Fenylalanine: Werking, Voordelen en Bijwerkingen

Fenylalanine is een aminozuur dat in veel voedingsmiddelen zit en door het lichaam wordt gebruikt om eiwitten en andere belangrijke stoffen aan te maken.

Het staat bekend om de effecten op depressie, pijn en huidaandoeningen.

Dit artikel vertelt je alles wat je moet weten over fenylalanine, inclusief de werking, de voordelen en bijwerkingen.

Wat is fenylalanine? 

Fenylalanine is een essentieel aminozuur dat de aanmaak van noradrenaline, adrenaline en dopamine ondersteunt. Daarnaast gebruikt het lichaam fenylalanine om het aminozuur tyrosine aan te maken. 

Er bestaan drie vormen van fenylalanine namelijk L-fenylalanine, D-fenylalanine, en de kunstmatige vorm DL-fenylalanine. 

L-fenylalanine is een essentieel aminozuur en dus de enige van de 3 vormen die in eiwitten voorkomt. 

D-fenylalanine kan je zelf aanmaken en is dus geen essentieel aminozuur. De rol van D-fenylalanine wordt nog niet volledig begrepen. 

Fenylalanine wordt typisch gebruikt voor:

1. afvallen
2. depressie
3. ADHD
4. vitiligo
5. levervlekken
6. vitiligo (huidziekte)
7. pijn
8. multiple sclerose
9.  de ziekte van Parkinson
10. reuma
11. acupunctuur anesthesie
12. alcohol ontwenningsverschijnselen
13. artrose

Werking van fenylalanine 

Het lichaam gebruikt fenylalanine om chemische boodschappers aan te maken, ook wel neurotransmitters genoemd. 

Pijnstilling. DL-Fenylalanine heeft mogelijk een pijnstillende werking. DL-Fenylalanine kan mogelijk de pijn verminderen door blokkering van de enkefaline-afbraak, wat een rol speelt in pijnperceptie. 

Depressie. L-Fenylalanine is de voorloper van dopamine en noradrenaline die vervolgens een antidepressief effect kunnen uitoefenen.

Voordelen van fenylalanine 

ADHD. Omdat ADHD patiënten soms lagere fenylalaninegehaltes hebben zou fenylalanine mogelijk een effectieve behandeling kunnen zijn voor ADHD. Echter, orale fenylalanine lijkt de ADHD-symptomen niet te verminderen. 

Vitiligo. Vitiligo is een huidaandoening. Orale L-fenylalanine in combinatie met UVA-licht of L-fenylalanine huidcrème in combinatie met UVA-licht is een effectieve behandeling van vitiligo bij zowel kinderen als volwassenen.

Huidveroudering. Uit aanvankelijke onderzoeken blijkt dat het aanbrengen van een fenylalanine huidcrème, genaamd undecylenoyl fenylalanine, het aantal ouderdomsvlekken (levervlekken) kan verminderen. De 2% huidcrème moet gedurende 12 weken 2 maal per dag worden ingesmeerd.

Alcoholisme. Uit studies blijkt dat een combinatie van L-glutamine, D-fenylalanine en L-5-hydroxytryptofaan een aantal symptomen van alcoholontwenning kan verlichten wanneer het 40 dagen wordt ingenomen.

Acupunctuur anesthesie. Veelbelovend onderzoek suggereert dat orale D-fenylalanine de verdoving van acupunctuur anesthesie kan verbeteren wanneer een tand wordt getrokken. D-fenylalanine heeft echter geen effect op de acupunctuur verdoving bij patiënten met rugpijn.

Fenylalanine-deficiëntie. Orale fenylalanine kan het fenylalaninetekort bij kinderen met de aandoening tyrosinemie mogelijk aanvullen en verbeteren.

Ziekte van Parkinson. Uit studies blijkt dat D-fenylalanine de symptomen van deze aandoening zou kunnen verminderen. DL-fenylalanine is echter niet effectief. 

Pijnverlichting. Er is aanleiding, maar nog onvoldoende bewijs dat D-fenylalanine de pijn kan verminderen.

