De een komt zonder te snoozen fris en fruitig uit bed terwijl je een ander maar beter even met rust kan laten. Sommige mensen zijn elke dag een half uur lang aan het snoozen.

Daarnaast staat een derde van de mensen met een slecht humeur op en krijgen ze vervolgens ook nog eens ruzie.

Maar waarom is opstaan zo moeilijk?

Naast een slechte nachtrust zijn er nog een aantal verklaringen zoals slaaptraagheid waar veel mensen last van hebben.

Bovendien moet er ook rekening gehouden worden met gezondheidsproblemen zoals bloedarmoede of een depressie. 

Dit artikel vertelt je waarom opstaan zo moeilijk is, of er sprake is van een ochtendhumeur, en wat je er allemaal tegen kunt doen.

1. Slecht geslapen

Een veelvoorkomende oorzaak is een slechte en korte nachtrust, bijvoorbeeld als je bijvoorbeeld minder dan 6 uur slaapt of onregelmatig slaapt. Dit is ook een veel voorkomende boosdoener van een ochtendhumeur.

Avondmensen hebben meer slaapproblemen en ook meer gezondheidsrisico’s. Hierover later meer.

2. Slaaptraagheid

Een van de belangrijkste redenen dat je na het slapen maar moeilijk wakker wordt is slaaptraagheid. Slaperigheid kan versterkt worden door een hoge slaapschuld, uitslapen en jetlag.

Bij 60% van de mensen met een ochtendhumeur is er een interessante bevinding gevonden. Alle hersendelen werden namelijk niet tegelijk wakker. 

Dit wordt ook wel slaaptraagheid genoemd. Als je hersendelen niet tegelijk wakker worden kun je stemming, prestaties, alertheid en geheugen negatief beïnvloed worden.

3. Avondmens

Mogelijk kun je er niet zoveel aan doen en ben je van nature gewoon een avondmens of nachtbraker. Zo is een ochtendhumeur nog wel eens genetisch bepaald. 

In dat geval voel je natuurlijk niks voor vroeg opstaan en kun je er vanzelfsprekend ook minder aan doen.

Een typisch ochtendmens zal al om 6 uur vanzelf wakker worden terwijl een avondmens ‘s morgens met veel moeite op benen komt.

Hoewel een ochtendmens uit bed vliegt en gemiddeld ook op het werk beter presteert, zal een avondmens in de avond juist de beste prestaties leveren. 

Avondmensen hebben gemiddeld iets meer gezondheidsklachten. Anderzijds zijn avondmensen gemiddeld genomen iets creatiever en slimmer.

4. Bloedarmoede

Als je vermoeid bent of een bleke huid hebt, heb je mogelijk bloedarmoede. 25% van de wereldbevolking heeft bloedarmoede. Dit zijn meer dan 1.6 miljard mensen. 

Symptomen zoals vermoeidheid, een koud gevoel en kortademigheid komen bij alle vormen van bloedarmoede voor.

Een milde bloedarmoede merk je in het begin misschien helemaal niet, maar naarmate de bloedarmoede verergert zullen de symptomen ook verergeren.

Symptomen van bloedarmoede:

1. vermoeidheid, zwakte
2. bleke, droge of gele huid
3. koud gevoel, koude handen en voeten
4. kortademigheid, pijn op de borst
5. duizeligheid, licht gevoel in het hoofd
6. snelle hartslag, onregelmatige hartslag
7. hoofdpijn
8. gemakkelijke gekneusde huid, pijnlijke tong
9. restless leg syndrome: onbedoelde bewegingen in het onderbeen

5. Depressie

5% van de mensen kampt met een depressie. Als je vermoeid wakker wordt, opstaan moeilijk is en je depressieve gevoelens hebt, is er misschien sprake van een depressie.

In je hersenen communiceren je hersencellen met hersenstofjes. Echter, wanneer de hersenstofjes zoals dopamine, serotonine, en/of noradrenaline omlaag gaan kan er een depressie ontstaan.

6. Stresshormonen

Het is normaal dat je stresshormonen (cortisol) tijdens het wakker worden gaat stijgen. Door dit hogere cortisolniveau kun je je zelfs down gaan voelen. 

Hoewel je er dus wakker van zou moeten worden, kan het je dus een naar gevoel geven. Het kan na verloop van tijd zelfs bijdragen aan angst en depressie en geheugen- en concentratieproblemen veroorzaken.

Als je ‘s ochtends erg gestrest bent is het goed om dit artikel door te nemen. We beschrijven namelijk vroege signalen van stress en hoe je de stress effectief kan helpen verlichten. [blog]

7. Hormoonhuishouding. 

Mogelijk is je hormoonhuishouding verstoord, wat onder andere kan bijdragen aan een ochtendhumeur.

Zo gaat het lichaam minder progesteron aanmaken tijdens de premenstruele fase en de menopauze waardoor je vaker humeurig kunt zijn.

Makkelijker opstaan

Meer energie. Probeer als eerst een eventuele onderliggende oorzaak aan te pakken zoals een slechte nachtrust, stress of verstoorde hormoonhuishouding. Als je last hebt van een laag bloedsuiker kan een goed ontbijt helpen en jou meer energie geven. 

