Beruchte antioxidanten zoals bètacaroteen en vitamine E komen steeds vaker in het negatief daglicht te staan.

Hoewel antioxidanten constant geprezen worden, zijn er maar weinig mensen die kijken of er een keerzijde is. Er zijn bovendien een aantal situaties waar je goed rekening mee moet houden. Kortom, zijn antioxidanten gevaarlijk?

Dit artikel vertelt je de gevaren van antioxidanten, de aanbevolen hoeveelheid en in welke situaties ze gezond zijn.

De gevaren van te hoge dosis antioxidanten

In sommige gevallen kunnen supplementen met hoge doses antioxidanten voor gezondheidsproblemen zorgen.

Tegengesteld effect. Het is natuurlijk de bedoeling dat supplementen als antioxidanten werken en schadelijke vrije zuurstofradicalen neutraliseren. Dit is echter niet altijd het geval. Bij hoge concentraties kan het tegenovergestelde effect plaatsvinden waarbij de supplementen zich juist als pro-oxidant kunnen gaan gedragen.

Geïsoleerde verbindingen. De werking van antioxidanten wordt door andere componenten in de voeding versterkt. Dit kan het gevolg zijn van dezelfde soort, oftewel een geïsoleerde verbinding en niet van antioxidanten in het algemeen.

Longkanker. Wanneer supplementen een hoge doses bètacaroteen bevatten kan het de kans op longkanker onder de rokers verhogen. Twee recentelijke onderzoeken hebben aangetoond dat antioxidantensupplementen longkankercellen kunnen doen uitzaaien. 

Geboorteafwijkingen. Tijdens de zwangerschap is de gezondheid van de foetus het belangrijkste en daarom wordt de inname van antioxidanten soms verhoogd. Echter, te hoge doses antioxidanten kunnen de kans op geboorteafwijkingen verhogen.

Bèta-caroteensupplementen. Een meta-analyse van meerdere studies heeft aangetoond dat bèta-caroteensupplementen de kans op hart- en vaatziekten en sterfte aanzienlijk verhoogd. Bij welke dosering dit precies plaatsvindt is nog onbekend. Vermijdt bèta-caroteensupplementen. Eén ding is wel duidelijk: levensstijlfactoren zoals roken kan het risico op longkanker tijdens het gebruik van bèta-caroteensupplementen verhogen.

Prostaatkanker. Bepaalde supplementen bevatten grote hoeveelheden vitamine E dat de kans op prostaatkanker kan verhogen. 

Beroerte. Je zou het misschien niet verwachten maar hoge doses vitamine E kan het risico op beroerte verhogen. 

Lichaamsbeweging. Een overmaat aan antioxidanten kan de voordelen van lichaamsbeweging significant verminderen.

Antioxidanten uit je voeding of supplementen zouden de antioxidantbloedspiegels doen verhogen waarna je schadelijke zuurstofradicalen kan neutraliseren en celschade kan voorkomen. 

Bij te grote doses kunnen de antioxidanten echter het risico op ziektes verhogen waardoor het eerder je vijand wordt.

Hoe het lichaam reageert op te veel antoxidanten

De heilzame werking van antioxidanten kan veranderen in iets gevaarlijks. 

Het mechanisme hierachter is hetzelfde, maar we beginnen met een korte uitleg van vrije radicalen.

Vrije radicalen zijn verbindingen met onvoldoende elektronen. Ze zullen door het lichaam razen in hun zoektocht naar hun ontbrekende elektronen. Hierbij kunnen ze cel- en DNA-schade veroorzaken.

Antioxidanten staan de missende elektronen af aan de vrije radicalen en kunnen ze daarme neutraliseren.

Echter, je raadt het misschien al, de antioxidanten komen nu zelf elektronen tekort. Hoewel je lichaam dit zelf gedeeltelijk kan verdoven, zal een teveel juist het evenwicht verstoren waardoor het gevaarlijk kan worden.

Aanbevolen hoeveelheid antioxidanten 

Door deze informatie ga je je al snel afvragen of je elke dag antioxidanten mag innemen. Antioxidanten worden dan wel als gezond beschouwd, een overmaat kan soms problematisch worden.

De precieze hoeveelheid antioxidanten worden in ORAC-eenheden uitgedrukt. Op het moment is er geen dagelijkse aanbevolen hoeveelheid antioxidanten.

Hoewel er geen officiële cijfers bestaan kunnen er wel aanbevelingen gedaan worden. Verschillende onderzoekers stellen dat de optimale inname rond de 3000-5000 ORAC-eenheden per dag ligt.

De USDA stel een inname voor van van dagelijks  5000 ORAC-eenheden.

Externe bronnen en websites vermelden dat mannen op een dieet van 2500 calorieën per dag minstens 11.000 ORAC-eenheden moeten innemen en dat vrouwen die 1800 calorieën consumeren er minstens 8000 eenheden van nodig hebben.

In vergelijking met de USDA en de onderzoekers liggen deze getallen nogal hoog.

Antioxidanten zijn meestal veilig en gezond

Normaal gesproken zijn antioxidanten juist veilig en bieden ze juist bescherming tegen schadelijke vrije radicalen.

Deze vrije zuurstofradicalen ontstaan onder andere in de volgende situaties: 

1. tabaksrook blootstelling
2. straling blootstelling
3. tijdens de voedselafbraak

De vrije radicalen die hierbij ontstaan veroorzaken cel- en DNA-schade. Cellen kunnen dit niet altijd herstellen wat tot problemen kan leiden.

Schadelijke radicalen versnellen het verouderingsproces en verhogen het risico op suikerziekte, hart en vaatziekten en kanker. 

Take home message

Antioxidantensupplementen zou de doorbraak moeten zijn voor de preventie en behandeling. Er zitten echter wat haken en ogen aan.

Teveel antioxidanten of meerdere antioxidanten soorten tegelijkertijd kan wel degelijk gevaarlijk zijn.

Het verhoogt de kans op hart- en vaatziekte, beroerte, sterfte en verschillende soorten kanker waaronder longkanker en prostaatkanker.

Neem geen antioxidantensupplementen en haal het uit een gezond en voedzaam dieet. Je antioxidantspiegels zullen op een gezonde wijze toenemen waarbij de kans op ziektes afneemt.