Endorfine is een chemische stof die op een natuurlijke wijze door het zenuwstelsel en hypofyse wordt geproduceerd om pijn of stress te verlichten en het gelukkige gevoel te verhogen.
Het heerlijke gevoel of zelfs de ‘’high’’ na een intensieve training wordt veroorzaakt door endorfine.
In dit artikel leer je alles wat je moet weten over endorfine.
Wat is endorfine?
Het woord endorfine is een samenvoeging van van de woorden “endogeen”, wat van binnenuit betekent, en “morfine”, wat een opiaat pijnstiller is. Kortom, endorfine is een natuurlijke pijnstiller.
Endorfines worden geproduceerd door het centrale zenuwstelsel en de hypofyse en werken in op de opiaatreceptoren in onze hersenen.
Vervolgens verminderen ze de pijn en verhogen ze het plezier, wat resulteert in een gevoel van welbehagen. Endorfines komen vrij na het eten, bewegen, seks of als reactie op pijn of stress.
Wat is de functie van endorfine?
Hoewel nog niet alle functies volledig begrepen worden, weten we in ieder geval wel dat endorfines belangrijk zijn om de pijn te verminderen en het plezier te vergroten.
Endorfines zijn betrokken bij onze natuurlijke beloningscircuits en zijn verbonden aan belangrijke activiteiten zoals eten, drinken, fysieke inspanning en geslachtsgemeenschap.
Endorfine wordt ook vrijgemaakt tijdens de zwangerschap waardoor ongemak en pijn wordt geminimaliseerd en het plezier wordt gemaximaliseerd. Zo blijven we ondanks letsel of stress functioneren en blijven we mentaal stabiel.
We zijn geneigd een activiteit vol te houden als het ons een goed gevoel geeft. Van nature proberen we dus plezier te voelen en pijn te vermijden. Vanuit een evolutionair standpunt verhoogt dit onze overlevingskans.
De mens is een sociaal wezen en gedijt in gemeenschappen. Endorfine versterkt de sociale banden en gehechtheid.
Mensen die in de oertijd in sociale groepen bij elkaar bleven, verhoogde daarmee de kans op overleving en voortplanting.
De voordelen van endorfine
Omdat endorfines het algemeen gevoel van welzijn bevorderen, zorgen endorfines voor veel voordelen, waaronder:
Vermindering van stress en angst. Endorfine speelt waarschijnlijk een belangrijke rol bij het verminderen van angst en stress. Een muizenstudie toonde een direct verband aan tussen endorfineniveaus en angstig gedrag.
Verlichting van depressie. 25% van de mensen zal op enig moment in hun leven een depressie doormaken. Meerdere studies hebben aangetoond dat lichaamsbeweging de symptomen van depressie kan verminderen. Om de rol van endorfine hierbij beter te begrijpen is meer onderzoek nodig.
Verhoogt het zelfvertrouwen. Positieve gevoelens zorgen voor zekerheid en optimisme, waardoor het zelfvertrouwen een boost krijgt. Een kleinschalige studie toonde aan dat endorfines een significant positief effect hadden op de eigenwaarde.
Bevordert gewichtsverlies. De invloed van endorfine en andere hormonen op de eetlust en voedselinname is ingewikkelt. Onderzoek suggereert dat goed eten de endorfinegehaltes kan verhogen en dat hogere endorfinegehaltes de eetlust helpen reguleren.
Vermindert pijn tijdens de bevalling. De geboorte van een kind kan een ongelooflijk lonende ervaring zijn, maar tegelijkertijd ook een ongelooflijk pijnlijke ervaring. Endorfine maakt de bevalling draagbaarder. In een studie werd er bij 45 gezonde vrouwen aan het einde van de zwangerschap het bèta-endorfine gemeten. Lage niveaus van dit bèta-endorfine waren gecorreleerd aan extra pijnbehandeling tijdens de bevalling.
De symptomen van een endorfinetekort
Een endorfine tekort wordt op het moment nog niet volledig begrepen. Wanneer je lichaam onvoldoende endorfine aanmaakt, ervaar je typisch deze symptomen:
- humeurigheid
- angst
- depressie
- pijntjes en kwaaltjes
- verslaving
- slaapproblemen
- impulsief gedrag
Verhoog endorfine op natuurlijke wijze
Om de aangename effecten van endorfine te ervaren, wordt meestal sport geadviseerd, maar je hoeft echt niet een hele marathon te lopen. Je lichaam produceert endorfine al op bij de volgende (laagdrempelige) activiteiten:
- eet pure chocolade
- sport: fysieke activiteit verhoogd endorfine. Elke vorm van fysieke activiteit is voldoende, maar in groepsverband is het zelfs beter.
- seks
- maak muziek of kunst
- dans
- drink een glas wijn
- neem een massage
- acupunctuur
- lach
- geniet van je favoriete maaltijd
- pittig eten
- aromatherapie
- sauna
- meditatie
- vrijwilligerswerk
- kijk naar je favoriete TV-serie
Lees meer over endorfine aanmaken op natuurlijke wijze.
Het verschil tussen endorfine en dopamine
Endorfine en dopamine worden vaak door elkaar gehaald omdat ze je beide gelukkig maken in de brede zin van het woord.
