Gejaagdheid of agitatie is een innerlijke rusteloosheid. Hoewel gejaagdheid in bepaalde situaties een normaal fysiologisch proces kan zijn, is het soms een teken van een onderliggende ziekte.

Van angst tot een overactieve schildklier, gejaagdheid kent meerdere oorzaken. Dus wat is de oorzaak van gejaagdheid?

Dit artikel vertelt je 10 oorzaken van gejaagdheid.

1. Een nieuwe omgeving

Een bekende en vertrouwde omgeving impliceert voorspelbaarheid en dus veiligheid. Het lichaam weet immers of er gevaren zijn en weet precies wat het kan verwachten.

Wanneer je in een nieuwe omgeving komt, zij het een nieuwe werk of woonomgeving kan dat veel stress opleveren.

Je moet weer alles in kaart te brengen. Het kan dus even duren voordat je aan een nieuwe omgeving bent gewend.

Gejaagdheid kan ook optreden bij:

1. school of werkgerelateerde stress
2. burn-out
3. ziekig gevoel
4. groepsdruk
5. verdrietige gevoelens

2. Alcohol in het systeem

Hoewel je je na het drinken van alcohol aanvankelijk misschien ontspannen en gelukkig voelt, kun je je de volgende dag juist neerslachtig, angstig of depressief voelen.

Alcohol tast namelijk de geluksstofjes in je hersenen aan zoals dopamine en serotonine. Alcohol zorgt voor een tekort van deze stofjes en is daarom een depressivum.

Alcohol verandert het serotonineniveau in je hersenen wat angstgevoelens kan verergeren. 

Als de alcohol eenmaal is uitgewerkt kan de angst zelfs erger worden. De angst die alcohol veroorzaakt kan wel uren tot een hele dag duren.

Kortom, alcohol kan gejaagdheid veroorzaken.

3. Drugsontwenning

Als je verslaafd bent en stopt, kunnen de volgende ontwenningsverschijnselen optreden:

1. agitatie
2. stemmingsveranderingen
3. eetlust veranderingen
4. rusteloosheid
5. irriteerbaarheid
6. vermoeidheid
7. spierpijn
8. misselijkheid
9. congestie

Zo kan alcoholontwenning stemmingswisselingen, vermoeidheid en veranderende slaappatronen veroorzaken die wel weken tot maanden aan kunnen houden. Maar het stoppen is het zeker waard.

Na 5-7 dagen voelen veel mensen zich al gezonder. Na verloop van tijd kan het stoppen met alcohol juist intense angstepisodes verminderen. Bovendien kan het het risico op angststoornissen verkleinen.

Kortom, bij het stoppen met drugs kunnen er ontwenningsverschijnselen zoals agitatie, rusteloosheid, irriteerbaarheid en stemmingswisselingen optreden.

Bij acute intoxicatie van alcohol en psychostimulerende drugs komt agitatie vaak voor.

4. Geneesmiddelen

Houd ook rekening met de geneesmiddelen die je inneemt. Sommige medicijnen kunnen namelijk agitatie veroorzaken:

1. selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s)
2. mefloquine
3. levodopa
4. efavirenz

Agitatie kan met oppositioneel gedrag, vluchtgedrag en zelfs gewelddadig gedrag gepaard gaan.

Ouderen gebruiken vaak meerdere geneesmiddelen, dit wordt ook wel polyfarmacie genoemd. Deze geneesmiddelen kunnen helaas met elkaar interacteren en tot agitatie leiden.

Zo kunnen benzodiazepinen, selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s), bètablokkers, diphenhydramine en neurolepticaproblemen veroorzaken.

5. Medische aandoeningen

Verschillende aandoeningen en hormonale veranderingen kunnen agitatie veroorzaken zoals een overactieve schildklier.

Overactieve schildklier. De schildklier wordt als het motortje van het lichaam beschouwd. Als die bij een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie) te hard werkt kunnen er symptomen optreden zoals agitatie, rusteloosheid, prikkelbaarheid, ongewone nervositeit en angst. Hierbij kun je zelfs gaan zweten, schudden en beven. Door de hoge schildklierhormoon levels kun je misschien niet stil blijven zitten en is er sprake van hyperactiviteit. Het zorgt dus voor een hoop nerveuze energie.

Overgang. De hormoonspiegels zullen tijdens de overgang veranderen wat kan leiden tot gejaagdheid, opvliegers, slaapstoornissen en stemmingswisselingen waarbij je gevoelens van irriteerbaarheid, prikkelbaarheid, angst, woede en paniek kan ervaren. Zo ervaart 70% van de vrouwen in de overgang prikkelbaarheid. Kortom, emotionele veranderingen zijn normaal in de menopauze.

6. Psychische problemen

Verschillende psychische problemen kunnen agitatie veroorzaken.

Posttraumatische stressstoornis (PTSS). Mensen met PTSS kunnen last krijgen van depressie en paniekaanvallen en paniekaanvallen kunnen vervolgens agitatie veroorzaken. erg vervelend.

Bipolaire stoornis. Tijdens de acute manische toestanden in bipolaire patiënten wordt agitatie vaak waargenomen. Zo kan de verminderde slaapbehoefte en hogere energielevels tot botsingen leiden met anderen.

Depressie. In depressieve toestanden en gemengde toestanden kunnen er in de perioden van prikkelbaarheid en wisselende energielevels ook agitatie optreden.

Overige oorzaken:

1. Autisme Spectrum Stoornis: crisisgedragingen waarbij acute agitatie en agressiviteit kunnen optreden
2. dementie
3. schizofrenie

Take home message

Van een nieuwe omgeving tot geneesmiddel bijwerkingen, gejaagdheid kan op verschillende momenten en manieren tot uiting komen.

Het is dus niet altijd een normale fysiologische reactie, er kan dus een aandoening of geneesmiddel aan ten grondslag liggen.

Het is daarom misschien verstandig om langs de dokter te gaan die de precieze oorzaak kan achterhalen. 

De arts kan verschillende oorzaken aan de hand van anamnese, lichamelijk onderzoek en eventueel aanvullend onderzoek van elkaar onderscheiden.