Maar liefst 15% van de bevolking heeft last van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Het is daarom ook een veelvoorkomende reden voor huisartsbezoeken. Maar niet iedereen is daarna tevreden.

Dit is ook niet zo gek want de huidige medicijnen zorgen maar voor een beperkt voordeel. Daarom zijn steeds meer mensen benieuwd naar de alternatieve geneeswijzen.

Dan luidt al snel de vraag of alternatieve geneeswijzen wel effectief zijn om het prikkelbaredarmsyndroom te verlichten.

Dit artikel vertelt je verschillende alternatieve geneeswijzen voor PDS, de werkzaamheid inclusief de wetenschappelijke onderbouwing daarvan.

1. Vezels

Het eerste advies dat je waarschijnlijk zult krijgen is het verhogen van de vezelinname. 

Er bestaan oplosbare vezels en onoplosbare vezels. De oplosbare vezels zouden de klachten kunnen verminderen. 

Een veel gebruikte vezel is psyllium. Psyllium komt van nature voor in groenten, fruit en granen. 

In water vormt het psyllium een gel waarna het door je darmbacteriën gefermenteerd wordt. In dit proces komen stoffen vrij die de darmpassagetijd kunnen verminderen en de druk in je darmen kunnen verlagen. 

Uit onderzoek blijkt dat vezels de PDS-symptomen kunnen verbeteren, met name de constipatieklachten. Buikpijn leek echter niet af te nemen. 

Kortom, oplosbare vezels lijken de constipatie klachten te verbeteren terwijl het geen effect lijkt te hebben op de buikpijn.

2. Probiotica 

Al eeuwenlang worden probioticarijke voedingsmiddelen geconsumeerd waaronder yoghurt, miso, kefir, zuurkool en tempeh.

Probiotica zijn levende organismen (darmbacteriën) die de gezondheid van de gastheer kunnen verbeteren.

Dit doet probiotica op verschillende manieren. Zo gaan ze de groei van slechte darmbacteriën tegen, produceren ze gunstige vetzuren, en kunnen ze het intraluminale milieu veranderen.

Bovendien beschikken probiotica over krachtige ontstekingsremmende eigenschappen. Ze kunnen namelijk het immuunweefsel in je darm beïnvloeden.

Een meta-analyse heeft bevestigd dat probiotica de algemene symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom en buikpijn kan verminderen.

Probiotica gaat dus de groei van slechte darmbacteriën tegen, dit is erg belangrijk want het zorgt daarmee voor een gebalanceerde darmflora. Hierbij is er een balans tussen de goede ‘’gunstige’’ en slechte of ‘’ongunstige’’ darmbacteriën. 

Wanneer de slechte darmbacteriën de overhand krijgen kunnen er gezondheidsproblemen zoals darmklachten optreden. Kortom, probiotica bevordert de darmflora. 

Maar er is nog meer goed nieuws, bijwerkingen zoals een opgeblazen gevoel en winderigheid treden zelden op.

De meest gebruikte orale dagelijkse doseringen bedragen 10 tot 100 miljard bacteriën. Het is echter nog niet precies duidelijk welke probiotische stammen het beste zijn. 

Specifieke producten kunnen nu dus nog niet aanbevolen worden. Hiervoor zal meer onderzoek naar uitgevoerd moeten worden.

3. Acupunctuur

Acupunctuur is al effectief gebleken voor chronische pijn, dus is acupunctuur ook goed voor het prikkelbaredarmsyndroom?

Verschillende maagdarmklachten worden met acupunctuur behandeld. Ook hier is een wetenschappelijke basis voor.

Het is namelijk bewezen dat acupunctuur de zuurafgifte, maaglediging en de activiteit van de viscerale reflex kan beïnvloeden.

Er wordt ook gedacht dat de acupunctuurnaalden de elektromagnetische signalen kunnen stimuleren waarbij pijnstillende chemicaliën vrijkomen.

Aangezien er bij mensen met PDS verstoringen kunnen zijn in de ingewanden en hersenen behoort acupunctuur dus tot de overwegingen.

