Vitamine C is cruciaal voor een goed functionerend immuunsysteem. Het zorgt voor de collageenproductie in de huid en het vermindert allergische reacties.
Een vitamine C-tekort is in ontwikkelde landen zeldzaam vanwege de beschikbaarheid van verse producten en vitamine C-verrijkte voedingsmiddelen en supplementen.
Echter, ongeveer 7% van de bevolking krijgt te weinig vitamine C binnen.
Wellicht heb je ergens over vitamine C-tekort gelezen en vraag je je nu af hoe je een tekort kan herkennen. Oftewel, wat zijn de symptomen van een vitamine C-tekort?
Blauwe plekken zijn een van de eerste zichtbare symptomen en een veel voorkomend teken van vitamine C-tekort is gezwollen, rood en bloedend tandvlees.
Oorzaken vitamine C-Tekort
De meest voorkomende oorzaken van een vitamine C-tekort zijn:
- slechte voeding
- anorexia
- alcoholisme
- roken
- ernstige psychische aandoeningen
- nierdialyse
Symptomen vitamine C-tekort
Het kan maanden duren voordat de symptomen van een ernstig vitamine C-tekort zichtbaar worden.
Echter, er zijn een aantal subtiele tekenen waar je op moet letten. Dit zijn de meest voorkomende symptomen van een vitamine C-tekort.
Bobbelige en ruwe huid
Vitamine C is onmisbaar voor de collageenproductie. Collageen zit in de huid, gewrichten, haar, bloedvaten en botten.
Een vitamine C-tekort kan leiden tot de huidaandoening keratosis pilaris waarbij zich als gevolg keratine opstapeling in de poriën, een hobbelige “kippenhuid” ontstaat op de achterkant van de bovenarmen, billen of dijen.
Keratosis pilaris ontstaat meestal na 4 maanden vitamine C-tekort en verdwijnt nadat tekorten zijn aangevuld.
Blauwe plekken
Blauwe plekken zijn over het algemeen een van de eerst zichtbare symptomen van een vitamine C-tekort.
Blauwe plekken worden veroorzaakt door gescheurde bloedvaatjes onder de huid, waardoor er bloed gaat lekken in de omliggende weefsels.
Blauwe plekken zijn kenmerkend voor vitamine C-tekort, omdat zwakke bloedvaten worden veroorzaakt door slechte collageenproductie.
Kneuzingen kunnen zich uiten als kleine, paarse puntjes onder de huid, maar kunnen ook grote delen van het lichaam beslaan.
Helderrode haarzakjes
Haarfollikels bevatten veel kleine bloedvaatjes die het omliggende gebied van voedingsstoffen voorzien.
Bij een vitamine C-tekort worden ze kwetsbaar en kunnen ze breken waardoor er kleine rode vlekjes zichtbaar worden rondom de haarzakjes.
Dit worden ook wel perifolliculaire bloedingen genoemd en is een bekend teken van een ernstig vitamine C-tekort.
Met vitamine C-supplementen verdwijnen deze tekenen binnen twee weken.
Kurkentrekkervormig haar
Een vitamine C-tekort kan ook resulteren in gekromd of opgerold lichaamshaar. De afwijkende vorm ontstaat door eiwit defecten tijdens de haargroei.
Kurkentrekkervormig haar is een van de belangrijkste kenmerkende tekenen. Ze zijn echter moeilijk te ontdekken omdat deze afbreken of snel uitvallen.
Na voldoende vitamine C-supplementen verdwijnen de haarafwijkingen binnen een maand tijd.
Lepelvormige vingernagels
Lepelvormige nagels zijn hol van vorm, broos en dun. Ze ontstaan meestal door bloedarmoede als gevolg van ijzertekort, maar ook als gevolg van vitamine C-tekort.
Ook kunnen er verticale lijnen of rode vlekken in het nagelbed verschijnen. Dit wordt ook wel splinterbloedingen genoemd.
