Hoe Kan Zeep Een Virus Doden?

We moeten alsmaar onze handen blijven wassen, dat is ons van vroeg af aan al verteld.

Maar hoe kan zeep, net zoals een desinfectiemiddel, een virus doden?

KORT ANTWOORD

Virussen beschikken over een beschermende vetlaag waar water geen effect op heeft. Water mengt niet met de vette virushuid en het virus blijft dus in leven. Zeep bestaat uit twee modules, een module dat zich bindt aan water en een module dat zich bindt aan vet. Zodra zeep met het virus in contact komt zal de beschermende vetlaag uit elkaar worden getrokken, waardoor het virusmateriaal aan het water wordt blootgesteld. Vervolgens was je het virusmateriaal van je handen af. Het duurt even voordat het zeep de beschermende vetlaag uit elkaar trekt en het virus doodt. Vandaar de 20-secondenregel. 

Dit artikel vertelt je precies hoe zeep een virus kan doden, het grote voordeel van alcohol en hoe je je handen stap voor stap moet wassen.

handen wassen

Waarom water niet werkt tegen virussen?

Om te begrijpen hoe zeep een virus kan doden, zullen we eerst wat dieper op het virus inzoomen. 

Virussen bestaan uit zakjes materiaal die omgeven worden door een laagje eiwitten en een laagje vet. Virussen beschikken dus over een hardnekkig, olieachtig lipidemembraan. Deze lagen kunnen zich heel goed hechten aan verschillende oppervlakken, waaronder ook je handen. 

De vetlaag van het virus is hydrofoob, dit betekent dat vet niet goed met water mengt. Oftewel, de vetlaag biedt het virus een beschermlaag. Vergelijk het met oliedruppels in water, het olie zal gescheiden blijven van het water en bovendrijven. Wanneer je je handen alleen met water wast, loopt het water dus recht over het virus heen en gebeurt er niets.  

De kracht van zeep 

Zeep bestaat uit modules met twee verschillende uiteinden, het ene uiteinde bindt met water, terwijl het andere uiteinde met vet bindt. Dit maakt zeep een superkracht in de strijd tegen virussen. 

We zullen alle stappen op een rijtje zetten. 

Hoe kan zeep een virus doden:

  1. zeep komt in contact met de vetlaag van het virus
  2. zeep bindt met de beschermende vetlaag van het virus
  3. de vetlaag wordt uit elkaar getrokken
  4. het virusmateriaal komt vrij en wordt blootgesteld aan het water 
  5. tot slot was je het virusmateriaal van je handen 

Zodra zeep met de vetlaag van het virus in contact komt, zal het ermee binden en de vetlaag  uit elkaar trekken. Vervolgens wordt het virusmateriaal aan het water blootgesteld. 

Kortom, wanneer de lipidemembraan is doorbroken laat het virus een gebroken zak RNA cellen achter. Dit kan je vervolgens met water afspoelen.  Deze reactie werkt met elke zeepsoort. Het hoeft geen anti-bacterieel label te bevatten. Gewone zeep is voldoende.

Het duurt eventjes voordat het zeep aan het virus is gebonden en de beschermende vetlaag uit elkaar trekt. Dit verklaart waarom je je handen minstens 20 seconden moet wassen. Als je je handen niet lang genoeg wast kan het zeep zijn belangrijke werk niet goed uitvoeren. 

Zeep heeft een voordeel over alcohol 

Je zou het in eerste instantie misschien niet verwachten, maar zeep heeft een groot voordeel over alcohol.persoon op kantoor gebruikt handalcohol 

Net zoals zeep kan ook alcohol het olieachtig membraan van het virus breken, maar bij het verwijderen van virussen van de huid biedt zeep een extra voordeel.

Zeepmoleculen hebben zowel een waterminnende (hydrofiele) als een waterafstotende (hydrofobe) kop. De hydrofiele koppen strekken zich uit en binden zich met het water, terwijl de hydrofobe koppen naar binnen trekken. Hierbij vangen ze kleine zeepbellen (micellen) op. 

Weetje

Wist je dat het niet uitmaakt of je warm of koud water gebruikt? Het belangrijkste is dat je zeep gebruikt. 

Bovendien kunnen antibacteriële producten voor toekomstige resistentie zorgen. Zeep en water combineren is dus vaak al voldoende.

Hoe moet je je handen met zeep wassen? 

Door simpelweg je handen te wassen, kan je de verspreiding van ziektekiemen effectief tegengaan en voorkom je dat het zich in je gemeenschap verspreidt. 

Handen wassen stap voor stap: 

  1. maak je handen nat met stromend schoon water (koud of warm)
  2. draai de kraan nu dicht en pak het zeep
  3. wrijf je handen samen en schuim ze goed in
  4. zeep de gebieden tussen je vingers, je handruggen, handpalmen en onder je nagels 
  5. scrub je handen minstens 20 seconden 
  6. spoel je handen af
  7. droog je handen af of droog ze aan de lucht

Take home message 

Om ons tegen bacteriën en virussen te beschermen moeten we onze handen zo vaak mogelijk wassen.

De vette beschermlaag van virusdeeltjes zijn hydrofoob, ze stoten dus water af. Zeep kan deze beschermde vette virushuid doden.

Zonder beschermlaag zal het virusmateriaal aan het water blootgesteld worden, waarna je het van je handen af kan wassen. 

De kleine kleverige nanodeeltjes van virussen zijn dus erg hardnekkig en hebben vaak een chemische interventie nodig. Met water kan je alleen maar vuil wegspoelen. Was je handen 20 seconden met zeep, zodat het zijn werk goed kan uitvoeren.  

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij onder andere over gezondheidskwesties voor Human Nature.

Bronnen

Stock, C. C., & Francis Jr, T. (1940). The inactivation of the virus of epidemic influenza by soaps. The Journal of experimental medicine, 71(5), 661.

Grayson, M. L., Melvani, S., Druce, J., Barr, I. G., Ballard, S. A., Johnson, P. D., … & Birch, C. (2009). Efficacy of soap and water and alcohol-based hand-rub preparations against live H1N1 influenza virus on the hands of human volunteers. Clinical Infectious Diseases, 48(3), 285-291.

Savolainen‐Kopra, C., Korpela, T., Simonen‐Tikka, M. L., Amiryousefi, A., Ziegler, T., Roivainen, M., & Hovi, T. (2012). Single treatment with ethanol hand rub is ineffective against human rhinovirus—hand washing with soap and water removes the virus efficiently. Journal of medical virology, 84(3), 543-547.

Liu, P., Yuen, Y., Hsiao, H. M., Jaykus, L. A., & Moe, C. (2010). Effectiveness of liquid soap and hand sanitizer against Norwalk virus on contaminated hands. Applied and environmental microbiology, 76(2), 394-399.

Sickbert-Bennett, E. E., Weber, D. J., Gergen-Teague, M. F., Sobsey, M. D., Samsa, G. P., & Rutala, W. A. (2005). Comparative efficacy of hand hygiene agents in the reduction of bacteria and viruses. American journal of infection control, 33(2), 67-77.