Bij dementie wordt het geheugen en denkvermogen langzaam aangetast. Dementie tast het geheugen en denkvermogen langzaam aan.

Door de fasen van dementie te begrijpen, krijg je een idee van wat er kan gebeuren als iemand de ziekte heeft. Het betreft echter algemene beschrijvingen, dus de ervaring kan variëren voor elke individuele persoon.

Bij elk stadium van de ziekte zijn er verschillende gebruikelijke tekenen en gedragingen, die geleidelijk zullen verergeren.

Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie. Uiteindelijk zullen de meeste hersengebieden aangetast zijn.

Het lichaam is zichzelf aan het uitschakelen, en uiteindelijk zal zelfs het uitvoeren van de eenvoudigste taken aangetast worden.

Maar wat zijn de dementie fasen?

We zullen de symptomen en levensverwachting per stadium bespreken.

1. Preklinisch

Bij dementie gaan cognitieve functies achteruit, zoals het herinneren, denken en redeneren. Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie en wordt gekenmerkt als een progressieve hersenaandoening.

Echter, lang voordat de eerste symptomen zichtbaar worden, is de ziekte van Alzheimer al begonnen, wat ook wel de preklinische ziekte van Alzheimer wordt genoemd.

De meeste eerste symptomen treden doorgaans op in het midden van de zestiger jaren, maar de hersenschade is al tien jaar eerder begonnen.

De preklinische fase kan jaren tot zelfs tientallen jaren duren, zonder dat jij of je omgeving de ziekte opmerkt.

In dit stadium kan Alzheimer meestal alleen in een onderzoekssetting worden aangetoond, waarbij met de nieuwste technieken specifieke eiwitten kunnen worden opgespoord.

Alzheimer wordt namelijk veroorzaakt door de ophoping van eiwitten in en rond de hersencellen.

Amyloïde eiwitten vormen plaques rond de hersencellen, terwijl tau-eiwitten klonteringen binnen de hersencellen veroorzaken. Hierdoor krimpen en sterven de hersencellen af.

Optioneel kunnen genetische tests worden uitgevoerd, aangezien verschillende vormen van Alzheimer erfelijk kunnen zijn.

2. Mild of vroege stadium

Alzheimer wordt vaak in het milde stadium vastgesteld. Iemand lijkt dan misschien gezond, maar de wereld wordt steeds moeilijker te begrijpen.

In dit stadium van dementie kunnen milde veranderingen in het geheugen en denkvermogen optreden, maar de stoornissen zijn nog niet zo groot dat ze invloed hebben op werk of relaties.

Dit staat bekend als milde cognitieve stoornis, wat in sommige gevallen overgaat in Alzheimer.

Meestal begint de ziekte van Alzheimer met geheugenproblemen. Informatie die normaal gesproken gemakkelijk te onthouden is, wordt nu moeilijker, zoals gesprekken, afspraken en recente gebeurtenissen.

In de zeer vroege stadia kunnen ook andere symptomen optreden die op Alzheimer duiden, zoals woordbegripstoornissen, verstoord beoordelingsvermogen, ruimtelijke of visuele problemen.

Hoewel soms de diagnose van milde cognitieve stoornis wordt gesteld, ervaren mensen naarmate de ziekte vordert meer cognitieve problemen, zoals geheugenverlies.

Symptomen in het eerste stadium omvatten geheugenverlies, verminderde spontaniteit, slecht beoordelingsvermogen, verminderd initiatief, persoonlijkheidsveranderingen, stemmingsveranderingen, herhaaldelijk vragen, spullen verliezen, meer angst en agressie.

Andere symptomen zijn onder meer het langer duren van normale dagelijkse taken, moeite met geldzaken en het opbergen van spullen op ongewone plaatsen, evenals verdwalen en afdwalen.

3. Matige stadium

In dit stadium van dementie nemen verwardheid en vergeetachtigheid toe, en bij alle dagelijkse activiteiten is steeds meer hulp nodig.

In het matige stadium hebben mensen intensievere zorg nodig.

Symptomen in het matige stadium omvatten verwardheid, verergerd geheugenverlies, moeite met het werken met getallen, lees-, taal- en schrijfproblemen, het onvermogen om nieuwe dingen te leren en problemen met het organiseren van gedachten.

