht.

Veel voorgeschreven SSRI’s zijn onder andere:

• Citalopram
• Sertraline
• Fluoxetine
• Escitalopram
• Paroxetine

Andere manieren om symptomen te verlichten zijn:

• Verhoogde blootstelling aan natuurlijk zonlicht.
• Verbetering van de algemene gezondheid en welzijn, inclusief een gezond dieet, voldoende slaap (7-9 uur per nacht), en regelmatige lichaamsbeweging.

Omdat seizoensgebonden depressie een voorspelbaar patroon volgt, kan het starten van behandelingen voor het herfstseizoen mogelijk helpen om symptomen te voorkomen of verminderen.

Het is echter altijd raadzaam om met een arts te overleggen over de meest geschikte behandeling op basis van individuele behoeften en symptomen.