Infecties en ontstekingen worden vaak door elkaar gehaald.

Dit is niet zo gek, want de symptomen zijn vaak hetzelfde zoals pijn, roodheid, hitte en zwelling. 

Maar ze betekenen toch echt iets anders. Dus wat is het verschil tussen infectie en ontsteking?

Dit artikel vertelt je 3 verschillen tussen infecties en ontstekingen.

1. Aanwezigheid micro-organismen

Infectie

Een infectie is een ontsteking met een micro-organismen. Hierbij is de ontsteking de immuunreactie tegen het micro-organisme gericht. 

Wanneer bacteriën of virussen zich vermenigvuldigen ontstaat er een ontsteking. Een ontsteking is dus een beschermingsmechanisme.

Wanneer de ontsteking niet door een micro-organisme wordt veroorzaakt wordt er in de volksmond gesproken van een ontsteking.

Bij een infectie of verwonding komt je immuunsysteem in actie om de indringers te vernietigen en schade op te ruimen.

Deze reactie wordt veroorzaakt door de gifstoffen die de micro-organismen uitscheiden. 

Ontsteking

Een ontsteking, oftewel een immuunreactie kan zowel op een micro-organisme gericht zijn als weefselschade.

Als er geen micro-organisme aan wordt getroffen wordt er gesproken van een steriele ontsteking.

Een ontsteking heeft meerdere functies:

1. tegengaan van de verspreiding
2. verwijderen van irriterende stoffen
3. genezingsproces in gang brengen

Bij een ontstekingsreacties zijn immuuncellen, moleculaire mediatoren en bloedvaten betrokken.

2. Type afweer

Als we infectie en ontsteking correct willen definiëren moeten we nog naar nog iets kijken.

Er zijn twee verschillende immuunreacties. 

1. aangeboren immuniteit, initiële (aspecifieke afweer)
2. adaptieve immuniteit (specifieke/gerichte, of specifieke afweer) 

Dit is een belangrijk verschil als we onderscheid willen maken tussen een infectie en ontsteking.

Als een ziekteverwekker de ontsteking veroorzaakt zal je specifieke afweer antistoffen moeten maken die precies op de specifieke ziekteverwekker passen.

Als de ontsteking niet door een ziekteverwekker wordt veroorzaakt, heb je geen specifieke afweer nodig.

Ontsteking staat dus niet gelijk aan infectie. Er zijn zelfs gevallen waarin een infectie geen ontsteking veroorzaakt.

In de bestrijding van de ziekteverwekker is de ontsteking slechts één van de lichamelijke reacties om de ziekte aan te pakken. 

Ontsteking is onderdeel van de aangeboren immuniteit. Bij een infectie en specifieke ziekteverwekker maak je gebruik van je adaptieve immuniteit.

Fases

1. Aangeboren reactie. Als je in contact komt met een ziekteverwekker zal er een aangeboren reactie plaatsvinden die vaak met een ontsteking gepaard gaat.
2. Adaptieve reactie. Vervolgens komt er een adaptieve reactie die specifieke antistoffen heeft om zo de ziekteverwekker effectief aan te pakken. Het aanmaken van de specifieke antistoffen duurt natuurlijk even. 

In de meeste gevallen gaat een infectie dus aanvankelijk gepaard met een onsteking. Als je een ontsteking hebt is er dus niet altijd een ziekteverwekker.

3. Andere oorzaken

Verschillende organismen kunnen infecties veroorzaken. Oorzaken van infecties:

1. bacteriën
2. virussen
3. parasieten (teken, wormen)
4. schimmels

De meest voorkomende ziekteverwekkers zijn bacteriën en virussen. De symptomen kunnen hiervan overlappen.

Zoals je ziet zijn de oorzaken nogal divers. Een infectie kan je oplopen via besmette personen, insectenbeten en besmet voedsel.

Een ontsteking kan veroorzaakt worden door

1. virussen, bacteriën, of schimmels (ziekteverwekkers) 
2. beschadigde cellen
3. uitwendige verwondingen: valpartijen, schaafwonden, takken enz
4. verbranding of vorst;
5. allergenen
6. chemicaliën, giftige stoffen: industriële chemicaliën of vervuiling
7. straling 
8. ultraviolette straling
9. auto-immuunziekten: reuma, lupus, (hierbij valt het lichaam zichzelf aan)

Er kunnen dus ontstekingen ontstaan door letsel. Dit komt door de verminderde celintegriteit.

Symptomen van een ontsteking

De symptomen van ontsteking worden door de ouden ook wel de kardinale tekenen genoemd.

De vijf klassieke symptomen van een ontsteking zijn: 

1. zwelling (tumor)
2. hitte (calor) ledematen
3. roodheid (rubor)
4. pijn (dolor) 
5. functieverlies (functio laesa)

De symptomen kunnen per ziekteverwekker verschillen. Een aantal symptomen treffen het hele lichaam:

1. koorts en rillingen
2. verlies van eetlust
3. gewichtsverlies
4. vermoeidheid
5. nachtelijk zweten
6. pijn

Lokale symptomen van een infectie:

1. huiduitslag
2. loopneus
3. hoesten
4. buikpijn diarree
5. braken

Chronische ontstekingen

Als je een virus of bacterie hebt opgelopen vallen de ontstekingscellen de indringers aan. Als er geen micro-organismen zijn, wil je natuurlijk ook geen ontstekingen in het lichaam hebben.

Jammer genoeg kampen veel mensen met chronische ontstekingen. 

Normaal gesproken beschermen je immuuncellen je lichaam, maar in het geval van chronische ontstekingen tast het je gezondheid juist aan. 

Hierbij valt het lichaam ook gezonde weefsels aan zoals organen, gewrichten en gezonde slagaders.

Chronische ontsteking (inflammatie) verhoogt daarom de kans op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten.

Ontstekingsziekten:

1. inflammatoire darmziekte (IBD)
2. zwaarlijvigheid
3. diabetes type 1 en 2
4. astma
5. leververvetting
6. reumatoïde artritis
7. endometriose

Take home message

Er bestaat nogal wat verwarring rondom infecties en ontstekingen. Er is namelijk een groot verschil. 

Het verschil zit hem in de aanwezigheid of afwezigheid van micro-organismen. Infectie is namelijk een ontsteking op basis van een micro-organisme.

Een ontsteking is de beschermingsreactie van je lichaam dat tegen een micro-organisme gericht kan zijn (een infectie dus) of iets anders zoals letsels of weefselschade.

Bij bijvoorbeeld een verwonding komt het immuunsysteem ook in actie in de afwezigheid van een micro-organismen.

Er wordt gesproken van een steriele ontsteking als er geen ziekteverwekker aangetroffen kan worden zoals bij een slijmbeursontsteking. 

Kortom, een ontsteking is een beschermingsreactie van het lichaam dat niet per se door een micro-organismen veroorzaakt hoeft te worden.