Iedereen heeft wel eens een periode met voedselbeperkingen en iedereen kan zich wel eens overeten. Maar wat is normaal? Heb ik een eetstoornis?

Er zijn dus verschillende soorten eetstoornissen. Aan de hand van de fysieke, mentale en gedragsmatige symptomen kun je ze van elkaar helpen onderscheiden.

Van afwezige menstruaties tot hartprolemen, eetstoornissen kunnen tot ernstige gezondheidsproblemen leiden. Het is daarom belangrijk dat je een eetstoornis tijdig gediagnosticeerd.

Er zijn ook een aantal eetstoornissen die op anorexia of boulimia lijken maar niet aan alle criteria voldoen. Ook bij deze eetstoornissen kan je gezondheid beschadigd worden.

Dit artikel vertelt je de fysieke en mentale symptomen van veel voorkomende eetstoornissen.

Binge eating disorder

Binge eating is het eten van grote hoeveelheden. Binge eating disorder (BED) is de meest voorkomende eetstoornis in Amerika. Het is een formeel erkende eetstoornis. 

Binge eating disorder wordt gekenmerkt door:

1. herhaaldelijke episoden van binge eating
2. gevoel van controleverlies tijdens de eetbuien
3. je achteraf schamen, schuldig of verdrietig voelen. Er kunnen ook gevoelens van walging en depressie ervaren worden
4. laag gevoel van eigenwaarde
5. compenserende maatregelen zoals braken niet regelmatig gebruiken
6. op vreemde plaatsen voedsel stelen of hamsteren
7. tijd voor de eetbuien vrijmaken door rituelen of schema’s te creëren.

Binge eating disorder is een ernstige maar behandelbare eetstoornis.

Anorexia

Anorexia is de meest bekende eetstoornis. Anorexia nervosa wordt gekenmerkt door een vermindering van de voedselinname, een abnormaal laag lichaamsgewicht, vertekend lichaamsbeeld en angst om aan te komen.

Fysieke symptomen

Lichamelijke symptomen van anorexia:

1. extreem gewichtsverlies
2. dun uiterlijk
3. tijdens de ontwikkeling niet de verwachte gewichtstoename halen 
4. vermoeidheid
5. slapeloosheid
6. blauwe verkleuring van de vingers
7. duizeligheid of flauwvallen
8. dunner wordend haar
9. zacht, donzig lichaamshaar
10. haar dat breekt of zelfs uitvalt
11. abnormale bloedwaarden
12. niet meer menstrueren 
13. constipatie
14. droge of gelige huid
15. buikpijn
16. koude intolerantie
17. lage bloeddruk
18. onregelmatig hartritme
19. uitdroging
20. afgebroken tanden
21. gezwollen armen of benen
22. door het opwekken van het braken eelt op de knokkels

Net zoals bij boulimia kunnen sommige anorexiapatiënten ook eetbuien en braakbewegingen hebben. 

Echter, bij anorexia is er meestal een abnormaal laag lichaamsgewicht terwijl er bij boulimia meestal juist een normaal tot boven normaal gewicht is.

Mentale symptomen

Mensen met anorexia willen afvallen door de voedselinname sterk te beperken door middel van diëten, vasten, overmatig sporten en eetbuien gevolgd door opgewekt braken. Hierbij kunnen er ook laxeermiddelen, klysma’s, of kruidenproducten gebruikt worden.

Gedragsmatige en emotionele symptomen anorexia:

1. maaltijden weigeren
2. excuses verzinnen om niet te eten 
3. met eten bezig zijn
4. vaak maaltijden overslaan
5. koken van maaltijden voor anderen maar ze dan zelf niet opeten
6. honger ontkenning
7. slechts een paar vetarme en caloriearme voedingsmiddelen consumeren
8. in het openbaar niet willen eten
9. over de hoeveelheden voedsel liegen
10. regelmatig op zoek gaan naar gebreken in de spiegel
11. zich in laagjes kleding hullen
12. angst om gewicht aan te komen: herhaaldelijk wegen of meten 
13. strenge eetrituelen: bijvoorbeeld uitspugen van het voedsel na het kauwen

Emotionele symptomen:

1. gebrek aan emotie
2. sociale terugtrekking
3. slapeloosheid
4. irriteerbaarheid
5. verminderde interesse in seks
6. klagen dat je te dik bent of dikke lichaamsdelen hebt

Boulimia nervosa

Boulimia wordt gekenmerkt door herhaaldelijk ongecontroleerd overeten (binge eating), wat door braken of misbruik van laxeermiddelen gevolgd wordt (zuivering).

Na het eten wordt er dus gebruik gemaakt van compenserende (purgerende) maatregelen zoals braken.

Symptomen van boulimia:

1. herhaaldelijk abnormaal grote hoeveelheden in één keer eten
2. na een eetbui overgeven of veel bewegen om zo niet aan te komen 
3. na het eten laxeermiddelen, klysma’s of diuretica gebruiken
4. bang zijn om aan te komen (in angst leven)
5. met lichaamsgewicht en lichaamsvorm gepreoccupeerd zijn
6. tussen de eetbuien caloriebeperking, vasten of bepaalde voedingsmiddelen vermijden 
7. tijdens de eetbuien controleverlies ervaren waarbij je het gevoel hebt alsof je niet kunt stoppen en ook niet controleren welke voedingsmiddelen je eet
8. gewicht verliezen door kruidenproducten of voedingssupplementen overmatig te gebruiken 

De ernst van boulimia is afhankelijk van het aantal purgeringen per week. Wekelijks ten minste één keer gedurenden minstens drie maanden.