Een studie toonde aan dat acupunctuur superieur is aan de kruidenformule. Een andere studie toonde aan dat acupunctuur in combinatie met psychotherapie effectiever was dan alleen psychotherapie.

Echter, uit twee overzichten van studies bleek dat echte acupunctuur niet veel beter was dan schijnacupunctuur. De onderzoekers merkten wel op dat schijnacupunctuur misschien geen goede placebo vormde.

Kortom, de studies zijn met betrekking tot de effectiviteit gemengd. Robuust bewijs ontbreekt momenteel maar dat betekent niet dat het niet werkt. Er zijn dus grootschalige onderzoeken nodig.

4. Kruiden

In de traditionele geneeswijzen worden combinaties van verschillenden kruiden toegepast om bepaalde therapetusche effecten te bewerkstelligen.

Volgens kruidenexperts zouden kruidencombinaties superieur zijn aan enkelvoudige kruidentherapieën.

In één formule worden tot wel 30 tot 40 kruiden gecombineerd. Complexe aandoeningen hebben volgens kruiden experts namelijk ook een complexe formule nodig.

We zullen drie kruiden kort bespreken.

Padma Lax. De Tibetaanse kruidenformule Padma Lax wordt al tientallen jaren in Europa gebruikt. Het zou goed zijn voor de spijsvertering. Volgens een studie zou het de klachten algeheel kunnen verbeteren onder degenen die overwegend last hebben van constipatie. 

TXYF. Ook zou de Tong xie yao fang (TXYF) formule volgens 2 onderzoeken werkzaam zijn. Volgens een andere studie was deze formule niet werkzaam. De kwaliteit van de studies was echter wel slecht.

STW. Volgens een studie kunnen de twee spijsverteringsbevorderende kruiden STW 5 en STW 5-II zowel de pijn als symptoom scores verbeteren. Volgens een overzicht van studies zou het ook de globale PDS-symptomen kunnen verlichten.

Wees wel voorzichtig met kruidengeneesmiddelen, zo kunnen er bij ongeveer 3% van de patiënten bijwerkingen optreden.

5. Mind-body therapie

Het is duidelijk dat je darmen en hersenen nauw met elkaar verbonden zijn.

Het is daarom ook niet verwonderlijk dat bijna 50% van de mensen met het prikkelbaredarmsyndroom ook psychiatrische stoornissen heeft. 

Er is onderzoek uitgevoerd naar verschillende psychologische behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie, hypnotherapie, progressieve spierontspanning, biofeedback therapie, stressmanagement en relaxatie. 

Cognitieve gedragstherapie en hypnotherapie zijn wetenschappelijk het beste onderbouwd, daarom zullen we daar even wat dieper op ingaan.

Cognitieve gedragstherapie. Veel mensen hebben onjuiste percepties van zichzelf die vervolgens tegen hun kunnen werken. Bij cognitieve gedragstherapie leer je je gedragingen en gedachten herkennen die de klachten verergeren. Als je het herkent kan je het ook zelf beter corrigeren. Daarnaast leer je psychologische strategieën zodat je beter met je zieke kan omgaan.

Hypnotherapie. Studies hebben aangetoond dat hypnotherapie de emotionele levenskwaliteit met wel 30% kan verbeteren en de fysieke symptomen met maar liefst 52%. Met behulp van darmgerichte hypnotherapie worden suggesties gecombineerd met je darmgezondheid en emoties. Het lijkt de symptoomscores te kunnen verminderen. In een kleine studie bleek dat hypnotherapie beter was dan ondersteunende psychotherapie. De verbeteringen in symptomen was groter. Hypnotherapie bleek ook beter te zijn dan de gebruikelijke medische behandeling. Bovendien is hypnotherapie veilig wat het erg aantrekkelijk maakt.

6. Pepermuntolie

Maagklachten worden al duizenden jaren met pepermuntplantolie-extract behandeld. En hier is een goede reden voor.