Betere stemming. Daarnaast kun je je humeur op meerdere manieren verbeteren. Zo kun je door simpelweg een warme douche te nemen je zogeheten parasympatische zenuwstelsel activeren waarmee een ontspanningsreactie wordt getriggerd. Je kunt ook een ochtendwandeling maken en ademhalingsoefeningen uitvoeren. Zo zijn er veel mensen met een oppervlakkige ademhaling dat voor meer stress kan zorgen terwijl een diepe ademhaling het lichaam juist helpt ontspannen.

Hoeveel ochtendmensen zijn er

Gemiddeld zijn er evenveel ochtendmensen als avondmensen, dus 50% van de mensen is een ochtendmens en de andere 50% is dus een avondmens.

Een ochtendhumeur kan relaties onder hoogspanning zetten. 

Dit kan een impact hebben op relaties, want 40% van de stellen heeft een ander ritme wat zelfs in ruzies kan uitlopen.

Een ander onderzoek toonde aan dat 30% een avondmens is, 30% een ochtendmens en dat 30% van de mensen geen specifiek chronotype had.

25% van de mensen zal na de eerste wekker gelijk uit bed springen terwijl 1 op de 20 mensen maar liefst een half uur lang zal snoozen.

De meeste mensen staan om 7:42 op en zijn om 8:22 het huis uit. 

De kenmerken van een ochtendmens

Een ochtendmens zal op een natuurlijke wijze ontwaken. Vaak worden ochtendmensen al om 6 uur wakker en hebben ze rond klokslag 9 uur al gedoucht ontbeten. Sommige ochtendmensen hebben er tegen die tijd al een workout op zitten.

In de hedendaagse 40-urige werkweek zullen ochtendmensen een streepje voor hebben, want tussen 9:00-17:00 zijn ze alerter, reageren ze sneller en kunnen ze zich beter concentreren.

Kenmerken van een ochtendmens:

1. je wordt (zonder alarm) uit jezelf wakker
2. in de vroege ochtend ben je al vrolijk
3. in de ochtend ben je productiever
4. je hebt maar 1 wekker nodig
5. je maakt geen gebruik van de snooze knop
6. later wakker worden voelt alsof de dag vergooid is
7. je houdt van de stilte in de ochtend, het moment dat iedereen nog slaapt
8. je piekt in de late morgen en vroege avond
9. je wordt wakker voordat de wekker überhaupt afgaat
10. ’s ochtends ben je klaar om de dag aan te grijpen
11. overdag en in de avond ben je vermoeid

Kenmerken van een ochtendmens op het werk:

1. je bent altijd op tijd en komt vroeg aan op afspraken
2. de standaard werkuren liggen je wel 
3. belangrijk werk voer je in de ochtend uit
4. je gaat voor het werk nog naar de sportschool

De leefstijl van een ochtendmens:

1. verjaardagsfeestjes zijn te laat
2. je hebt altijd tijd voor een uitgebreid ontbijt
3. in de ochtend voel je je het fijnste
4. je houdt van zingende vogels
5. je slaapt genoeg
6. je gaat vroeg naar bed

Kenmerken van een avondmens

Een avondmens vindt wakker worden en opstaan moeilijk en is in de avond productiever. 

Avondmensen hebben vaker moeite om te slapen, hebben meerdere wekkers nodig en zijn ook vaak serial snoozers.

Het beste werk en de piekprestaties vinden dus pas in de avond plaats. Het is dus niet zo gek dat avondmensen moeite hebben met standaardwerkuren en ook niet begrijpen dat winkels ”al” om 10 uur dichtgaan.

De levensstijl van een avondmens:

1. je gaat liever naar een feestje dan een vroege yogales
2. op elk moment van de dag drink je koffie
3. na 8 uur ga je pas avondeten
4. je slaapt later dan je partner
5. na 9 uur ga je nog films kijken

Avondmensen blijken volgens een studie creatiever en intelligenter zijn. 

Take home message

Waarom is opstaan zo moeilijk?

Naast slaaptekort en een onregelmatig slaappatroon kan het ook aan slaaptraagheid te wijten zijn, waarbij alle hersendelen niet tegelijkertijd wakker worden.

Zo hebben 60% van alle mensen met een ochtendhumeur slaap traagheid wat een negatieve invloed heeft op je stemming, alertheid, prestaties en geheugen.

Er kan ook een lichamelijk of psychisch gezondheidsprobleem aan ten grondslag liggen zoals bloedarmoede of depressie.

Het kan natuurlijk ook gewoon genetisch bepaald zijn dat je van nature een avondmens bent en moeilijk uit bed te slepen bent.

Als je een vrouw bent en ook last hebt van een ochtendhumeur moet je ook rekening houden met een verstoorde hormonale balans tijdens de premenstruele fase en tijdens de menopauze. 

Hierbij maakt je lichaam namelijk minder progesteron aan, wat een negatieve invloed kan hebben op je humeur.