Ook splinterbloedingen ontstaan door verzwakte bloedvaten die makkelijk scheuren. Deze tekenen kunnen de waarschijnlijkheid van een vitamine C-tekort verhogen.
Beschadigde droge huid
In een gezonde huid zitten grote hoeveelheden vitamine C, met name in de buitenste laag van de huid, wat ook wel de opperhuid wordt genoemd.
Vitamine C beschermt de huid tegen oxidatieve stress wat veroorzaakt wordt door de zon en verontreinigende stoffen zoals ozon of sigarettenrook.
Daarnaast bevordert vitamine C de collageenproductie, waardoor de huid er jeugdiger en voller uitziet.
Grote hoeveelheden vitamine C zorgen voor een betere huidkwaliteit, terwijl lage hoeveelheden de kans op een droge en gerimpelde huid met 10% verhoogt.
Echter, een droge, beschadigde huid kan ook door andere factoren worden veroorzaakt.
Bloedend tandvlees en uitval van tanden
Een veel voorkomend teken van vitamine C-tekort is gezwollen, rood en bloedend tandvlees.
Onvoldoende vitamine C veroorzaakt ontstoken en verzwakt tandvlees waardoor bloedvaten makkelijker opengaan en bloeden.
In een vergevorderd stadium kan het tandvlees paars worden en er verrot gaan uitzien.
In extreme gevallen kunnen de tanden en kiezen gaan uitvallen vanwege het ongezonde tandvlees en verzwakte tandbeen.
Trage wondgenezing
Een vitamine C-tekort vertraagt de collageenvorming waardoor wonden langzamer genezen. Uit studies blijkt dat patiënten met slecht helende beenwonden vaak een vitamine C-tekort hebben.
Oude wonden kunnen in extreme gevallen zelfs opnieuw opengaan, waardoor het infectierisico toeneemt.
slecht helende wonden is een gevorderd teken van vitamine C-tekort en wordt pas na een aantal maanden waargenomen.
Verminderde immuunfunctie
Vitamine C zit in immuuncellen en helpt bij de bestrijding van infecties. Een vitamine C-tekort verhoogd daarom het risico op infecties waaronder longontsteking.
Vitamine C-tekort veroorzaakt scheurbuik, een ziekte waarbij mensen vanwege slecht functionerende immuunsysteem uiteindelijk sterven aan een infectie.
Aanhoudende bloedarmoede
De combinatie van vitamine C-tekort en bloedarmoede komt vaak voor.
Symptomen van bloedarmoede zijn vermoeidheid, bleekheid, droge huid en haar, ademhalingsproblemen tijdens inspanning, hoofdpijn en lepelvormige vingernagels.
Een laag vitamine C-tekort kan bloedarmoede verergeren door de ijzeropname uit plantaardige voedingsmiddelen te belemmeren.
Daarnaast verhoogt vitamine C-tekort de kans op bloedingen, wat bijdraagt aan bloedarmoede.
Als bloedarmoede lang blijft bestaan zonder duidelijke oorzaak, is het verstandig om de vitamine C-spiegel te meten.
Vermoeidheid en verminderde gemoedstoestand
Vermoeidheid en een slecht humeur zijn twee vroege tekenen van een te laag vitamine C-niveau die zich al kunnen voordoen voordat een volledig tekort is ontwikkeld.
Symptomen van vermoeidheid en irritatie verdwijnen binnen een paar dagen nadat je supplementen hebt ingenomen.
Gezwollen, pijnlijke gewrichten
Gewrichten bevatten collageenrijk bindweefsel waardoor een vitamine C-tekort tot zwellingen en pijn leidt. De gewrichtsbloedingen veroorzaken de pijnlijke zwellingen.
Vitamine C-tekort kan gewrichtsbloedingen en gewrichtspijn veroorzaken, soms zo ernstig waardoor je mank of moeilijk gaat lopen.
Vitamine C-supplementen verhelpen deze vervelende klachten meestal binnen een week.
