Maar liefst 1 op de 10 mensen heeft galstenen terwijl slechts een minderheid symptomen zal ontwikkelen. 

Bij een plotselinge hevige buikpijn vermoed je al snel galstenen. Aan de hand van de tekenen en symptomen kun je een galsteen herkennen.

Bovendien moet je ook rekening houden met de symptomen die op een complicatie kunnen duiden.

Dit artikel vertelt je de symptomen van galstenen, hoe het gediagnosticeerd wordt, de behandelingsmogelijkheden en de oorzaken.

Symptomen galstenen

In de meeste gevallen veroorzaken galstenen helemaal geen symptomen, maar er ontstaan symptomen wanneer je galbuis door een galsteen verstopt raakt. Galsteenpijn kan enkele minuten tot wel enkele uren duren.

Symptomen van galstenen: 

1. plotselinge hevige buikpijn die meestal 1-5 uur duurt (galgangkoliek)
2. plotselinge, vergerende knagende pijn 
3. plotselinge, snel toenemende pijn rechtsboven of in het midden van de buik
4. pijn aan de rechterschouder
5. rugpijn die tussen de schouderbladen zit
6. misselijkheid, braken

De pijn duurt meestal 1-5 uur maar kan soms slechts een paar minuten aanhouden. 

Wees alert op de symptomen die kunnen duiden op complicaties, zoals een pijn in de rechterbovenbuik die toeneemt.

Er kan een ontsteking van de galblaas (cholecystitis) optreden wat tot de volgende symptomen kan leiden:

1. aanhoudende pijn
2. een hoge temperatuur
3. geelzucht: gele huid en ogen

Er wordt gesproken van galsteenziekte of cholelithiasis als de galstenen tot klachten of complicaties leiden.

Diagnose galstenen

Aan de hand van de medische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek, laboratoriumtest en beeldvormend onderzoek kunnen galstenen vastgesteld worden. 

Aanvullend onderzoek:

1. Echografie: beste test om galstenen aan te tonen waarbij er pijnloze geluidsgolven worden gebruikt
2. kijkonderzoek van de galwegen: endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP)
3. Laboratoriumonderzoek: ontstekingen of infecties van de galwegen, galblaas, lever of alvleesklier
4. CT-scans: röntgenstralen met computertechnologie waarbij de galblaas, galwegen en alvleesklier in beeld worden gebracht
5. MRI: gedetailleerde beelden van de organen en weefsels met behulp van radiogolven
6. Cholescintigrafie: foto’s van de galwegen met een veilig radioactief materiaal om te zien hoe de radioactieve stof zich door de galwegen beweegt.

Behandeling galstenen

Op basis van de klachten en aanvullend onderzoek wordt er besloten of je een behandeling nodig hebt. 

Kleine stenen zullen geen langdurig ongemak veroorzaken. De meeste galstenen zullen zonder operatie verdwijnen. 

Als de galstenen geen klachten veroorzaken is er meestal ook geen behandeling nodig. Als je er in de toekomst weer last van hebt kun je je laten behandelen.

Er is echter een operatie vereist bij grote stenen, stenen die tot chronische pijn leiden en infecties. 

Hetzelfde geldt voor complicaties, acute alvleesklierontsteking (pancreatitis) en geelzucht.

Behandelmogelijkheden galstenen:

1. chirurgische verwijdering van de galblaas (cholecystectomie) als de galstenen vaak terugkomen.
2. galstenen oplossen met geneesmiddelen (Ursodiol): kan echter maanden tot jaren duren

Oorzaken galstenen

Wat de vorming van de galstenen precies veroorzaakt is nog onbekend, maar er zijn wel een aantal aanwijzingen.

Als de samenstelling van de gal verandert raakt het evenwicht verstoord, wat tot galstenen kan leiden. Het cholesterolgehalte in de gal is in de meeste gevallen te hoog.

Te veel cholesterol. Je lever scheidt cholesterol uit. Met het gal kan je dit cholesterol normaal gesproken oplossen. Echter, als de uitscheiding van cholesterol meer is dan je met het gal kunt oplossen kan de overtollige cholesterol tot kristalvorming leiden wat galstenen veroorzaakt. Galstenen met cholesterol zijn de meest voorkomende soort galsteen.

Geen goede galblaas lediging. De gal kan erg geconcentreerd worden als de galblaas zich niet vaak genoeg leegt of onvolledig leegt. Geconcentreerde gal draag bij aan galsteenvorming. 

Te veel bilirubine. Bij de afbraak van rode bloedcellen komt er bilirubine vrij. Door aandoeningen zoals levercirrose en galweginfecties zal de lever te veel van dit bilirubine aanmaken wat tot de vorming van galstenen leidt. Als je gal veel bilirubine bevat kunnen er zwarte of donkerbruine galstenen ontstaan. Dit worden ook wel galstenen met pigment genoemd.

Risicofactoren galstenen:

1. overgewicht, obesitas hebt
2. 40 jaar of ouder
3. vrouwen (met name als je kinderen hebt gekregen)

Take home message

Galstenen ontstaan waarschijnlijk door een verstoord evenwicht in de chemische samenstelling van gal. Galstenen zijn meestal van cholesterol gemaakt.

Gelukkig zullen galstenen in meeste gevallen geen symptomen veroorzaken en is er geen behandeling nodig.

Dus heb ik galstenen?

Galstenen veroorzaken een plotselinge hevige buikpijn die tussen 15 minuten en meerdere uren kunnen aanhouden.

Symptomen van galstenen zijn een plotselinge, snel toenemende pijn rechtsboven of in het midden van de buik, pijn aan de rechterschouder, tussen de schouderbladen rugpijn, misselijkheid en braken.

Je moet waarschijnlijk behandeld worden als de symptomen terugkomen. Cholecystectomie, oftewel chirurgische verwijdering van de galblaas is de meest voorkomende behandeling.

Als je geen operatie kunt ondergaan of geen operatie wilt kunnen de galstenen met ursodiol opgelost worden.