Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
Door simpelweg licht door je vingertop te schijnen kan je het percentage zuurstof in je bloed uitrekenen. Maar hoe werkt een saturatiemeter?
KORT ANTWOORD
Een saturatiemeter stuurt infrarood licht in de kleine bloedvaten (haarvaten) van je vinger, oorlel of teen. Je bloed bevat bloedgassen waaronder zuurstof die het infrarood licht weerkaatsen. De saturatiemeter analyseert deze weerkaatsingen en bepaalt daarmee het zuurstofpercentage in de rode bloedcel.
Dit artikel vertelt je hoe een saturatiemeter precies werkt, hoe je de saturatiemeter het beste kunt gebruiken inclusief veelvoorkomende oorzaken van een lage saturatie.
Werkingsmechanisme saturatiemeter
Een saturatiemeter wordt ook wel een pulsoxymeter of zuurstofmonitor genoemd. Het is een piepklein apparaatje dat je over je vingertop schuift. Je kunt het ook op de oorlel klemmen.
Saturatiemeters worden zeer vaak gebruikt. Ze zijn niet belastend voor de patiënt, goedkoop, makkelijk te gebruiken en zeer compact.
Bovendien kunnen ze hypoxemie eerder opsporen dan het blote oog, bijvoorbeeld bij cyanose (blauwe verkleuring door zuurstoftekort).
- De klem. De saturatiemeter is een gecomputeriseerde klem met een lichtdetector dat met een computer samenwerkt. Je vinger bevindt zich tussen de lichtbron en de lichtdetector. Licht zal dus weerkaatsen en geabsorbeerd worden. Aan de hand van het licht dat de lichtdetector bereikt kan het zuurstofpercentage berekend worden.
- Lichtabsorptie. Het geabsorbeerde licht staat namelijk gelijk aan de concentratie lichtabsorberende stoffen. Als er 4 infrarood stralen worden uitgezonden en er 3 stralen ontvangen worden, dan heeft het bloedgas weinig geabsorbeerd, tegenover een hoge absorptie als er van de 4 infraroodstralen er maar 1 straal de lichtdetector bereikt. Na de meting zullen de resultaten op het scherm te zien zijn.
- Hemoglobine. In je bloed zit het eiwit hemoglobine dat zuurstof vasthoudt en naar weefsels en organen vervoert. Het percentage zuurstof dat je precies in je bloed hebt bereken je met de saturatiemeter. Als 5 van de 10 hemoglobinemoleculen aan zuurstof is verbonden bedraagt de saturatie 50% en als 9 van de 10 hemoglobinemoleculen aan zuurstof is verbonden bedraagt de saturatie 90%.
- Lichtreflectie. Een saturatiemeter is een koude lichtbron dat infrarood licht uitzendt. Aan de hand van de lichtweerkaatsingen van de gassen in het bloed wordt de saturatie berekent. Dit wordt ook wel lichtreflectie genoemd. Het verzadigingspercentage van het bloed wordt het zogenaamde SpO2-niveau genoemd. Dit vertelt je hoe goed het zuurstof aan de bloedcellen bindt. Een normale zuurstofverzadiging ligt tussen de 94 en 99 of hoger.
- Welke vinger. Gebruik voor de saturatiemeting je rechter middelvinger of rechter duim. Deze hebben namelijk een hogere waarde.
Naast de zuurstofverzadiging in het bloed meet de pulsoxymeter ook je polsslag en de perfusie-index. Sommige apparaten meten ook de ademhalingsfrequentie.
Weetje
Wist je dat je pas een lage saturatie met het oog kan opsporen wanneer de saturatie onder de 80% komt? Gelukkig bestaat de saturatiemeter.
Lage saturatie oorzaken
Normaal gesproken is het zuurstofgehalte 95% of hoger. Echter, het normale zuurstofgehalte is bij mensen met bijvoorbeeld een chronische longziekte of slaapapneu ongeveer 90%. Wanneer de saturatie (SpO2-waarde) lager is dan 95% moet je contact met de arts opnemen.
Je cellen en weefsels zullen alleen genoeg zuurstof hebben als de lucht die je inademt genoeg zuurstof bevat, als je longen gezond zijn en als je bloedsomloop het zuurstof optimaal vervoert. Op verschillende plekken kunnen er dus problemen ontstaan.
Zo kunnen grote hoogtes, longaandoeningen en hartaandoeningen tot hypoxemie leiden. Maar er zijn nog veel meer oorzaken.
Oorzaken hypoxemie:
- bloedarmoede (anemie)
- astma
- longontsteking
- verergering van chronisch obstructieve longziekte (COPD)
- aangeboren hartafwijkingen
- emfyseem
- klaplong (pneumothorax)
- bloedstolsel in een longslagader (longembolie)
- acuut ademnoodsyndroom
- interstitiële longaandoening
- ademhalings onderdrukkende medicijnen waaronder sommige anesthetica en verdovende middelen
- slaapapneu
- overtollig vocht in de longen)
- verlittekening van de long (pulmonale fibrose)
Take home message
De pulsoximeter, oftewel de saturatiemeter wordt in het ziekenhuis gebruikt om het percentage zuurstof in het bloed te meten.
Met wat licht meet je de zuurstof in het bloed, maar hoe kan dat toch. Hoe werkt een saturatiemeter?
De gassen in je bloed weerkaatsen infrarood licht. De saturatiemeter zendt infrarood licht uit en analyseert deze weerkaatsingen en kan op basis daarvan de hoeveelheid zuurstof meten dat zich aan het hemoglobine bindt.
Naast het percentage zuurstof kan het kleine apparaatje ook de polsslag, de perfusie-index en soms de ademhalingsfrequentie meten. Super handig dus.
Over Diederik
Bronnen
Jubran, A. (1999). Pulse oximetry. Critical care, 3(2), 1-7.
Sinex, J. E. (1999). Pulse oximetry: principles and limitations. The American journal of emergency medicine, 17(1), 59-66.
Kelleher, J. F. (1989). Pulse oximetry. Journal of clinical monitoring, 5(1), 37-62.