Zo lijkt het olie-extract de calciumkanalen in je darmspiercellen te kunnen beïnvloeden. Hierdoor zullen je darmspieren ontspannen.

Onderzoek heeft kunnen bevestigen dat 3-6 capsules per dag de symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom kan verbeteren. Elke capsule bevatte 0,2 tot 0,4 ml pepermuntolie.

UIt grote onderzoeken lijkt pepermuntolie de symptomen van PDS waaronder buikpijn te verbeteren.

Onthoud wel dat je niet op de capsules en dus niet op de enterische coating moet gaan kauwen. De coating voorkomt juist gastro-oesofageale reflux.

Er zijn nog wel wat aandachtspunten. Zo kunnen er bijwerkingen optreden zoals misselijkheid en een branderig perianum. 

Wees je ervan bewust dat het brandend maagzuur kan verergeren. Bovendien is het nog onduidelijk of het tijdens de zwangerschap veilig is. Dit zal eerst onderzocht moeten worden.

Overige alternatieve geneeswijzen

Chiropractie. Mogelijk kan manipulatie van de wervelkolom de symptomen verlichten. Zo zou het de impulsen naar het darmkanaal kunnen balanceren. Jammer genoeg zijn er geen goede onderzoeken naar verricht.

Visoliesupplementen. Met visoliesupplementen kunnen hart- en vaatziekten voorkomen worden en het kan verlichting bieden bij auto-immuunziekten. Er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat visolie de klachten van PDS zou kunnen verbeteren.

Homeopathie. Homeopaten bevelen soms behandelingen aan voor PDS. Bij de behandeling kijkt een homeopaat naar je emotionele, fysieke en intellectuele samenstelling. Er is echter maar weinig onderzoek naar homeopathische middelen gedaan.

Teunisbloemolie. Van het zaad van de kleine gele wilde bloem wordt teunisbloemolie gemaakt. Dit zou de PDS-symptomen kunnen verbeteren, met name bij vrouwen tijdens de menstruatie waarin de symptomen kunnen verergeren. Er is echter geen wetenschappelijke bewijs die deze claims kunnen bevestigen.

Dieet- en leefstijlaanpassingen

Naast de alternatieve geneeswijzen voor het prikkelbaredarmsyndroom zijn er nog tal van manieren om de symptomen te verminderen. 

Met verschillende dieet- en leefstijlaanpassingen kan je de klachten helpen verminderen:

1. vermijd geraffineerde voedingsmiddelen (suiker, wit brood, pasta’s)
2. 6 tot 8 glazen gefilterd water per dag 
3. eet meer mager vlees
4. stressmanagement 
5. stressverlagende activiteiten (yoga, meditatie)
6. regelmatige lichaamsbeweging (30 minuten, 5 dagen per week)
7. beperkt de inname van rood vlees
8. vermijd transvetten die vaak in bakproducten voorkomen 
9. vermijd suikervervangers (mannitol, sorbitol)

Take home message

Aangezien de huidige geneesmiddelen vaak voor onvoldoende verlichting zorgen wenden veel mensen zich tot de alternatieve geneeswijzen.

Alternatieve geneeswijzen krijgen niet de wetenschappelijke erkenning die ze verdienen. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat probiotica en pepermuntolie de klachten kunnen verminderen. 

Hoewel oplosbare vezels de constipatie kunnen verminderen, lijkt het geen effect te hebben op de buikpijn.

Eventueel kan cognitieve gedragstherapie en hypnotherapie bij de juiste patiënten overwogen worden. Er is beperkt bewijs dat kruidenformules ook kunnen helpen.

Volgens artsen zorgen complementaire en alternatieve geneeskunde ook voor een versterkt placebo-effect. Er valt dus nog genoeg te onderzoeken.

Kortom, alternatieve geneeswijzen zijn veelbelovend en kunnen de symptomen en dus de levens van de mensen met PDS helpen verbeteren.

Een combinatie van behandelingen kan de PDS-klachten verbeteren waaronder stressreductie, dieetaanpassingen, en supplementen zoals probiotica.