Je lichaam heeft ijzer nodig om hemoglobine aan te maken waarmee je zuurstofrijk bloed kunt vervoeren.

Door een tekort aan ijzer kan er dus bloedarmoede ontstaan wat vervelende symptomen kan veroorzaken. Daarnaast hebben zuigelingen en kinderen ijzer nodig voor een gezonde groei en ontwikkeling.

Een onbehandelde bloedarmoede door ijzertekort kan zelfs tot hartproblemen leiden omdat het hart harder moet werken. 

Het is dus belangrijk om te weten of je een ijzertekort hebt. Aan de hand van een aantal symptomen kun je een ijzertekort herkennen.

Dit artikel vertelt je de symptomen van een ijzertekort, de oorzaken, hoe het vastgesteld wordt en hoe je het aan kunt vullen.

Symptomen van ijzertekort

De meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede is een gebrek aan ijzer. Vaak worden er aspecifieke klachten ervaren zoals vermoeidheid en kortademigheid bij inspanning.

Een mild ijzertekort wordt aanvankelijk niet altijd opgemerkt. Echter, naarmate het ijzertekort verergert zullen ook de symptomen toenemen.

Symptomen bloedarmoede door ijzertekort:

1. bleke huid (hemoglobine geeft bloed zijn rode kleur)
2. extreme vermoeidheid, zwakheid
3. hoofdpijn (mogelijk door veranderde oestrogeenniveau en dopamine functie)
4. snelle hartslag (hart moet extra hard werken)
5. pijn op de borst
6. kortademigheid (laag zuurstofniveau)
7. licht in het hoofd, duizeligheid
8. ontstoken of pijnlijke tong
9. droog of beschadigd haar en huid (zuurstoftekort waardoor het droog en zwak wordt) 
10. koude voeten en handen
11. broze nagels
12. slechte eetlust (met name baby’s en kinderen)
13. rusteloze benen

De symptomen variëren afhankelijk van hoe snel de bloedarmoede zich ontwikkelt, de ernst, je gezondheidstoestand en leeftijd. Soms zullen mensen met bloedarmoede helemaal geen symptomen ervaren.

Ga naar de dokter als je deze symptomen ontwikkelt. Het is niet verstandig om gelijk ijzersupplementen te halen. IJzerophoping kan vervelende complicaties veroorzaken zoals leverschade.

De oorzaken van ijzertekort

Wanneer het lichaam te weinig ijzer binnenkrijgt of wanneer je te veel ijzer verliest, ontstaat er een ijzertekort.

Hemoglobine heeft ijzer nodig om zuurstof te vervoeren. Een tekort aan ijzer zal dus leiden tot bloedarmoede.

Aangezien rode bloedcellen ijzer bevatten kan bloedverlies een ijzertekort veroorzaken. 

IJzertekort door bloedverlies:

1. hevige menstruatie, 
2. chronisch bloedverlies: maagzweer, maagdarmbloedingen, darmpoliep, hiatale hernia of darmkanker

Als je onvoldoende ijzerrijke voedingsmiddelen binnenkrijgt kan er na verloop van tijd een ijzertekort ontstaan. 

Overige oorzaken ijzertekort:

1. ijzer niet op kunnen nemen door een darmaandoening: coeliakie, dunne darm bypass
2. zwangerschap: door toegenomen bloedvolume voor de vrouw en groeiende foetus
3. zware lichamelijke inspanning

Diagnose ijzertekort

Aan de hand van een bloedonderzoek kan een ijzergebreksanemie vastgesteld worden. Naast een volledig bloedbeeld kunnen aanvullende onderzoeken aangevraagd worden zoals:

1. totale ijzerbindende capaciteit
2. ijzer
3. serumferritine
4. transferrine

De meest nauwkeurige test voor ijzergebreksanemie is het serumferritinegehalte. Alle zwangeren dienen op ijzergebreksanemie gescreend te worden.

Gelukkig zijn er verschillende goede bronnen van ijzer waarmee je het ijzer op een natuurlijke manier aan kunt vullen.

IJzer aanvullen

Gelukkig zitten er meerdere voedingsmiddelen boordevol ijzer.

ijzerrijke voedingsmiddelen:

1. groene bladgroenten
2. bonen: rode kidneybonen, kikkererwten, edamame bonen
3. eieren
4. vlees, rood vlees
5. lever (tijdens de zwangerschap vermijden)
6. verrijkte voedingsmiddelen zoals ontbijtgranen
7. noten
8. gedroogd fruit
9. meel van sojabonen

De aanbevolen hoeveelheid ijzer:

• mannen (>18): 8,7 mg per dag
• vrouwen (19-50): 14,8 mg per dag
• vrouwen (>50): 8,7 mg per dag

In principe zou je al het benodigde ijzer uit je dagelijkse voeding kunnen halen. Echter, aangezien vrouwen door hun maandelijkse menstruatie veel bloed kunnen verliezen hebben ze mogelijk een ijzersupplement nodig. Overleg dit met je arts.

Complicaties ijzertekort

Als bloedarmoede door ijzertekort niet behandelt of niet gediagnosticeerd wordt kunnen er complicaties optreden.

Complicaties onbehandelde bloedarmoede:

1. verhoogd infectierisico
2. depressie
3. hartproblemen: hart moet harder werken wat tot een hartruis, onregelmatige hartslagen, een vergroot hart, of zelfs hartfalen kan leiden.
4. zwangerschapscomplicaties: vroeggeboorte, laag geboortegewicht
5. vertraagde motorische of cognitieve ontwikkeling van kinderen
6. verergering van chronische aandoeningen of minder effectieve behandelingen

Take home message

Door de drukte in ons leven hebben we geen tijd om alle voedingsmiddelen en micronutriënten te tracken. Zo kun je bepaalde tekorten oplopen.

Je hebt ijzer nodig om hemoglobine aan te maken dat zuurstof naar alle lichaamsweefsels kan vervoeren. Als je te weinig ijzer binnenkrijgt kun je dus last krijgen van verschillende klachten.

Dus heb ik ijzertekort?

Vaak worden er aspecifieke klachten ervaren zoals vermoeidheid en kortademigheid bij inspanning. 

Andere tekenen en symptomen zijn bleke huid, zwakheid, snelle hartslag, pijn op de borst, licht in het hoofd, duizeligheid, ontstoken of pijnlijke tong, hoofdpijn, koude voeten en handen, broze nagels en slechte eetlust (met name baby’s en kinderen).

Een ijzertekort wordt vaak veroorzaakt door te weinig ijzerrijke voedingsmiddelen, chronisch bloedverlies, zware lichamelijke inspanning en zwangerschap.

Door simpelweg meer ijzerrijke voedingsmiddelen te consumeren kan een ijzertekort al behandeld worden.