Een normaal zuurstofgehalte bij mensen varieert tussen 75 en 100 mmHg (millimeter kwik). Bij minder dan 60 mmHg wordt het zuurstofgehalte als laag beschouwd. 

Onvoldoende zuurstof in het bloed wordt ook wel hypoxemie genoemd. By hypoxemie heeft het lichaam moeite om alle organen en weefsels van zuurstof te voorzien. Hiervoor zijn meerdere oorzaken, die we allemaal zullen bespreken.

Wellicht heb je ergens gelezen over zuurstofgebrek en vraag je je nu af wat de oorzaken zijn. Kortom, hoe kan een zuurstofgebrek in het bloed ontstaan?

Dit artikel vertelt je alle oorzaken van zuurstofgebrek in het bloed inclusief de meest voorkomende symptomen.

Oorzaken van een zuurstofgebrek in het bloed 

Een zuurstofgebrek in het bloed kan op twee manieren ontstaan. 

Een ventilatieprobleem, waarbij de snelheid van lucht of het luchtvolume dat de longen binnenkomt beïnvloed wordt. Hierbij kunnen de longen dus niet voldoende zuurstof inademen. 

Of een overdrachtprobleem, waarbij de uitwisseling van lucht in de longen naar het bloed niet goed plaatsvindt. Hier kan iets misgaan met het opvangen van zuurstof, door bijvoorbeeld het onvermogen om genoeg bloed naar de longen te transporteren. 

De volgende medische aandoeningen kunnen bijdragen aan een zuurstofgebrek in het bloed: 

1. hartziekten: zoals aangeboren hartziekten
2. astma
3. anemie (bloedarmoede)
4. grote hoogte
5. interstitiële longaandoening
6. pulmonair oedeem (vocht in de longen) 
7. COPD (chronisch obstructieve longziekte) 
8. longontsteking
9. klaplong (pneumothorax): hierbij is gas of lucht in de borstkas aanwezig 
10. ARDS (acuut ademnoodsyndroom) 
11. emfyseem
12. obstructie van een longslagader, door bijvoorbeeld een bloedstolsel
13. littekenvorming van de longen (longfibrose) 
14. slaapapneu: onderbroken ademhaling tijdens de slaap
15. sommige geneesmiddelen: zoals pijnstillers en een bepaalde verdovende middelen
16. vocht in de longen

Hoofdoorzaken van een zuurstofgebrek in het bloed 

We zullen nu iets dieper ingaan op de hoofdoorzaken van een zuurstofgebrek. Er zijn verschillende mechanismes, waardoor het zuurstofgehalte verlaagd kan worden. De verschillende soorten hypoxemie zijn: 

1. Ventilatie/perfusie mismatch
2. Diffusiestoornis: uitwisselingsstoornis 
3. Hypoventilatie: trage zuurstofopname 
4. Laag zuurstofgehalte in de omgeving: grote hoogtes 
5. Shunt

Ventilatie/perfusie mismatch. Dit type komt het vaakst voor. De verhouding tussen zuurstoftoevoer (ventilatie) en bloedtoevoer (perfusie) wordt in een V/Q verhouding gemeten. Hoewel een kleine wanverhouding normaal is, kunnen er problemen ontstaan wanneer deze te groot wordt. 

• Hoge V/Q ratio: genoeg zuurstof, maar onvoldoende bloedtoevoer
• Lage V/Q ratio: niet genoeg zuurstof, maar wel voldoende bloedtoevoer 

Diffusiestoornis. De uitwisseling van zuurstof en CO2 vindt plaats in de alveoli van de longen, dit zijn hele kleine bloedvaatjes (haarvaten). Deze uitwisseling vindt plaats dankzij diffusie. Bij een diffusiestoornis vindt deze uitwisseling echter niet effectief plaats en zal er onvoldoende zuurstof in de bloedbaan terechtkomen. 

Shunt. In gezonde situaties zal zuurstofarm bloed in de longen zuurstof krijgen, waarna het zuurstofrijke bloed aan de linkerkant van het hart binnenkomt. Bij deze vorm krijgt het bloed geen zuurstof in de longen. 

Symptomen van zuurstofgebrek in het bloed 

Zuurstofgebrek in het bloed kan een abnormale bloedsomloop veroorzaken. Dit kan de volgende symptomen geven: 

1. hoofdpijn
2. duizeligheid
3. kortademigheid
4. snelle ademhaling
5. rusteloosheid
6. pijn op de borst
7. hoge bloeddruk
8. verwarring
9. visuele stoornissen
10. gebrek aan coördinatie
11. snelle hartslag
12. gevoel van euforie

Ga bij de volgende tekenen en symptomen naar een dokter, bijvoorbeeld bij:

1. plotselinge ernstige kortademigheid 
2. ernstige kortademigheid, die tijdens fysieke activiteit verergert
3. kortademigheid in rust
4. op grote hoogte (>2.400 meter) de volgende klachten ondervinden: ernstige kortademigheid,  een snelle hartslag, hoesten, en vochtretentie (vocht vasthouden)
5. plotseling wakker worden met een verstikkend gevoel of kortademigheid

Behandeling van een zuurstofgebrek in het bloed 

Om een laag zuurstofgehalte te herstellen, wordt er extra zuurstof toegediend. Thuis wordt dit ook wel zuurstoftherapie genoemd. 

Daarnaast zijn er een aantal maatregelenm waarmee je de symptomen van kortademigheid zelf kan verminderen:

1. stop met roken
2. vermijd meeroken (passief roken) 
3. regelmatige lichaamsbeweging
4. een gezond dieet 

Take home message 

Zuurstofgebrek in het bloed wordt veroorzaakt door een ventilatieprobleem (zuurstoftoevoer), een perfusieprobleem (bloedtoevoer)  of uitwisselingsprobleem. 

Verschillende aandoeningen kunnen hypoxemie veroorzaken, zoals longontstekingen, longfibrose, chronisch obstructieve longziekte (COPD), bronchitis, longemfyseem en astma. Ook kunnen slaapapneu, grote hoogtes en pijnmedicatie die de ademhaling vertragen hypoxemie veroorzaken.

Mensen met chronische longaandoeningen, zoals emfyseem, COPD en longfibrose moeten hun bloed-zuurstofgehalte mogelijk regelmatig controleren.

De behandeling van zuurstofgebrek bestaat uit zuurstoftherapie en dieet- en leefstijlaanpassingen, zoals het stoppen met roken en regelmatige lichaamsbeweging.