Andere tekenen zijn moeite hebben met logisch denken, hallucinaties, een kortere aandachtsspanne, paranoia, waanideeën, woede-uitbarstingen, agitatie, rusteloosheid, impulsief gedrag, huilerigheid, angst, herhaalde bewegingen of uitspraken en dwaalgedrag.

Bijkomende symptomen omvatten moeite met bijvoorbeeld aankleden, verminderd vermogen om met nieuwe situaties om te gaan, en het onvermogen om familieleden en vrienden te herkennen.

4. Ernstig stadium

In het ernstige en late stadium zijn mensen volledig afhankelijk van anderen en kunnen ze niet meer communiceren.

Het lichaam schakelt zichzelf uit, en daarom zal iemand tegen het einde van de ziekte waarschijnlijk de meeste tijd in bed doorbrengen.

Verschillende problemen kunnen optreden, zoals slikproblemen, wat kan leiden tot het inademen van vloeistoffen en voedsel in de longen.

Aspiratiepneumonie is daarom een veelvoorkomende doodsoorzaak bij Alzheimer.

Symptomen in het ernstige late stadium omvatten meer slapen, huidinfecties, aanvallen, knorren, slikproblemen, gewichtsverlies, kreunen of grommen, en verlies van blaas- en darmcontrole. Communiceren is ook niet meer mogelijk.

Ongeveer 10% tot 15% van de Alzheimerpatiënten eet of drinkt niet genoeg, omdat dementie ook invloed heeft op voedsel- en vochtinname.

Het is gebruikelijk dat Alzheimerpatiënten in de latere stadia stoppen met eten en drinken, waarbij eten wordt geweigerd en uitgespuugd. Patiënten kunnen geïrriteerd, boos of uitdagend reageren.

De levensverwachting bij dementie zal sterk variëren van persoon tot persoon.

De levensverwachting van dementie

Dementie kan de levensverwachting aanzienlijk verlagen. De kans op overlijden neemt met een factor twee tot vier toe.

Zo is de levensverwachting van de ziekte van Alzheimer ongeveer acht tot tien jaar, maar sommige mensen met Alzheimer leven soms nog wel 15-20 jaar.

Dementie verloopt bij iedereen anders, dus de levensverwachting kan variëren tussen de 2 tot 26 jaar na de diagnose.

Bepalende factoren

De gemiddelde dementie levensverwachting , nadat mensen de diagnose Alzheimer hebben gekregen, bedraagt 10 jaar. 

Er is echter een grote variatie. Zo zijn er mensen die na het begin van de symptomen nog 26 jaar leven.

Factoren die de dementie levensverwachting beïnvloeden zijn onder andere:

1. het soort dementie
2. leeftijd
3. de ernst van de stoornis
4. geslacht
5. het stadium

De leeftijd speelt een grote rol. Als je de diagnose rond je 65e levensjaar krijgt, dan zal je langzamer achteruit gaan dan wanneer je de diagnose op 80-jarige leeftijd krijgt.

Maar ook gezonde 80-jarige mensen kunnen met dementie nog negentig jaar worden.

De Reisberg Schaal

Gezondheidsprofessionals kunnen een inschatting maken van levensverwachting met de zogeheten Global Deterioration Scale (GDS), ook wel de Reisberg Schaal genoemd.

De Reisbergschaal kijkt naar het stadium van de dementie en kan op basis daarvan de gemiddelde levensduur aangeven.

Levensverwachting per stadium:

• Milde stadium: levensverwachting van meer dan 10 jaar 
• Laatste stadium: levensverwachting van 2.5 jaar of minder 

Take home message

Alzheimer is met 60-80% de meest voorkomende vorm van dementie, een progressieve hersenaandoening waarbij het lichaam zichzelf uitschakelt.

Dementie verloopt in verschillende fasen en stadia. Maar wat zijn de dementie fasen?

De vier stadia van Alzheimer-dementie zijn preklinisch, mild (vroeg stadium), matig (midden stadium) en ernstig (laat stadium). Dementie wordt ook ingedeeld in vier belevingsfasen.

De levensverwachting kan van persoon tot persoon enorm variëren, maar mensen met de ziekte van Alzheimer hebben over het algemeen een levensverwachting van ongeveer acht tot tien jaar.

Sommige mensen leven 15 tot zelfs 20 jaar, en er zijn uitzonderingen van maar liefst 26 jaar. Longontsteking is een van de meest voorkomende doodsoorzaken.