Het aangeboren immuunsysteem vormt de eerste verdedigingslinie tegen indringers en ziekteverwekkers. Wel zo fijn, we komen elke dag namelijk met 60.000 ziekteverwekkers in aanraking.

Het aangeboren immuunsysteem is bijzonder belangrijk om bacteriële en virale infecties mee af te weren die zich op ons slijmvlieszen (mucosale oppervlak) presenteren.

Het aangeboren immuunsysteem wordt ook wel de aangeboren immuniteit genoemd.

Dit artikel vertelt je alles over het aangeboren immuunsysteem, wat het precies is, wat het doet en waar het zit.

Wat is het aangeboren immuunsysteem?

Ons aangeboren immuunsysteem is het aspecifieke afweersysteem waarmee we geboren zijn. 

Aspecifiek betekent dat er geen onderscheid tussen ziekteverwekkers wordt gemaakt. Het is dus onze primitieve immuunrespons.

De cellen die deze aangeboren immuunrespons uitvoeren zijn de zogeheten schildwachtcellen en omvatten:

1. macrofagen
2. monocyten
3. dendritische cellen
4. patroonherkenningsreceptoren

Wat doet het aangeboren immuunsysteem?

Het aangeboren immuunsysteem vervult meerdere functies.

1. Eerste barrière. Het aangeboren immuunsysteem voorkomt dat schadelijke stoffen ons lichaam binnendringen. Het vormt de eerste verdedigingslinie in onze afweer reactie.
2. Snelle reactie. Het aangeboren immuunsysteem reageert snel. Dit is het belangrijkste kenmerk. Hierdoor kunnen er ontstekingen of koorts ontstaan.
3. Virusdetectie. Ons aangeboren immuunsysteem kan een virus detecteren waarna het de verworven immuniteit kan activeren.
4. Activeert de verworven immuniteit. Het aangeboren immuunsysteem kan een virus dus opsporen en de specifieke verworven immuniteit activeren. 

Kortom, de aangeboren immuniteit is vanzelfsprekend al vanaf de geboorte aanwezig en zal verschillende barrières tegen indringers werpen en de adaptieve immuniteit activeren.

Aangeboren vs. adaptieve immuunsysteem

Omdat de aangeboren immuniteit geen specifieke bacterie of virusstammen herkent, kan het niet alle ziekteverwekkers bestrijden.

Uit ons aangeboren immuunsysteem is het complexe adaptieve immuunsysteem voortgekomen.

Als we eenmaal aan een ziekte zijn blootgesteld of wanneer we gevaccineerd zijn, bouwen we de zogeheten adaptieve immuniteit.

T-cellen en B-cellen kunnen specifieke ziekteverwekkers herkennen en behoren dus tot het adaptieve immuunsysteem.

Hoe het ziekteverwekkers herkent

Het aangeboren immuunsysteem kan dus snel tegen onbekende indringers optreden, zonder dat we daar ooit eerder aan blootgesteld zijn. Hoe kan dat toch?

Het aangeboren immuunsysteem herkent moleculen die in de gastheer afwezig zijn maar die juist wel in veel ziekteverwekkers zitten.

Dit worden ook wel pathogeen geassocieerde moleculen genoemd, oftewel moleculen die met ziekteverwekkers geassocieerd worden.

Deze pathogeen geassocieerde moleculen triggeren twee snelle aangeboren immuunreacties op namelijk:

1. ontstekingsreacties
2. fagocytose (ziekteverwekkers insluiten en vernietigen): wordt uitgevoerd door onder andere neutrofielen en macrofagen

Waar zit het aangeboren immuunsysteem?

Het aangeboren immuunsysteem zit onder andere in je:

1. huid
2. luchtwegen
3. maagdarmkanaal
4. neus-keelholte
5. trilharen
6. ander lichaamshaar zoals wimpers

Andere aangeboren barrières

Naast de aangeboren immuniteit zijn er nog meer aangeboren barrières van de afweer namelijk 

1. Fysiologische barrières (maagzuur, galsap, tranen, speeksel)
2. Fysieke barrières (huid)

Take home message

Het woord zegt het natuurlijk al, met het aangeboren immuunsysteem zijn we geboren. Maar dat zegt nog niet zoveel.

De aangeboren immuniteit gaat snel tot actie over maar kan geen specifieke bacteriën of virussen herkennen. Daarvoor hebben we het complexe adaptieve immuunsysteem nodig.

De aangeboren immuunrespons wordt uitgevoerd door de zogeheten schildwachtcellen die virussen kunnen opsporen en de verworven immuniteit kunnen activeren.

Het is een cellulaire barrières die uit onder andere macrofaagcellen, leukocyten en cytokinen bestaan.

Zoals hierboven besproken zijn er ook nog fysiologische en fysieke barrières die jou helpen beschermen.

Je kunt je immuunsysteem een handje helpen door voldoende te slapen, stress te verminderen, genoeg fruit en groenten te eten, regelmatige lichaamsbeweging, met roken te stoppen, minder alcohol te drinken en door een gezond gewicht te behouden.