Bewerkt vlees komt vaak negatief in het nieuws. Zo wordt het in verband gebracht met hartziekten en kan het het risico op darm- en maagkanker doen verhogen. Verwerkt vlees staat zelfs in groep 1 van kankerverwekkende stoffen.

Maar als je een echte vleeseter bent en het bewerkte vlees wilt vermijden, zul je eerst moeten weten wat het precies is. Hierbij moet je goed kijken naar zowel de processen als ingrediënten. 

Dus wat is bewerkt vlees?

Dit artikel geeft een lijstje met bewerkte vleeswaren, onbewerkte vleeswaren inclusief de gezondheidsrisico’s die bewerkt vlees met zich meebrengt.

Voorbeelden van bewerkt vlees

Bewerkt vlees is vlees dat is aangepast of behandeld om de smaak te veranderen of de houdbaarheid te verlengen. Hier zijn enkele kenmerken en voorbeelden van bewerkt vlees:

1. Zouten: Vlees kan worden gezouten om de houdbaarheid te verlengen. Dit kan gebeuren door het in te wrijven met zout of door het onder te dompelen in een zoutoplossing. Voorbeelden zijn gezouten spek en corned beef.
2. Roken: Roken wordt vaak gebruikt om vlees een specifieke smaak te geven en tegelijkertijd de houdbaarheid te verlengen. Vlees wordt blootgesteld aan rook van smeulend hout, wat resulteert in producten zoals gerookte ham en gerookte worstjes.
3. Pekelen: Bij pekelen wordt vlees ondergedompeld in een zoutoplossing om het te conserveren en de smaak te verbeteren. Dit proces wordt vaak gebruikt bij het maken van ingeblikt vlees zoals corned beef en ingemaakte haring.
4. Drogen: Vlees kan worden gedroogd om het vochtgehalte te verminderen, waardoor het langer houdbaar wordt. Voorbeelden van gedroogd vlees zijn beef jerky en gedroogde worst.
5. Inblikken: Vlees kan worden ingeblikt door het te steriliseren en in luchtdichte blikken te verpakken. Dit proces zorgt ervoor dat het vlees langer houdbaar blijft. Ingeblikt vlees, zoals ingeblikte ham en geconserveerde vis, zijn voorbeelden van bewerkt vlees.
6. Toevoeging van chemische conserveringsmiddelen: Sommige bewerkte vleesproducten kunnen chemische conserveringsmiddelen bevatten om de houdbaarheid te verlengen. Dit kunnen stoffen zijn zoals nitrieten en nitraten. Ze worden vaak gebruikt in producten zoals hotdogs, salami en lunchvlees.

Wat is onbewerkt vlees?

Dit brengt ons al snel op de volgende vraag, namelijk wat er precies onder onbewerkt vlees valt. Onbewerkte vleeswaren zijn onder andere:

1. biefstuk
2. entrecôte
3. kalfsvlees
4. rundvlees
5. achterham
6. rosbief
7. fricandeau
8. gehakt
9. kip

Kijk natuurlijk altijd goed naar de processen en ingrediënten die gebruikt zijn. Werkelijk onbewerkt vlees bevat 100% vlees en geen andere ingrediënten. Bevroren vlees of vlees dat mechanisch is bewerkt vlees wordt als onbewerkt vlees beschouwd.

Lijstje bewerkte vleeswaren herkennen en vermijden

Aan de hand van de bewerkingsprocessen en ingrediënten kun je bewerkt vlees herkennen. Alle producten controleren kan echter tijdrovend zijn.

Om je die tijd te besparen hebben we een lijstje gemaakt van bekende bewerkte vleeswaren:

1. vleeswaren op brood zoals ham
2. (gezouten) spek
3. vele soorten worst zoals fuet, salami, leverworst
4. gezouten vlees, gerookt vlees, gedroogd vlees, ingeblikt vlees
5. worstjes, hotdogs, beef jerky
6. corned beef

Door deze bewerkte vleeswaren in je achterhoofd te houden kun je de kans op eventuele complicaties helpen verlagen.

Gezondheidsrisico’s van bewerkt vlees

In 2015 werd verwerkt vlees door het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek als kankerverwekkend geclassificeerd.

Zo kan dagelijks 50 gram verwerkt vlees (<2 sneetjes spek) de kans op kanker met maar liefst 18% verhogen. 

Dagelijks 100 gram rood vlees kan het risico met 17% verhogen. Houd er echter wel rekening mee dat het bewijs beperkt is.

Bewerkt vlees bevat meer zout (x4), vetten, calorieën, en conserveringsmiddelen. Bewerkt vlees kan in vergelijking met vers vlees dus veel schadelijke chemicaliën bevatten.

Door het conserveringsproces kunnen er bovendien kankerverwekkende stoffen ontstaan. Een aantal ziekten zijn met verwerkt vlees in verband gebracht:

1. hartziekten
2. suikerziekten
3. verschillende vormen van kanker: darmkanker, maagkanker

Uit het huidige onderzoek blijkt dat hoe meer verwerkt vlees je eet, hoe hoger de kans zal zijn op chronische aandoeningen en sterfte.

Dit wil je natuurlijk ten alle tijde voorkomen. Het blijkt dat 1-2 porties bewerkt vlees per dag de kans op een aantal aandoeningen kan doen verhogen. Wekelijks 1-2 porties vormt waarschijnlijk geen gevaar.

Maandelijks 1-2 keer een kleine hoeveelheid verwerkt vlees zal de gezondheid waarschijnlijk niet beïnvloeden. Kortom, af en toe een stuk spek of een hotdog is geen reden tot zorgen.

Bewerkte kip en kalkoen

Ook kip en kalkoen kunnen wel degelijk bewerkt zijn. Waarschijnlijk worden er nitraten toegevoegd aan geroosterde kip en kalkoen. 

Houd er ook rekening mee dat eend en vis bewerkt kunnen zijn. Dit zijn nogal wat vleeswaren. Kijk dus goed naar de bewerkingsprocessen en ingrediënten.

Take home message

Om vlees te conserveren of om op smaak te brengen kan het vlees met bepaalde ingrediënten en bewerkingsprocessen verduurzaamd worden. Zo worden er onder andere zout en conserveringsmiddelen gebruikt.

Als je zo schoon mogelijk wilt eten en schadelijke chemicaliën wilt vermijden, zul je moeten weten wat er precies met bewerkt vlees bedoeld wordt. Wat is bewerkt vlees?

Bewerkte vleeswaren zijn onder andere ham, spek, gezouten/gerookt/gedroogd/ingeblikt vlees, corned beef, salami, lunchvlees, worstjes en hotdogs.

Dan wil je waarschijnlijk ook weten wat de onbewerkte vleessoorten zijn, namelijk biefstuk, entrecôte, kalfsvlees, rundvlees, achterham, rosbief, fricandeau, gehakt (kan bewerkt of onbewerkt zijn).

Mogelijk hoef je het niet compleet uit je dieet te schrappen door de hierboven beschreven wekelijkse hoeveelheden niet te overschrijden.