Kortom, er zijn grootschalige onderzoeken nodig om de effectiviteit van fenylalanine echt te kunnen bevestigen. 

Fenylalanine en afvallen

Fenylalanine lijkt effect te hebben op het hongergevoel bij mensen met overgewicht. 

Een studie heeft aangetoond dat L-fenylalanine het hormoon cholecystokinine kan vrijmaken wat vervolgens de eetlust kan onderdrukken. Cholecystokinine vermindert namelijk de snelheid van de maaglediging (legen van de maag).

Fenylalanine en depressie

DL-fenylalanine kan mogelijk depressieve symptomen verminderen. L-fenylalanine is de voorloper (precursor) bij de aanmaak van de neurotransmitters dopamine en noradrenaline. 

Verhoogde gehaltes van dopamine en noradrenaline in de hersenen hebben mogelijk een antidepressief effect. 

Gedateerd onderzoek uit 1970 en 1980, suggereert dat DL-fenylalanine of L-fenylalanine van pas zou kunnen komen bij depressie. 

Deze bevindingen moeten nog bevestigd worden omdat de symptomen van depressie niet lijken af te nemen door D-fenylalanine, een van de 3 vormen van fenylalanine. 

In een voorbereidend onderzoek heeft DL-phenylalanine de depressieve symptomen bij 31 van 40 mensen verbetert. 

Om deze reden bevelen de onderzoekers een proef voor waarbij dagelijks 3-4 gram fenylalanine ingenomen wordt. In de voorbereidende proeven die ze uitvoerde, waren zelfs doseringen van 75-200 mg per dag effectief tegen depressie.

Fenylalanine in voeding

Voedingsmiddelen die grote hoeveelheid fenylalanine bevatten zijn bijvoorbeeld  kip, rundvlees en tofu. Hier zijn een aantal voedingsmiddelen die per 100 gram de grootste hoeveelheden Fenylalanine bevatten:

1. Runderbiefstuk: 1351 mg, dit levert 154% van de ADH
2. Pompoen en pompoenpitten: 1711 mg, dit levert 196% van de ADH
3. Magere kipfilet: 1294 mg, dit levert 148% van de ADH
4. Magere varkenskarbonade: 1288 mg, dit levert 147% van de ADH
5. Tonijn: 1168 mg, dit levert 133% van de ADH
6. Tofu: 835 mg, dit levert 95% van de ADH
7. Pinto Bonen: 531 mg, dit levert 61% van de ADH
8. Pasta: 297 mg, dit levert 34% van de ADH
9. Melk: 175 mg, dit levert 20% van de ADH
10. Zoete aardappelen: 119 mg, dit levert 14% van de ADH

Fenylalanine wordt vaak als ingrediënt gebruikt in aspartaam wat in veel kunstmatige zoetstoffen zit. Teveel kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid.

ADH en Dosering fenylalanine 

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid fenylalanine en tyrosine is 25 milligram per kilogram lichaamsgewicht. 

De ADH moet verdubbelt worden wanneer je alleen fenylalanine gaat consumeren en geen tyrosine.

De volgende doseringen zijn wetenschappelijk ondersteunt. 

Dosering fenylalanine volwassenen 

Orale inname. Om vitiligo te behandelen is eenmaal daags 50-100 mg/kg veilig gebruikt. Ook is L-fenylalanine gedurende 3 maanden drie keer per week veilig gebruikt met een dosering van 50 mg/kg.

Huidcrème. Om vitiligo te behandelen is 10% fenylalanine huidcrème veilig gebruikt.

Dosering fenylalaline kinderen (oraal) 

Om vitiligo te behandelen is fenylalanine twee keer per week gedurende 3-4 maanden veilig gebruikt in een dosering van 100 mg/kg.

Bijwerkingen van fenylalanine 

Bijwerkingen van fenylalanine:

1. Vermoeidheid
2. Duizeligheid
3. Brandend maagzuur
4. Hoofdpijn
5. Misselijkheid
6. Verstopping, obstipatie 
7. Angst 
8. Hypomanie
9. Verdovend effect 

Is fenylaline veilig?

