Hoewel weinig mensen weten wat gluten precies zijn, probeert maar liefst 30% van de mensen gluten te vermijden. 

Er verschijnen daarom steeds meer glutenvrije producten in de schappen van de supermarkt. Ook bestaat er nogal wat verwarring over glutenintolerantie en coeliakie.

Wellicht heb je ergens over gluten gehoord en vraag je je nu af wat daarmee wordt bedoeld. Kortom, wat zijn gluten?

Gluten is een groep eiwitten dat in sommige granen van nature voorkomt, waaronder tarwe, rogge en gerst. Tarwe is verreweg de meest voorkomende vorm. De twee belangrijkste eiwitten van de gluten groep zijn gliadine en glutenine. De nadelige gezondheidseffecten worden veroorzaakt door Gliadine.

Dit artikel vertelt je waarom bakkers gluten gebruiken, waar gluten , de verschillende vormen van glutengevoeligheid en of gluten slecht zijn.

Waarom worden gluten aan producten toegevoegd? 

Het zal nu duidelijk worden waarom veel producten gluten bevatten. 

Bindmiddel. Gluten bevat lijmachtige eigenschappen en houdt het voedsel bij elkaar. Het werkt dus als bindmiddel. De gluteneiwitten vormen een kleverig netwerk, zodat water met het bloem wordt gemengd. 

Rek. Daarnaast geven gluten de rekbare eigenschappen aan deeg, het zou anders gemakkelijk scheuren. Dankzij de elastische eigenschappen kan het brood tijdens het bakken rijzen, dit geeft een aangename, kauwbare textuur.

Verdikkingsmiddel. Aan verwerkte producten worden soms gluten toegevoegd als verdikkingsmiddel of smaakstof.

Waar zitten gluten in?

De volgende voedingsmiddelen bevatten gluten:

1. tarwe
2. rogge
3. gerst
4. spelt
5. pizza
6. pasta
7. brood
8. granen
9. gebakken producten: cakes, gebak, en koekjes
10. bier
11. bewerkte voedingsmiddelen

Glutenvrije voedingsmiddelen zijn: 

1. rijst
2. aardappelen
3. eieren
4. pure haver
5. vruchten
6. groenten
7. melk
8. gedistilleerde drank

Pas op voor bewerkte voedingsmiddelen waaraan gluten zijn toegevoegd en pas op voor kruisbesmetting met gluten. Zo worden aan verwerkte vruchten en groenten nog wel eens verdikkingsmiddelen en smaakstoffen toegevoegd. 

Ook zijn de geroosterde cacaobonen in pure chocolade glutenvrij. Helaas worden hier vaak gluten aan toegevoegd.

Glutenintolerantie, coeliakie, allergie 

De meeste mensen kunnen graanproducten eten en gluten verdragen zonder dat er vervelende symptomen optreden. 

Echter, bij  glutengevoeligheid, coeliakie en een tarwe-allergie kunnen problemen ontstaan bij de consumptie van gluten.

Glutenintolerantie

Wanneer je slecht reageert op gluten ,maar negatief test op coeliakie, is er sprake van glutenintolerantie.

Hoeveel mensen het precies hebben is erg lastig in te schatten, maar onderzoekers denken dat ongeveer 0.5% – 13% van de bevolking glutenintolerantie heeft. 

De meest voorkomende symptomen van glutenintolerantie zijn:

1. opgeblazen gevoel
2. maagpijn
3. diarree
4. vermoeidheid
5. depressie

De diagnose wordt gesteld aan de hand van het uitsluiten van voedselallergieen en coeliakie en het negatief reageren op gluten.

Coeliakie 

De ernstigste vorm van glutenintolerantie is coeliakie, een auto-immuunziekte waaraan ongeveer 1% van de bevolking lijdt.

Bij deze auto-immuunziekte beschouwt het lichaam gluten als een vreemde indringer. Na het eten van gluten zal het immuunsysteem zowel de gluten als het darmslijmvlies aanvallen.

De darmwand kan beschadigt raken en je kan spijsverteringsproblemen, voedingsstof tekorten, en bloedarmoede oplopen.

Veel voorkomende symptomen van coeliakie:

1. spijsverteringsklachten
2. opgeblazen gevoel
3. weefselschade in de dunne darmen
4. constipatie
5. diarree
6. huiduitslag
7. vermoeidheid
8. hoofdpijn
9. depressie
10. stinkende ontlasting
11. onverklaarbaar gewichtsverlies

Het vaststellen van coeliakie kan erg lastig zijn. Niet iedereen met coeliakie heeft spijsverteringsklachten. Ze kunnen ook vermoeidheid of bijvoorbeeld bloedarmoede hebben. 

Tarwe allergie

Ongeveer 0,2-1% van de bevolking heeft een tarwe-allergie. Na het binnenkrijgen van gluten kan dit spijsverteringsproblemen veroorzaken.

Zijn gluten slecht?

Sommige gezondheidsdeskundigen beweren dat gluten voor de meeste mensen schadelijk zijn. Gluten bevatten suiker-bindende eiwitten die lectines worden genoemd. Deze lectines zouden aan insulinereceptoren binden en insulineresistentie veroorzaken. Ook denken sommige mensen dat je door gluten sneller aankomt en sneller buikvet ontwikkelt. Voor deze beweringen is er geen wetenschappelijk bewijs. 

Integendeel, tarwe, rogge en gerst zijn belangrijke bronnen van complexe koolhydraten, vezels, foliumzuur en B-vitamines. Bovendien bevatten verrijkte granen en broden calcium, ijzer, en vitamine D.

Een glutenvrij dieet kan het risico op ontstekingen zelfs verhogen, waardoor je stofwisseling kan vertragen en je vervolgens aankomt.

Als gluten niet slecht zijn waarom vallen mensen dan af? Mensen vallen soms met een glutenvrij dieet af, omdat ze de voedseletiketten goed lezen en daardoor bewuste en gezondere voedingskeuzes maken. 

Take home message 

Gluten zijn erg omstreden. Hoewel veel mensen niet weten wat gluten precies zijn probeert een groot gedeelte van de bevolking gluten te vermijden. De bedrijven spelen hier handig op in. Gluten zijn voor de meeste mensen veilig, behalve voor coeliakie patiënten. 

Veel mensen beweren echter dat gluten slecht voor je zijn. Het tegendeel is waar. Tarwe, rogge en, gerst zijn belangrijke bronnen van complexe koolhydraten, vezels, foliumzuur en B-vitamines. Bovendien bevatten verrijkte granen en broden calcium, ijzer, en vitamine D.