Gewichtstoename
Vitamine C reguleert de afgifte van vet uit vetcellen, vermindert ontstekingen en vermindert stresshormonen. Hiermee beschermt vitamine C tegen overgewicht.
Studies hebben een verband aangetoond tussen lage vitamine C-inname en overtollig lichaamsvet en buikvet. Echter, het is onduidelijk of het nou juist de oorzaak of gevolg is.
Overtollig lichaamsvet is geen bewijs voor vitamine C-tekort, maar als je gewichtstoename onverklaarbaar is, kan je eventueel je vitamine C-spiegel laten testen.
Zwakke botten
Een vitamine C-tekort verhoogd het risico op osteoporose en botbreuken. Vitamine C speelt namelijk een belangrijke rol bij de botvorming.
Omdat kinderen groeien en zich ontwikkelen kan een tekort het skelet aantasten.
Oxidatieve stress en chronische ontstekingen
Vitamine C behoort tot een van de belangrijkste antioxidanten van het lichaam.
Het voorkomt celschade door schadelijke vrije radicalen te neutraliseren die oxidatieve schade en ontstekingen teweeg kunnen brengen.
Chronische ontstekingen en oxidatieve stress verhogen de kans op chronische ziekten, waaronder suikerziekte en hartaandoeningen.
Een studie toonde aan dat mensen met de laagste vitamine C-spiegels 40% meer kans hadden op hartfalen in vergelijking met degenen met de hoogste vitamine C bloedspiegels.
Behandeling vitamine C-tekort
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine C is 75 mg voor vrouwen en 90 mg voor mannen.
Omdat tabak de absorptie van vitamine C belemmert en het lichaamsgebruik van de voedingsstof verhoogt wordt rokers geadviseerd om 35 mg extra per dag in te nemen.
Je lichaam neemt vitamine C in zowel voedsel als in pilvorm gemakkelijk op.
Vitamine C supplementen
De behandeling bij volwassenen is 300 tot 1000 mg vitamine C per dag voor een maand. Binnen 24 tot 48 uur beginnen de symptomen te verbeteren.
In de meeste gevallen ben je binnen 7 dagen volledig hersteld. Als je een vitamine C-tekort hebt zonder symptomen kunnen lagere doseringen al genoeg zijn.
Ascorbinezuur (L-ascorbinezuur, L-ascorbaat) is de zuiverste vitamine C en het meest biobeschikbaar. Dit betekent dat het lichaam het makkelijk via de bloedbaan kan opnemen.
Natriumascorbaat kan voor sommige mensen te zuur zijn en brandend maagzuur veroorzaken.
Vitamine C is in water oplosbaar en wordt het efficiëntst opgenomen op een lege maag. Het is het beste om je supplement ’s ochtends in te nemen, ongeveer 30-45 minuten voor je eerste maaltijd.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine C is voor gezonde volwassenen 65 tot 90 milligram (mg) per dag.
De bovengrens van vitamine C is 2 gram per dag. Een overdosis vitamine C via de voeding is onwaarschijnlijk, maar te grote doseringen vitamine C-supplementen kunnen diarree en misselijkheid veroorzaken.
Vitamine C voeding
Eet vitamine C-rijke vruchten en groenten rauw, of kook ze met een minimale hoeveelheid water zodat je geen wateroplosbare vitamine in het kookwater verliest.
De kakadu pruim bevat 100 keer zoveel vitamine C dan sinaasappelen. Per 100 gram bevat de kakadu pruim tot wel 5.300 mg vitamine C.
Vruchten met het hoogst vitamine C gehalte zijn:
- kakadu pruim
- citrusvruchten: sinaasappel en grapefruit
- tomaten
- aardappels
- rode en groene paprika’s
- kiwi’s
- broccoli
- suikermeloen (cantaloupe)
- mango
- ananas
- papaja
- spruitjes
- watermeloen
- aardbeien, frambozen, bosbessen en veenbessen.
