In water van 5 graden celsius kan een mens gemiddeld 10, 15 of 20 minuten overleven. Dit heb je waarschijnlijk wel eens gezien in de onderkoeling scene uit de Titanic. 

Maar hoe geloofwaardig was deze scène? Wat gebeurt er allemaal in het lichaam als je onderkoeld raakt?

Dit artikel vertelt je wat er precies gebeurt als je onderkoeld raakt, de onderkoelingsstadia en wat je het beste kunt doen bij onderkoeling.

Wat gebeurt er als je onderkoeld raakt

Bij temperaturen van 10 onder nul kan onderkoeling bij een blootgestelde huid zich al in 5 minuten ontwikkelen. Bij -1.1 kan onderkoeling in 10 minuten optreden.

Symptomen van onderkoeling 

1. rillen
2. snelle hartslag
3. snelle ademhaling
4. hoge bloeddruk
5. vermoeidheid
6. lusteloosheid
7. vernauwde bloedvaten
8. verminderd beoordelingsvermogen 
9. verminderde coördinatie

Stadia van onderkoeling 

De vijf stadia van onderkoeling op basis van lichaamstemperatuur:

• Stadium I: 35-32 graden. Milde onderkoeling, verminderde circulatie en rillingen, bewustzijn: bijna normaal of normaal.
• Stadium II: 32-28 graden. Matige onderkoeling, vertraagde ademhaling, zwakke trage pols, coördinatieverlies, verwarring, prikkelbaarheid, slaperig gedrag, een verminderd bewustzijn en het rillen stopt.
• Stadium III: 24-28 graden. Ernstige onderkoeling, 
• Stadium IV: 15-24 graden. Schijndood.
• Stadium V: < 15 graden. Dood, de onderkoeling is onomkeerbaar.

Als je lichaamstemperatuur daalt zullen je organen zoals je hart en zenuwstelsel niet meer goed functioneren. 

Als de onderkoeling niet behandeld wordt kan je ademhalingssysteem en hart volledig uitvallen leidend tot de dood. 

Wat te doen bij onderkoeling 

Als iemand onderkoeld is moet je direct medische hulp zoeken. In de tussentijd kan je de volgende eerste hulp richtlijnen volgen.

Verplaatsing. Haal de persoon uit de koude omgeving en verplaats degene naar een droge en warme plek. Als dit niet mogelijk is zal je degenen uit de wind en kou moeten houden. Een horizontale positie is hierbij gewenst.

Voorzichtigheid. Wees voorzichtig omdat je anders een hartstilstand kan veroorzaken. Beperk alle bewegingen, maak geen schokkende, krachtige bewegingen en wrijf of masseer de persoon niet.

Warmte. Verwijder de natte kleding, bedek de persoon met droge dekens of jassen en leg de persoon op een warm oppervlak of deken om de persoon van de koude grond te isoleren. Als de persoon kan slikken en ook alert is dan kan je het lichaam opwarmen met behulp van zoete, warme dranken.

Kompres. Gebruik, droge en warme kompressen. Je kan een kompres improviseren met een gevulde plastic fles en een droge verwarmde handdoek. Je mag het alleen aanbrengen op de borstwand, nek of liezen. Op de benen en armen zal het bloed naar het hart, de hersenen en de longen gedwongen worden waardoor de lichaamstemperatuur fataal kan dalen. Gebruik geen directe warmte of extreme warmtes omdat dat onregelmatige hartslagen kan veroorzaken.

Controleer de ademhaling. Iemand met ernstige onderkoeling kan zonder ademhaling of polsslag bewusteloos lijken. Controleer daarom de ademhaling. Indien de persoon niet ademhaalt of wanneer de ademhaling oppervlakkig of gevaarlijk laag lijkt moet je direct met reanimeren beginnen.

Take home message 

Als de inwendige kerntemperatuur 35 graden bereikt kan je onderkoeld raken. Wat gebeurt er als je onderkoeld raakt? 

Je zal gaan rillen en een bleke huid krijgen. Het bloed zal van je ledematen naar je kern stromen waardoor je spieren verzwakken en coördinatie afneemt. 

Als de temperatuur verder daalt tot 30 graden kan er bewustzijnsverlies optreden en bij 25 graden kan je hart er zelfs mee stoppen.

Een kerntemperatuur die tot 23,8 graden zakt zullen de meeste mensen niet overleven. Als een onderkoeling niet behandeld wordt zal het ademhalingssysteem en hart volledig uitvallen waarna de dood optreedt. 

Als iemand onderkoelt raakt moet je direct medische hulp inschakeken. In de tussentijd kan je degene behandelen met de hierboven beschreven tips.