We hebben er allemaal wel eens last van, maar wat is jeuk?

Dit artikel vertelt je wat jeuk precies is, alle oorzaken van jeuk en waarom niet alles alles jeukt.

Hoe ontstaat jeuk?

Als we jeuk ervaren zullen we precies op die locatie gedachteloos gaan krabben. Vaak hebben we het niet eens door. Maar deze prikkeling komt natuurlijk ergens vandaan.

Iedereen heeft er last van terwijl maar weinig mensen weten wat het is. Het duurde erg lang voordat wetenschappers erachter kwamen waardoor jeuk precies veroorzaakt werd. 

Ons lichaam zit complex in elkaar en alles heeft een belangrijke functie. Jeuk is een subtiele en nette manier om gevaren op te sporen en vervolgens te verwijderen.

Insecten

Jeuk heeft een belangrijke biologische beschermende functie. Dankzij jeuk kan je in de zomer muggen heel snel lokaliseren. Wel zo handig.

In Europa hebben we er niet zo veel last van, maar door te krabben kan je bloedzuigende parasieten makkelijk losmaken.

Dit verklaart waarom de jeuk na het krabben vaak verdwijnt. Je hebt aan je lichaam laten merken dat je de potentiële indringer hebt aangepakt. 

Maar naast insecten en parasieten kan de jeuk natuurlijk ook door andere stimulaties ontstaan.

Zenuwstelsel

Jeuk is dus een symptoom van ons zenuwstelsel. De huid staat namelijk in nauw contact met je zenuwen en zenuwstelsel. 

Deze interactie kan echter ook omgekeerd plaatsvinden. 

Wanneer je gestrest bent gaat je zenuwstelsel in overdrive. Aangezien je zenuwstelsel in contact staat met je huid kan jeuk ontstaan. 

Dit komt door het stresshormoon cortisol die de talgklierproductie verhoogt waardoor de huid vetter wordt. Hierdoor kan vervolgens jeuk ontstaan. 

Bilirubine

Het afbraakproduct van hemoglobine is bilirubine. 

Door een verstopt galkanaal kan het bilirubine niet goed afgevoerd worden waardoor het zich in de huid gaat opstapelen en jeuk veroorzaakt. 

De perifere jeukzintuigneuronen zouden door dit bilirubine geprikkeld worden. 

Het precieze ontstaansmechanisme van dit type jeuk is niet helemaal duidelijk.

Waarom jeukt niet alles?

Het is knap dat je lichaam verschillende aanrakingen van elkaar kan onderscheiden. Je zou helemaal gek worden als je na elke aanraking zou gaan krabben. We kunnen immers schurende broeken dragen zonder al teveel klachten. Hoe weet je lichaam daten waarom veroorzaakt niet elke aanraking jeuk?

Dit heeft te maken met de remmende spinale interneuronen die zich in onze wervelkolom bevinden. 

Dit zijn gespecialiseerde ruggenmergcellen die het jeuksignaal ofwel tegenhouden ofwel voortbewegen. Het zijn als het ware de poortwachters tussen de huid en de hersenen.

Als je te weinig van deze cellen hebt kan je last krijgen van chronische jeuk. Maar liefst 8.4% van de bevolking heeft last van chronische jeuk.

Muizen zonder deze gespecialiseerde cellen kregen zoveel last van jeuk dat ze zelfs plukken haar verwijderen. Daarnaast kwamen de onderzoekers op een bijzondere ontdekking.

Verschillende soorten jeuk

Je zenuwstelsel bestaat uit zeer complexe gedragingen. Zo worden verschillende jeuksensaties in specifieke zenuwsignalen naar de hersenen gestuurd. 

Jeuk door een muggenbeet (ontstekingsreactie) zal andere informatie bevatten dan jeuk door een aanraking via de haren. En dat ondanks dat de hiervoor beschreven muizen precies hetzelfde op de jeuk reageerden. 

Als je die gespecialiseerd ruggenmergcellen hebt worden worden sommige signalen dus tegengehouden en ervaar je dus geen jeuk.

Oorzaken jeuk

Jeuk is meestal onschuldig maar het kan erg vervelend zijn en zelfs je dagelijks functioneren belemmeren. Om er wat tegen te doen moet je weten waar het precies vandaan komt.

Jeuk kan dus op meerdere manieren ontstaan. Maar wat zijn precies de boosdoeners? 

Er zijn nogal wat oorzaken daarom hebben de het onderverdeeld in verschillende categorieën: 

Droge huid. De meest voorkomende oorzaak van jeuk, droogheid en jeuk gaan vaak samen.

1. eczeem 
2. een lage luchtvochtigheid
3. warm of koud weer
4. weken in heet water

Aandoeningen. Meerdere aandoeningen veroorzaken een droge huid en kunnen dus tot jeuk leiden:

1. diabetes
2. nierfalen
3. hypothyreoïdie
4. ondervoeding
5. het syndroom van Sjögren

Ouderdom. Tijdens het ouder worden zal de huid dunner worden en minder vocht vasthouden. Daarnaast neemt de bloedtoevoer en immuunreactie af en heeft de huid minder vet.  Boven de leeftijd van 65 jaar hebben daarom veel mensen last van een droge huid en jeuk.

Huidaandoeningen. Door de interactie van de huid met het zenuwstelsel kan een aangedane huid jeuk veroorzaken. Huidaandoeningen die jeuk kunnen veroorzaken:

1. eczeem / dyshidrotisch eczeem
2. psoriasis
3. folliculitis
4. littekens
5. schurft
6. brandwonden
7. netelroos
8. gordelroos
9. seborroïsche dermatitis

Stress. Jeuk ten gevolge van stress wordt vaak op de hoofdhuid, gezicht benen of armen gevoeld. Door stress gaat je zenuwstelsel dus in overdrive waardoor jeuk kan ontstaan. 

Allergische reactie. het in contact komen met een allergische stof (allergeen) kan jeuk veroorzaken. Nikkel is een van de meest voorkomende allergenen dat onder andere in sieraden, brilmonturen en mobiele telefoons voorkomt. 

Aandoeningen. Meerdere aandoeningen en inwendige ziekten kunnen jeuk veroorzaken:

1. leveraandoeningen: hepatitis C, levercirrose, of een verstopt galkanaal
2. gevorderde nierziekte
3. kanker: T-cellymfoom of Hodgkin-lymfoom
4. zenuwproblemen 
5. schildklier

Overige oorzaken jeuk:

1. waterpokken
2. hand-voet-en-klauwzeer
3. parasieten
4. ringworm
5. insectenbeten
6. neurodermatitis

Take home message

Na jeuk ga je krabben. Iedereen heeft er last van en iedereen gaat gedachteloos en automatisch krabben. Maar wat het nou eigenlijk?

Jeuk is een beschermde huidsensatie. In de huid zitten perifere jeukzintuigcellen die na prikkeling signalen aan de hersenen doorgeven.

Door jeuk gaan we naar de precieze bron en zullen we krabben. Dit beschermt je tegen insecten en parasieten. Kortom, jeuk is een sensorische zelfbeschermend mechanisme.

Uiteraard kunnen deze zenuwcellen ook geprikkeld worden door andere triggers zoals irriterende stoffen, een droge huid, en allergenen.