Fysieke symptomen

Tandartsen merken vaak als eerste de tekenen van het zelfopgewekt braken op. Het braken geeft namelijk een duidelijk patroon van tanderosie, met name aan de binnenkant.

Maar er zijn nog meer lichamelijke symptomen van boulimia:

1. opgezette wangen door het braken 
2. eelt op de handrug (door het opwekken van het braken, ook wel Russell’s teken genoemd)
3. bloeddoorlopen ogen
4. pijn op de borst, hartkloppingen
5. uitdroging, onevenwichtige elektrolytenbalans
6. chronische constipatie aanvallen door het misbruik van laxeermiddelen
7. mondzweertjes, regelmatig keelpijn
8. licht gevoel in het hoofd, flauwvallen, evenwichtsverlies
9. maagpijn, hoofdpijn
10. gezwollen voeten en handen
11. gezwollen klieren
12. gevoelige tanden, tand gaatjes, gevlekte, vergeelde, grijzende of rottende tanden, bolling van de kaak
13. bloed overgeven

Mentale symptomen

Emotionele symptomen boulimia:

1. extreme zelfkritiek
2. extreme prikkelbaarheid
3. depressie
4. je eigenwaarde, zelfvertrouwen, of aantrekkelijkheid laten afhangen van je gewicht en uiterlijk
5. stemmingswisselingen
6. gevoel van controleverlies
7. veel behoefte aan goedkeuring

Complicaties boulima

Boulimia kan tot een aantal ernstige complicaties leiden:

1. relationele problemen
2. negatief gevoel van eigenwaarde 
3. problemen met het sociaal functioneren
4. tandvleesproblemen
5. ernstig tandbederf
6. hartproblemen: onregelmatige hartslag tot zelfs hartfalen
7. uitdroging, wat zelfs tot nierfalen kan leiden
8. onregelmatige menstruatie
9. afwezigheid van menstruaties
10. spijsverteringsproblemen
11. alcoholmisbruik
12. zelfverwonding
13. drugsgebruik
14. depressie
15. angst
16. bipolaire stoornis
17. persoonlijkheidsstoornissen
18. suïcidale gedachten of zelfmoord

Overige eetstoornissen

Eetstoornis NAO. Dit omvat de personen die niet aan de criteria van anorexia of boulimia voldoen maar wel een significante eetstoornis hebben. Omdat het als minder ernstig wordt beschouwd worden de behandelingen niet altijd door de verzekering vergoed. 

Ongespecificeerde eet- of voedingsstoornis. Bij deze eetstoornis worden niet aan de volledige criteria van de eetstoornissen voldaan, maar hebben ze wel een significante impact op het sociale en beroepsmatige leven. Deze diagnose kan ook op de spoedeisende situatie gesteld worden, in een situatie dat er nog onvoldoende informatie is om een specifieke diagnose te stellen.

Avoidant Restrictive Food Intake Disorder / Selective Eating Disorder. Het lijkt op anorexia wat betreft de voedselbeperkingen en/of soorten voedsel. Maar bij deze stoornis zijn mensen niet bang om dik te worden en hebben ze geen angst voor de lichaamsgrootte of lichaamsvormen. Helaas krijgen kinderen hierdoor onvoldoende calorieën binnen voor een goede ontwikkeling en kunnen volwassenen hun lichaamsfuncties niet in stand houden.

Take home message

Van binge eating tot anorexia en boulimia, er zijn nogal wat eetstoornissen. Om te weten of je één van de eetstoornissen hebt moet je op de hoogte zijn van de symptomen.

Wat betreft de fysieke, gedragsmatige en emotionele symptomen kunnen deze symptomen onderling flink verschillen.

Anorexia nervosa wordt gekenmerkt door een vertekend lichaamsbeeld, abnormaal laag lichaamsgewicht, een vermindering van de voedselinname, en intense angst om gewicht aan te komen.

Bij boulimia worden buitensporige hoeveelheden voedsel gegeten waarna het braken wordt opgewekt. Er kunnen ook laxeermiddelen en diuretica misbruikt worden. 

Na het eten worden er dus compenserende (purgerende) maatregelen zoals braken gebruikt, dit wordt ook wel zuiveren genoemd. En er kan sprake zijn van overmatige lichaamsbeweging en extreme vochtinname.

Sommige eetproblemen zullen niet aan de diagnostische criteria voldoen en eetstoornissen zijn complex. Houd hier rekening mee.

Ook zijn er eetstoornissen die vergelijkbaar zijn met bijvoorbeeld anorexia maar niet aan alle criteria voldoen. Ook deze eetstoornissen kunnen de gezondheid beschadigen. 

Ga daarom langs de dokter voor een correcte diagnose.