Selenium is een mineraal die actief is bij het metabolisme van schildklierhormonen, de voortplanting, DNA-synthese en bescherming tegen infecties. 

Uit een overzicht van studies blijkt dat wereldwijd 1 miljard mensen een seleniumtekort hebben. Een seleniumtekort kan verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken.

Wellicht heb je ergens over seleniumtekort gelezen en vraag je je nu af hoe je het kan herkennen en wat je eraan kunt doen. Kortom, wat zijn de symptomen van een seleniumtekort? 

Een seleniumtekort veroorzaakt een hele reeks aan symptomen. De meest voorkomende symptomen zijn:

  • spierzwakte
  • vermoeidheid
  • onvruchtbaarheid bij mannen en vrouwen
  • brainfog (hersenmist)
  • haaruitval
  • verzwakt immuunsysteem

Oorzaken seleniumtekort 

De meest voorkomende oorzaak van een seleniumtekort is het wonen in een gebied met een seleniumarme voedingsbodem.

Je kan dan een tekort oplopen ondanks dat je genoeg seleniumrijke voedingsbronnen binnen krijgt. 

Ongeacht waar je woont, verhogen de volgende oorzaken het risico op seleniumtekort:

  1. totale parenterale voeding (TPV): voeding via de bloedbaan 
  2. gastro-intestinale bypass-operatie
  3. cholesterolverlagende medicijnen, bijvoorbeeld statines
  4. dialyse 
  5. spijsverteringsaandoening: ziekte van Crohn
  6. HIV 

Adequate seleniuminname is voor een aantal groepen erg belangrijk:

  1. schildklierknobbels
  2. schildklierziekten: ziekte van Graves
  3. een verzwakt immuunsysteem
  4. kanker
  5. zwangeren

Diagnose seleniumtekort

Omdat er geen algemeen beschikbare seleniumtest beschikbaar is, is een seleniumtekort voor artsen erg lastig om vast te stellen. 

In sommige gevallen kan het niveau van glutathione peroxidase gemeten worden. Selenium heeft dit enzym nodig om goed te kunnen functioneren. 

Als het niveau van het glutathione peroxidase laag blijkt te zijn, heb je mogelijk een seleniumtekort. 

Een seleniumtekort aanvullen 

selenium-groenteMeer eten van seleniumrijke voedingsmiddelen is de eerstelijnsbehandeling voor een seleniumtekort.

Dierlijke en plantaardige producten bevatten veel selenium. 

De hoeveelheid selenium in voedingsmiddelen wordt bepaald door de voedingsbodem waarop ze verbouwd worden. Regen, verdamping en pH-waarden beïnvloeden allemaal de seleniumconcentratie in de bodem. 

De volgende voedingsmiddelen bevatten de grootste hoeveelheden selenium:

Dierlijke voedingsmiddelen: 

  1. Vis: geelvintonijn, sardines, mosselen, oesters, heilbot, zalm, garnalen en krab 
  2. Ham
  3. Varkensvlees
  4. Rundvlees: biefstuk, runderlever, gemalen rundvlees
  5. Kalkoen
  6. Kip
  7. Cottage cheese
  8. Melk en yoghurt 
  9. Eieren

Plantaardige voedingsmiddelen: 

  1. Paranoten 
  2. Bruine rijst 
  3. Zonnebloempitten
  4. Gebakken bonen
  5. Champignons
  6. Havermout 
  7. Spinazie
  8. Linzen 
  9. Cashewnoten
  10. Verrijkte voedingsmiddelen 

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheden:

  1. ouder dan 14 jaar: 55 microgram (mcg) selenium per dag 
  2. Zwangeren of borstvoedende vrouwen: tot 70 mcg.

Selenium kan giftig zijn als je meer dan 900 mcg per dag neemt. Tekenen van een selenium overschot zijn een metaalsmaak in de mond en daarnaast een knoflookachtige adem. 

Seleniumsupplementen 

Hoewel je aan voeding vaak al genoeg hebt, kan je eventueel ook seleniumsupplementen overwegen. Selenium zit in veel multivitaminen maar je kan het ook los kopen.

Seleniumsupplementen bestaan in de vormen van seleniet en selenomethionine. Omdat selenomethionine door het lichaam beter wordt opgenomen is het de beste optie voor ernstige seleniumtekorten. 

Orale seleniumsupplementen zijn veilig in doses van minder dan 400 mcg selenium per dag. 

Wees je ervan bewust dat er geen toezicht wordt gehouden op de kwaliteit of zuiverheid van de seleniumsupplementen en overleg met je arts voordat je een supplement gaat gebruiken. 

Take home message 

Selenium is belangrijk voor schildklierhormonen, DNA-synthese, voortplanting en bescherming tegen infecties. Wereldwijd hebben 1 miljard mensen een seleniumtekort.

De meest voorkomende symptomen van een seleniumtekort zijn spierzwakte, vermoeidheid, onvruchtbaarheid, brainfog (hersenmist), haaruitval en een verzwakt immuunsysteem

een seleniumarme voedingsbodem is de meest voorkomende oorzaak van een seleniumtekort.

Oorzaken die de opname van selenium belemmeren zijn onder andere voeding via de bloedbaan, dialyse en spijsverteringsaandoeningen zoals de ziekte van Crohn.

Het aanvullen van selenium bewerkstellig je door meer seleniumrijke voedingsmiddelen te eten of eventueel een supplement te nemen. 

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond.

Bronnen

van Rij, A. M., Thomson, C. D., McKenzie, J. M., & Robinson, M. F. (1979). Selenium deficiency in total parenteral nutrition. The American Journal of Clinical Nutrition, 32(10), 2076-2085.

Ge, K. E. Y. O. U., & Yang, G. U. A. N. G. Q. I. (1993). The epidemiology of selenium deficiency in the etiological study of endemic diseases in China. The American journal of clinical nutrition, 57(2), 259S-263S.

Arthur, J. R., Nicol, F., & Beckett, G. J. (1993). Selenium deficiency, thyroid hormone metabolism, and thyroid hormone deiodinases. The American journal of clinical nutrition, 57(2), 236S-239S.

Shreenath, A. P., & Dooley, J. (2019). Selenium deficiency. StatPearls [Internet].

Shahar, A., Patel, K. V., Semba, R. D., Bandinelli, S., Shahar, D. R., Ferrucci, L., & Guralnik, J. M. (2010). Plasma selenium is positively related to performance in neurological tasks assessing coordination and motor speed. Movement disorders, 25(12), 1909-1915.

Monsen, E. R. (2000). Dietary reference intakes for the antioxidant nutrients: vitamin C, vitamin E, selenium, and carotenoids. Journal of the American Dietetic Association, 100(6), 637-640.