Take home message
De meest voorkomende oorzaken van vitamine C-tekort zijn slechte voeding, anorexia, alcoholisme, roken, ernstige psychische aandoeningen en nierdialyse.
Vitamine C is cruciaal voor een optimale immuunfunctie en collageenproductie. Collageen zit in de huid, gewrichten, haar, bloedvaten en botten.
De meest voorkomende symptomen van vitamine C-tekort zijn blauwe plekken, kneuzingen, gezwollen rood en bloed tandvlees, beschadigde of bobbelige ruwe huid, kurkentrekkervormig haar, lepelvormige vingernagels, helderrode haarzakjes, vermoeidheid en een verminderde immuunfunctie.
Blauwe plekken zijn een van de eerste zichtbare symptomen. Een ander veel voorkomend teken van vitamine C-tekort is rood, gezwollen en bloedend tandvlees.
Over Diederik
Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond.
Bronnen
Hampl, J. S., Taylor, C. A., & Johnston, C. S. (2004). Vitamin C deficiency and depletion in the United States: the third national health and nutrition examination survey, 1988 to 1994. American journal of public health, 94(5), 870-875.
Fain, O. (2004). Vitamin C deficiency. La Revue de medecine interne, 25(12), 872-880.
Ströhle, A., & Hahn, A. (2009). Vitamin C and immune function. Medizinische Monatsschrift fur Pharmazeuten, 32(2), 49-54.
Thomas, W. R., & Holt, P. G. (1978). Vitamin C and immunity: an assessment of the evidence. Clinical and Experimental Immunology, 32(2), 370.
Hirschmann, J. V., & Raugi, G. J. (1999). Adult scurvy. Journal of the American Academy of Dermatology, 41(6), 895-910.
Maggini, S., Wenzlaff, S., & Hornig, D. (2010). Essential role of vitamin C and zinc in child immunity and health. Journal of International Medical Research, 38(2), 386-414.
Carr, A. C., & Maggini, S. (2017). Vitamin C and immune function. Nutrients, 9(11), 1211.
Olmedo, J. M., Yiannias, J. A., Windgassen, E. B., & Gornet, M. K. (2006). Scurvy: a disease almost forgotten. International journal of dermatology, 45(8), 909-913.
Simon, J. A., & Hudes, E. S. (2001). Relation of ascorbic acid to bone mineral density and self-reported fractures among US adults. American journal of epidemiology, 154(5), 427-433.
Johnson, L. J., Meacham, S. L., & Kruskall, L. J. (2003). The antioxidants-vitamin C, vitamin E, selenium, and carotenoids. Journal of agromedicine, 9(1), 65-82.
Jacob, R. A., & Sotoudeh, G. (2002). Vitamin C function and status in chronic disease. Nutrition in clinical care, 5(2), 66-74.
Helmersson, J., Ärnlöv, J., Larsson, A., & Basu, S. (2008). Low dietary intake of β-carotene, α-tocopherol and ascorbic acid is associated with increased inflammatory and oxidative stress status in a Swedish cohort. British journal of nutrition, 101(12), 1775-1782.
Garcia-Diaz, D. F., Lopez-Legarrea, P., Quintero, P., & Martinez, J. A. (2014). Vitamin C in the treatment and/or prevention of obesity. Journal of nutritional science and vitaminology, 60(6), 367-379.
Sahni, S., Hannan, M. T., Gagnon, D., Blumberg, J., Cupples, L. A., Kiel, D. P., & Tucker, K. L. (2008). High vitamin C intake is associated with lower 4-year bone loss in elderly men. The Journal of nutrition, 138(10), 1931-1938.
Pullar, J. M., Carr, A. C., & Vissers, M. (2017). The roles of vitamin C in skin health. Nutrients, 9(8), 866.
Cashman, M. W., & Sloan, S. B. (2010). Nutrition and nail disease. Clinics in dermatology, 28(4), 420-425.