Over het algemeen creëert dopamine geluk als je een doel bereikt. Endorfine werkt voornamelijk pijnstillend en speelt juist een indirecte rol in de motivatie.
In sommige opzichten zijn ze echter verwant. Wanneer endorfines zich aan de receptoren van het centrale zenuwstelsel binden, komt er namelijk dopamine (het plezier hormoon) vrij.
Endorfine. Endorfines worden gemaakt door de hypofyse en het centrale zenuwstelsel en vermindert stress en pijn. Het genot effect dat endorfine met zich meebrengt, komt dus deels door de verhoogde dopamineproductie die optreedt als gevolg van de endorfine activiteit.
Dopamine. Dopamine wordt gemaakt door de hypothalamus, substantia nigra (zwarte kern, middenhersenen) en het bijniermerg. Dopamine is betrokken bij beloning, motivatie, geheugen, aandacht, stemming en het reguleren van lichaamsbewegingen.
Endorfine supplementen
Rhodiola rosea. Het geneeskrachtige kruid Rhodiola rosea in staat om beta-endorfinen in de hersenen vrij te maken. Rosiridin is het effectieve medicinale bestanddeel van het kruid en wordt gebruikt bij de behandeling van depressie.
Supplementen. Endorfines en dopamine zijn dus nauw verwant. Beta-endorfinen stimuleren de afgifte van dopamine waardoor je een plezierig gevoel of euforie ervaart.
Take home message
Endorfine wordt over het algemeen afgegeven wanneer je stress ervaart, gewond raakt of als je natuurlijke beloningssysteem wordt geactiveerd met activiteiten zoals sporten, eten of seks.
Hoewel we niet alles weten over de rol van endorfine is het duidelijk dat deze stof veel positieve effecten heeft.
Het gevoel van een endorfineboost is heerlijk en gelukkig hoef je daar geen volledige marathon voor te lopen.
Door simpelweg te genieten van pure chocolade, te sporten, muziek te spelen, te mediteren of seks te hebben kan je het endorfinegehalte op natuurlijke wijze verhogen.
Over Diederik
Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond.
Bronnen
Zorrilla, E. P., DeRubeis, R. J., & Redei, E. (1995). High self-esteem, hardiness and affective stability are associated with higher basal pituitary-adrenal hormone levels. Psychoneuroendocrinology, 20(6), 591-601.
Sprouse-Blum, A. S., Smith, G., Sugai, D., & Parsa, F. D. (2010). Understanding endorphins and their importance in pain management. Hawaii medical journal, 69(3), 70.
Stefano, G. B., Goumon, Y., Casares, F., Cadet, P., Fricchione, G. L., Rialas, C., … & Bianchi, E. (2000). Endogenous morphine. Trends in neurosciences, 23(9), 436-442.
Harte, J. L., Eifert, G. H., & Smith, R. (1995). The effects of running and meditation on beta-endorphin, corticotropin-releasing hormone and cortisol in plasma, and on mood. Biological Psychology, 40(3), 251-265.
Han, J. S. (2004). Acupuncture and endorphins. Neuroscience letters, 361(1-3), 258-261.
Grisel, J. E., Bartels, J. L., Allen, S. A., & Turgeon, V. L. (2008). Influence of β-endorphin on anxious behavior in mice: interaction with EtOH. Psychopharmacology, 200(1), 105-115.
Dunbar, R. I. M., Teasdale, B., Thompson, J., Budelmann, F., Duncan, S., van Emde Boas, E., & Maguire, L. (2016). Emotional arousal when watching drama increases pain threshold and social bonding. Royal Society open science, 3(9), 160288.
Dunbar, R. I., Baron, R., Frangou, A., Pearce, E., Van Leeuwen, E. J., Stow, J., … & Van Vugt, M. (2012). Social laughter is correlated with an elevated pain threshold. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 279(1731), 1161-1167.
Dunbar, R. I., Kaskatis, K., MacDonald, I., & Barra, V. (2012). Performance of music elevates pain threshold and positive affect: implications for the evolutionary function of music. Evolutionary Psychology, 10(4), 147470491201000403.
Dabo, F., Nyberg, F., Zhou, Q., Sundström-Poromaa, I., & Akerud, H. (2010). Plasma levels of β-endorphin during pregnancy and use of labor analgesia. Reproductive Sciences, 17(8), 742-747.
Appleyard, S. M., Hayward, M., Young, J. I., Butler, A. A., Cone, R. D., Rubinstein, M., & Low, M. J. (2003). A role for the endogenous opioid β-endorphin in energy homeostasis. Endocrinology, 144(5), 1753-1760.
Amir, S., Brown, Z. W., & Amit, Z. (1980). The role of endorphins in stress: Evidence and speculations. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 4(1), 77-86.
Thorén, P., Floras, J. S., Hoffmann, P., & Seals, D. R. (1990). Endorphins and exercise: physiological mechanisms and clinical implications. Medicine & science in sports & exercise.
Goldstein, A. (1976). Opioid peptides (endorphins) in pituitary and brain. Science, 193(4258), 1081-1086.
