Na een harde val, klap of ongeluk vraag je je al snel af of je iets gebroken hebt. Aan de hand van een aantal symptomen kan je een breuk van een kneuzing helpen onderscheiden.

Het is soms ook moeilijk te zeggen als het bot in de normale positie is gebleven. Bovendien kunnen de symptomen van een botbreuk op andere problemen of aandoeningen leiden.

Uiteraard weet je het alleen zeker als je langs de dokter gaat en eventueel een rontgenfoto laat maken. 

Dit artikel vertelt je of je iets gebroken hebt, de symptomen van een kneuzing, diagnose en behandeling.

Symptomen van een botbreuk

Pijn, zwelling en misvorming zijn de drie meest voorkomende tekenen van een fractuur, maar er zijn nog meer tekenen en symptomen die op kunnen treden.

Symptomen gebroken bot:

1. blauwe plekken en verkleuringen: een van de eerste tekenen van een gebroken bot
2. knak of knarsend geluid bij het optreden van het letsel
3. het aangedane gebied of nabijgelegen gewrichten niet goed kunnen gebruiken of bewegen
4. plotselinge pijn
5. gevoeligheid rond het aangedane gebied
6. roodheid, warmte of blauwe plekken
7. ontwrichtingen
8. pijn die erger wordt bij druk of beweging
9. zwelling
10. pijn bij aanraking, beweging, gewicht op het letsel of wanneer je er op drukt 
11. het gewicht niet kunnen dragen
12. functieverlies
13. misvorming
14. kraken onder de huid (crepitus)

Het breken kan er schokkend zijn. Daarom kun je je ook misselijk, duizelig of flauw voelen.

Een kleine botbreuk of barst doet misschien niet zo veel pijn en heb je soms niet eens door dat er wat gebroken is. Per persoon kunnen deze symptomen enigszins verschillen.

We zullen wat meer vertellen over een aantal symptomen.

Hematoom. Als je iets hebt gebroken zal er net zoals bij een kneuzing een bloeding (hematoom) ontstaan. Dit wordt veroorzaakt door het scheuren van de kleine bloedvaatjes in je bot en botvlies. Dankzij een hematoom kan het bot beter herstellen omdat het vol zit met genezende factoren.

Standsverandering. Het lichaamsdeel kan door de breuk vervormd zijn. Bij een ernstige breuk kan het bot zelfs door de huid heen steken.

Misschien heb je niets gebroken en is er sprake van een kneuzing.

Bot gebroken of gekneusd?

Bij een kneuzing breken de kleine onderhuidse bloedvaatjes terwijl bij een botbreuk ook bloed uit het gebroken bot kan lekken. 

Het bot bestaat uit dunne botbalkjes. Als er een paar botbalkjes zijn gebroken is er sprake van een kneuzing en als alle botbalkjes zijn gebroken is er sprake van een botbreuk. Een botkneuzing is dus eigenlijk een voorstadium van een echte breuk.

Botkneuzingen zijn minder ernstig. Ze komen meestal voor in de enkel, knie en dijbeen, maar ze kunnen ook in je elleboog, pols, voet, hiel, bekken of heup voorkomen.

Met een MRI kan een botkneuzing bevestigd worden, dus niet met een röntgenfoto. 

Kortom, een botkneuzing ontstaat wanneer er scheurtjes onder de de huid ontstaan waarbij er bloed en vocht vrijkomt. 

Alleen een medische professional kan een botbreuk van een kneuzing onderscheiden.

Oorzaken botbreuken

Meestal ontstaan breuken wanneer het bot meer krachten te verduren krijgt dan dat het aankan. Verdraaide botten zijn het zwakste. 

Vallen, directe klappen en verwondingen kunnen tot botbreuken leiden. Bovendien kunnen ziekten zoals osteoporose of botkanker het bot verzwakken en stressfracturen veroorzaken.

Bij het vermoeden op een botbreuk moet je snel medische hulp zoeken.

Diagnose botbreuk

Aan de hand van een anamnese (uitvragen van de symptomen), lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek kan een botbreuk gediagnosticeerd worden. Een botbreuk wordt ook wel een fractuur genoemd.

Asdrukpijn. Als je pijn ervaart wanneer de arts druk op de lengteas van het bot geeft heb je waarschijnlijk iets gebroken. Dit wordt ook wel asdrukpijn genoemd. De aanwezigheid van asdrukpijn is een sterke aanwijzing van een botbreuk. 

Aanvullend onderzoek:

1. röntgenfoto’s
2. MRI: grote magneten die het lichaam gedetailleerd in kaart kunnen brengen
3. CT-scan: gedetailleerde beelden aan de hand van röntgenstralen. Een CT-scan brengt de botten, vetweefsel, spieren en organen in kaart

Meest voorkomende botbreuken

Als het bot gebroken is met een intacte huid wordt er gesproken van een gesloten (of enkelvoudige) breuk en wanneer het bot door de huid heen steekt wordt er gesproken van een open of (samengestelde) breuk.

Er zijn verschillende soorten fracturen:

1. Greenstick fractuur: onvolledige breuk waarbij het bot de andere kant op buigt omdat er maar een deel van het bot gebroken is 
2. Spirale fractuur: bij bijvoorbeeld een verdraaiingsblessure kan de breuk in een spiraalsgewijze vorm rond het bot lopen
3. Transversale fractuur: een breuk die in een rechte lijn over het bot loopt
4. Segmentale fractuur: op 2 plaatsen is hetzelfde bot gebroken waardoor er een zwevend stuk bot te zien is
5. Samendrukkingsfractuur: verbrijzeld bot waardoor het bot er platter of breder uitziet
6. Schuine fractuur: diagonale botbreuk 
7. Gecompliceerde breuk: wanneer het bot in 3 of meer stukken is gebroken. Op de plaats van de breuk zijn er dus meerdere botfragmenten
8. Stressfracturen: ontstaan vaak door overbelasting en repetitieve krachten zoals bij lange afstanden lopen
9. Avulsiefractuur: wanneer een ligament of pees een stukje bot wegtrekt

Behandeling botbreuk

Een juiste behandeling is erg belangrijk. Je wilt natuurlijk geen permanente misvorming oplopen of gewrichtsproblemen krijgen. 

Juiste stand. De artsen moeten het bot misschien weer naar de juiste stand brengen. Aangezien je hiervoor misschien een algehele verdoving krijgt kan het verstandig zijn om even niets te drinken of te eten.

Gips. Om alle bewegingen weer te kunnen maken is het belangrijk dat het bot in de juiste positie geneest.

Take home message

Als je hard bent gevallen of een klap hebt gehad ben je al snel bang dat je dat je iets gebroken hebt. Dus heb ik iets gebroken?

Pijn, zwelling en misvorming zijn de meest voorkomende tekenen van een fractuur. Blauwe plekken en verkleuringen zijn een van de eerste tekenen van een gebroken bot.

Andere symptomen zijn gevoeligheid, plotselinge pijn, roodheid, warmte, ontwrichtingen, zwelling, het gewicht niet kunnen dragen, functieverlies en misvorming.

Mogelijk hoor je een knakkend of knarsend geluid bij het optreden van het letsel, kun je het aangedane gebied of nabijgelegen gewrichten niet goed gebruiken of bewegen en heb je pijn bij aanraking, beweging, gewicht op het letsel of wanneer je er op drukt.

Aangezien een botbreuk vaak behandeld moet worden en ook nog eens op andere aandoeningen kan lijken is het belangrijk dat je naar de dokter gaat voor een correcte diagnose en behandeling.