Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
Alzheimer en dementie worden vaak op één hoop gegooid, maar ze zijn niet helemaal hetzelfde.
Zelfs zorgprofessionals gebruiken Alzheimer en dementie vaak door elkaar. Dus, wat is het verschil tussen Alzheimer en dementie?
KORT ANTWOORD
Alzheimer is een vorm van dementie; daarom is er eigenlijk geen verschil tussen Alzheimer en dementie. Alzheimer is met 60-80% van alle diagnoses ook de meest voorkomende oorzaak van dementie. Daarom worden Alzheimer en dementie vaak door elkaar gebruikt. Dementie is een algemene term, terwijl Alzheimer een specifieke vorm van dementie is.
Dementie tast het geheugen, de taal en de besluitvorming aan. Er zijn verschillende vormen van dementie, waaronder Alzheimer-dementie en Parkinson-dementie. Bij Alzheimer worden het geheugen en de cognitieve functies langzaam aangetast.
Dit artikel geeft meer inzicht in Alzheimer en dementie, en hoe je vroegtijdige herkenning van Alzheimer kunt bevorderen
Wat dementie precies is
Bij dementie gaan cognitieve functies achteruit zoals het herinneren, denken en redeneren. De meest voorkomende oorzaak van dementie is Alzheimer.
Dementie staat ook voor een groep symptomen die het geheugen negatief beïnvloeden en de dagelijkse activiteiten belemmeren. Ook je persoonlijkheid veranderen.
Er zijn naast Alzheimer en Parkinson nog een aantal andere vormen van dementie:
- Lewy body dementie
- vasculaire dementie
- gemengde dementie
- Creutzfeldt-Jakob
- Wernicke-Korsakoff
- frontotemporale dementie
- ziekte van Huntington
- normale druk hydrocefalus
Afhankelijk van de oorzaak kunnen symptomen soms nog omkeerbaar zijn.
De waarschuwingstekens van dementie zijn onder andere:
- herhaling van vragen of verhalen
- communicatieproblemen
- alledaagse taken niet goed meer kunnen uitvoeren
- verontrustend gedrag (niet goed met geld kunnen omgaan, slecht beoordelingsvermogen, verwaarlozing)
- verdwalen
- verward over plaats en tijd
- verandering van de persoonlijkheid
Wat is Alzheimer precies?
Alzheimer is een specifieke vorm van dementie. Met 60-80% van alle diagnoses is het de meest voorkomende oorzaak van dementie.
Bij Alzheimer wordt het geheugen en denkvermogen op een langzaam tempo aangetast. Dit wordt ook wel een progressieve hersenaandoening genoemd.
Uiteindelijk zal het uitvoeren van de eenvoudigste taken aangetast worden. Midden in de 60e levensjaren treden de eerste symptomen het meest op. Dit is bij Parkinson van het late type.
Alzheimer wordt veroorzaakt door een ophoping van eiwitten die zowel in als rond de hersencellen gaan zitten.
Een van die eiwitten is het zogeheten Amyloid eiwit dat een plaque rond de hersencellen vormt. Daarnaast zijn er ook tau-eiwitten die in de hersencellen klitten vormen.
De hersencellen zullen ook krimpen, ook wel atrofie genoemd. De hersencellen zullen bovendien afsterven.
De hersenschade begint al 10 jaar eerder voordat de eerste symptomen optreden.
Meestal begint de ziekte van Alzheimer met geheugenproblemen.
In de zeer vroege stadia kunnen ook andere tekenen wijzen op de ziekte van Alzheimer zoals woordbegripstoornissen, en verstoord beoordelingsvermogen of redeneren, ruimtelijke of visusproblemen.
Soms wordt de diagnose mild cognitieve stoornis gesteld, maar als de ziekte erger wordt zullen patiënten meer last krijgen van cognitieve problemen zoals geheugenverlies.
Alzheimer stadia
Er zijn vier verschillende stadia van Alzheimer, namelijk: preklinisch, mild (vroeg stadium), matig (midden stadium) en ernstig (laat stadium).
Alzheimer wordt vaak in het milde stadium gediagnosticeerd. Hoewel iemand dan misschien gezond lijkt, zal de wereld om hen heen steeds moeilijker te begrijpen worden.
