Stemmingswisselingen kunnen verband houden met de seizoenen. Als je je in de herfst en winter erg down, droevig of humeurig gaat voelen, heb je mogelijk een seizoensgebonden depressie. Dit kan wel 40% van het jaar duren.

In de herfst en winter zijn de dagen korter en is er minder licht, en als er minder zonlicht is, kan het chemische evenwicht in je hersenen namelijk verstoord raken.

Dit artikel vertelt je de symptomen en oorzaken van seizoensgebonden depressie, hoe het wordt vastgesteld inclusief de behandelingsmogelijkheden.

Wat is seizoensgebonden depressie?

Seizoensgebonden depressie houdt verband met de seizoenen. Het heeft een terugkerend seizoensgebonden patroon.

Het wordt ook wel seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD) genoemd. Bij het aanbreken van een ander seizoen kunnen er stemmingswisselingen beginnen of juist eindigen. 

De stemmingswisselingen kunnen je gedachten, gevoelens en dagelijkse activiteiten beïnvloeden.

Twee vormen van seizoensgebonden depressie

Er bestaan twee patronen van seizoensgebonden depressie: een winterpatroon en een zomerpatroon.

In de meeste gevallen beginnen de symptomen in de late herfst en vroege winter waarna ze in de zonnigere dagen in de lente en zomer vervolgens verdwijnen (winterdepressie). Het wordt om deze reden ook wel de ‘winterblues’ genoemd.

Anderzijds is er sprake van een zomerdepressie wanneer je de depressieve gevoelens juist in de lente en zomermaanden ervaart. Het zomerse patroon is wel minder vaak voorkomend.

Beide vormen kunnen mild beginnen en naarmate het seizoen vordert verergeren. 

Meestal begint seizoensgebonden depressie op jongvolwassen leeftijd.

Oorzaak seizoensgebonden depressie

Hoe seizoensgebonden depressie precies wordt veroorzaakt is onbekend. Wel zijn er verschillende aanwijzingen.

Door een afname van het zonlicht kan je circadiaanse dag- en nachtritme (interne klok) verstoord raken. Hierbij zijn serotonine en melatonine betrokken.

Het zonlicht helpt normaal gesproken bij het reguleren van je serotonineniveaus. Bij seizoensgebonden depressie is deze regulatie verstoord. Als gevolg heb je  in de winter minder serotonine.

Bij de activiteit van serotonine is vitamine D betrokken. Zo zou een tekort aan vitamine D de symptomen kunnen verergeren.

Risicofactoren seizoensgebonden depressie

Dit zijn de meest voorkomende risicofactoren:

1. wanneer je ver van de evenaar woont (noorden of zuiden van de evenaar)
2. depressieve stoornis
3. vrouwen
4. psychische stoornissen
5. bipolaire stoornis (met name bipolaire stoornis II)
6. families met depressie en schizofrenie
7. lage vitamineniveaus

Symptomen seizoensgebonden depressie

De symptomen variëren van mild tot ernstig en duren elk jaar ongeveer 4 tot 5 maanden. De symptomen kunnen zelfs overeenkomen met die van een ernstige depressie, dit zijn ze: 

1. verlies van interesse in de dingen die je voorheen leuk vond
2. verdrietig, lusteloos of neerslachtig gevoel
3. je het grootste gedeelte van de dag depressief voelen 
4. gewichtsveranderingen 
5. slaapproblemen, te veel slapen
6. veranderingen in de eetlust
7. loodzwaar gevoel in de benen en armen
8. futloosheid, weinig energie, je traag voelen
9. verlangen naar koolhydraten 
10. agitatie
11. je waardeloos voelen, je hopeloos voelen
12. schuldgevoel
13. zelfmoordgedachten, regelmatig aan de dood denken 
14. concentratieproblemen

Specifieke symptomen winterpatroon:

1. ‘’winterslapen’’ (sociale terugtrekking)
2. hypersomnie (overslapen)
3. gewichtstoename
4. overeten (verlangen naar koolhydraten)

Specifieke symptomen zomerpatroon:

1. minder eetlust
2. slapeloosheid
3. gewichtsverlies
4. angst
5. perioden met gewelddadig gedrag

Hoe seizoensgebonden depressie wordt vastgesteld

Iedereen heeft wel eens een off-day en voelt zich minder goed. Echter, als je op opeenvolgende dagen een somber gevoel hebt en het plezier hebt verloren in de dingen die je voorheen juist leuk vond, is er misschien meer aan de hand.

Bij het vermoeden van seizoensgebonden depressie is het verstandig om langs je dokter te gaan. De diagnose kan gesteld worden aan de hand van specifieke vragenlijsten.

Criteria seizoensgebonden depressie:

1. In ten minste 2 opeenvolgende jaren, depressieve perioden in een specifiek seizoen (hoeft niet elk jaar voor te komen).
2. Specifieke symptomen of symptomen van een zware depressie.
3. In die perioden moeten de symptomen prominent aanwezig zijn (vaker dan eerdere andere depressieve momenten).

Als seizoensgebonden depressie niet behandeld wordt kunnen er slaapproblemen, werkgerelateerde problemen, eetstoornissen, angststoornissen, sociale terugtrekking, drugsmisbruik en suïcidale gedachten optreden.

Behandeling van seizoensgebonden depressie

Seizoensgebonden depressie kan op verschillende manieren behandeld worden:

1. Lichttherapie met een lichtbak (in de ochtend gedurende 30-45 minuten)
2. Antidepressiva (selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s), bupropion)
3. Vitamine D-supplementen
4. Psychotherapie (leren omgaan met moeilijke situaties)

Veel voorgeschreven SSRI’s: 

1. citalopram
2. sertraline
3. fluoxetine
4. escitalopram
5. paroxetine

Andere manieren om De klachten te verlichten:

1. Een verhoogde zonlicht blootstelling
2. Algemene gezondheid en welzijn verbeteren (gezond dieet, 7-9 uur slaap, regelmatige lichaamsbeweging)

Seizoensgebonden depressie volgt een voorspelbaar patroon, dus door behandelingen voor de herfst te starten kan symptomen mogelijk helpen voorkomen.

Take home message

Depressie kan een seizoensgebonden patroon volgen. In de herfst en winter worden de dagen korter en kunnen mensen hier last van krijgen. 

Als in de lente de dagen langer worden en het langer licht blijft, kun je je weer beter gaan voelen.

Seizoensgebonden depressie kan op meerdere manieren behandeld worden zoals lichttherapie, psychotherapie en medicatie zoals vitamine D-supplementen en antidepressiva.