Voeding. L-fenylalanine vanuit de voeding is waarschijnlijk veilig voor de meeste mensen wanneer de aanbevolen hoeveelheden niet worden overschreden. 

Geneesmiddel. Orale L-fenylalanine en L-fenylalanine huidcrème is op de korte termijn waarschijnlijk veilig.

Er kunnen nog geen definitieve uitspraken worden gedaan omdat er onvoldoende wetenschappelijke informatie beschikbaar is over D-fenylalanine.

Fenylalanine tijdens zwangerschap

Vroeg in de zwangerschap is de fenylalanine behoefte 15 mg/kg. Later in de zwangerschap is de behoefte 21 mg/kg.

Wanneer fenylalanine in de gebruikelijke hoeveelheden wordt ingenomen, is het veilig tijdens de zwangerschap. 

Teveel fenylalanine kan echter het risico op geboorteafwijkingen verhogen. De kans op aangezichtsafwijkingen is in de weken 10 tot 14 het grootst, groei en zenuwafwijkingen in de 3e tot 16e week, en afwijkingen aan het hart in de 3e tot 8e week. 

Neem tijdens de zwangerschap en borstvoeding geen fenylalaninesupplementen. Als je als vrouw van nature een hoog fenylalaninegehalte hebt, kunnen zelfs normale hoeveelheden voedsel onveilig zijn. 

Gezondheidsdeskundigen raden aan om ten minste 20 weken voor de zwangerschap een dieet te volgen dat weinig fenylalanine bevat om zo de kans op geboorteafwijkingen te verminderen.

Fenylalanine tijdens borstvoeding

Fenylalanine is voor moeders waarschijnlijk veilig als ze eenmaal borstvoeding geven. Neem niet meer dan de aanbevolen hoeveelheid. Hoeveel je precies mag innemen tijdens het borstvoeden, is nog niet helemaal duidelijk.

Fenylketonurie (PKU)

Bepaalde erfelijke aandoeningen resulteren in een teveel aan fenylalanine. Wanneer je alsnog fenylalanine inneemt, kan je een hoge bloeddruk, een mentale achterstand en een beroerte krijgen. Bij de geboorte worden baby’s daarom gescreend op PKU, omdat ze onmiddellijk een speciaal dieet nodig hebben om afwijkingen te voorkomen.

Schizofrenie en fenylalanine

Als je schizofrenie hebt moet je voorzichtig zijn met fenylalanine, omdat het namelijk tardieve dyskinesie (bewegingsstoornis) kan verergeren.

Medicijngebruik en fenylalanine 

Levodopa. Fenylalanine heeft een grote wisselwerking met Levodopa wat bij de ziekte van Parkinson wordt gebruikt. De combinatie van levodopa met fenylalanine kan dus de ziekte van Parkinson verergeren. Vermijd daarom fenylalanine als je al levodopa gebruikt.

MAO-remmers. MAO-remmers zijn medicijnen tegen depressie en hebben een matige wisselwerking met Fenylalanine. Fenylalanine kan namelijk tyramine verhogen wat vervolgens een hoge bloeddruk kan veroorzaken. Normaal gesproken kan het lichaam tyramine op een natuurlijke wijze afbreken en uitscheiden. Echter, MAO-remmers kunnen  de afbraak van tyramine stoppen. Hierdoor kan er een overschot ontstaan, wat leidt tot een hoge bloeddruk. Andere geneesmiddelen tegen depressie kunnen de afbraak ook blokkeren waaronder tranylcypromine (Parnate) en fenelzine (Nardil).

Antipsychotica. Antipsychotica hebben een wisselwerking met fenylalanine en zijn medicijnen die gebruikt worden voor psychische aandoeningen. Deze interactie kan schokkende spierbewegingen verhogen. Deze medicijnen zijn onder andere chloorpromazine, clozapine en haloperidol.