Eenmaal in het matige stadium zal er intensievere zorg nodig zijn en in het ernstige late stadium zijn mensen volledig afhankelijk van anderen en kunnen ze ook niet meer communiceren.
Aangezien het lichaam zichzelf aan het uitschakelen is, zal iemand tegen het einde waarschijnlijk de hele tijd of de meeste tijd in bed doorbrengen.
Er kunnen verschillende problemen optreden. Zo kunnen er door de slikproblemen vloeistoffen en voedsel in de longen terecht komen.
Dit verklaart waarom een aspiratiepneumonie een van de veelvoorkomende doodsoorzaken is van Alzheimer.
Alzheimer symptomen
Per stadium kunnen de symptomen verschillend zijn. We zullen de symptomen per stadium op een rijtje zetten.
1. Mild of vroege stadium. Symptomen in het eerste stadium zijn onder andere geheugenverlies, minder spontaniteit, slecht beoordelingsvermogen, het voltooien van normale dagelijkse taken duurt langer, minder initiatief nemen, met geld omgaan wordt lastiger en het betalen van rekeningen kan moeilijker worden, vragen herhalen, spullen verliezen, persoonlijkheidsveranderingen, stemmingsveranderingen, spullen op aparte plaatsen opbergen, verdwalen en afdwalen, meer angst en meer agressie.
2. Matig stadium. Symptomen in het matige stadium zijn onder andere, verwardheid, toegenomen geheugenverlies, lees, taal en schrijfproblemen, moeite met getallen werken, geen nieuwe dingen meer kunnen leren, gedachten niet meer goed kunnen organiseren, moeite met logisch nadenken, moeite met bijvoorbeeld aankleden, dus taken die uit een reeks stappen bestaan, minder goed met nieuwe situaties kunnen omgaan, hallucinaties, kortere aandachtsspanne, familieleden en vrienden niet meer kunnen herkennen, paranoia, waanideeën, woede-uitbarstingen, agitatie, rusteloosheid, impulsief gedrag, huilerigheid, angst, herhaalde bewegingen of uitspraken en dwalen.
3. Ernstig stadium. Symptomen in het ernstige late stadium zijn onder andere meer slapen, communiceren is niet meer mogelijk, slikproblemen, gewichtsverlies, infecties van de huid, aanvallen, knorren, kreunen of grommen en verlies van de blaas en darmcontrole
Take home message
Wat is het verschil tussen alzheimer en dementie?
Alzheimer en dementie zijn eigenlijk hetzelfde. De ziekte van Alzheimer is namelijk de meest voorkomende oorzaak van dementie is.
Naast Alzheimer zijn er dus ook andere vormen van dementie, waaronder Parkinson, vasculaire dementie, gemengde dementie, Creutzfeldt-Jakob, en frontotemporale dementie.
Dementie is dus een overkoepelende term die verschillende symptomen beschrijft.
Bij de ziekte van Alzheimer zal het denkvermogen, de sociale en gedragsvaardigheden voortdurend achteruitgaan. Het wordt dus steeds moeilijker om zelfstandig te functioneren.
Hopelijk is het verschil tussen Alzheimer en dementie nu duidelijk en worden ze niet meer door elkaar gehaald.
Over Diederik
Bronnen
T O’Brien, J., & Thomas, A. (2015). Vascular dementia. The Lancet, 386(10004), 1698-1706.
Chen, J. H., Lin, K. P., & Chen, Y. C. (2009). Risk factors for dementia. Journal of the Formosan Medical Association, 108(10), 754-764.
Chiu, M. J., Chen, T. F., Yip, P. K., Hua, M. S., & Tang, L. Y. (2006). Behavioral and psychologic symptoms in different types of dementia. Journal of the Formosan Medical Association, 105(7), 556-562.
Bang, J., Spina, S., & Miller, B. L. (2015). Frontotemporal dementia. The Lancet, 386(10004), 1672-1682.
Deardorff, W. J., & Grossberg, G. T. (2019). Behavioral and psychological symptoms in Alzheimer’s dementia and vascular dementia. Handbook of clinical neurology, 165, 5-32.
