Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
De ziekte van Parkinson is een progressieve hersenaandoening dat tot beven, stijfheid, loopproblemen, evenwichtsproblemen en coördinatieproblemen leidt.
Misschien ervaar je subtiele symptomen of heeft een familielid of vriend veranderingen opgemerkt. Het kan met een nauwelijks waarneembare trilling in één hand beginnen.
Soms denken mensen dat de symptomen bij de normale veroudering hoort terwijl het in werkelijkheid de vroege verschijnselen van Parkinson zijn.
Het is dus belangrijk dat je het herkent. De juiste diagnose is belangrijk omdat het zowel prognostische als therapeutische implicaties heeft.
Aan de hand van de 4 belangrijke tekenen, veelvoorkomende symptomen en 10 vroege tekenen kun je Parkinson herkennen.
Dit artikel vertelt je de symptomen van Parkinson, oorzaken, hoe het gediagnosticeerd wordt inclusief de behandelingsmogelijkheden.
Symptomen Parkinson
De 4 belangrijke symptomen van parkinson:
- beven (tremor) in handen, armen, benen, hoofd, kaak
- stijve ledematen en romp
- trage bewegingen
- verstoord evenwicht en coördinatie (soms vallen)
Bewegingsproblemen, spraakproblemen:
- Parkinsonachtige gang: neiging voorover te leunen, (haastige) snelle kleine passen, minder met de armen zwaaien
- Verlies van automatische bewegingen: minder glimlachen, knipperen, of minder met de armen zwaaien tijdens het lopen
- Veranderde spraak: snel of zacht of onduidelijk spreken, monotone spraak in plaats van de gebruikelijke stembuigingen
- moeite om bewegingen te initiëren of voort te zetten
- gebogen houding
De eerste Parkinson verschijnselen zijn subtiel en zullen geleidelijk optreden. Vroege tekenen van Parkinson:
- klein handschrift
- trillen
- lage of zachte stem
- gemaskerd gezicht
- verlies van reukvermogen
- moeite met lopen of bewegen
- voorover bukken of buigen
- slaapproblemen
- constipatie
- duizeligheid, flauwvallen
Overige symptomen van parkinson:
- emotionele veranderingen zoals depressie
- problemen met kauwen, slikken, en spreken
- slaapstoornissen
- constipatie
- urineproblemen
- huidproblemen
De symptomen beginnen meestal geleidelijk en zullen na verloop van tijd erger worden.
De symptomen beginnen vaak eenzijdig maar zullen naarmate de ziekte vordert uiteindelijk tweezijdig worden. Als de ziekte vordert kunnen er ook loop- en spraakproblemen ontstaan.
Voordat de verschijnselen van tremor en stijfheid optreden kun je al constipatie, slaapproblemen, rusteloze benen en een verminderd reukvermogen ervaren. Dit melden veel Parkinson-patiënten.
Familieleden en vrienden kunnen een beginnende parkinson als eerste opmerken. Bijvoorbeeld als het been of arm abnormaal beweegt of wanneer er geen gezichtsuitdrukking is.
De precieze symptomen en progressie van de ziekte verschilt per persoon.
Andere problemen:
- slaapproblemen
- mentale veranderingen en gedragsveranderingen
- geheugenproblemen
- depressie
- vermoeidheid
De meeste mensen zullen Parkinson rond 60-jarige leeftijd ontwikkelen.
Bij 5-10% van de mensen zal de ziekte voor 50 jaar beginnen, er wordt dan van een ’vroege ziekte’ gesproken dat vaak erfelijk is.
Maar hoe kan Parkinson opgespoord worden?
Oorzaken Parkinson
Je basale ganglia is een bepaald hersengebied dat de bewegingen regelt. De zenuwcellen in de basale ganglia produceren normaal gesproken een hersenstofje genaamd dopamine.
Parkinson ontstaat wanneer de zenuwcellen in de basale ganglia verzwakken of afsterven. Als deze zenuwcellen aangetast worden of afsterven, zullen ze minder dopamine produceren wat de bewegingsproblemen veroorzaakt.
Waarom deze cellen precies afsterven is niet duidelijk.
Risicofactoren Parkinson:
- leeftijd
- geslacht: mannen zijn vaker getroffen dan vrouwen, ongeveer 50% meer
- erfelijkheid: specifieke genmutaties
- blootstelling aan giftige stoffen
Diagnose Parkinson
Aan de hand van de symptomen, lichamelijk onderzoek en medische voorgeschiedenis kan de diagnose Parkinson gesteld worden.
Het stellen van een nauwkeurige diagnose kan moeilijk zijn. Er is meestal namelijk geen enkel medische test of onderzoek waarmee Parkinson definitief vastgesteld kan worden.
Bij het stellen van de diagnose kun je gevraagd worden om rond te lopen, te bewegen of eenvoudige fysieke of mentale taken uit te voeren.
Aangezien de symptomen in het beginstadium meestal mild zijn kan de arts niet met zekerheid zeggen of je Parkinson hebt.
Bij het vermoeden op de ziekte van Parkinson wordt je naar een specialist doorverwezen zoals een neuroloog of geriater.
Je hebt waarschijnlijk parkinson als er ten minste 2 van de volgende 3 symptomen aanwezig zijn:
- trillen (tremor) in rust
- spierstijfheid (rigiditeit)
- traagheid van beweging (bradykinesie)
Als de symptomen na het nemen van levodopa verbeteren neemt de waarschijnlijkheid op de ziekte van Parkinson toe.
Behandeling Parkinson
De ziekte van Parkinson kan niet teruggedraaid of genezen worden. De behandeling is gericht op het verminderen van de symptomen.
Parkinson behandelingen:
- medicatie: levodopa dat je hersenen in dopamine omzetten
- levensstijlaanpassingen: lichaamsbeweging en meer rust
- chirurgische therapie
Om de symptomen te beheersen krijgen Parkinson-patiënten gewoonlijk meerdere medicijnen die in verschillende doseringen ingenomen worden.
De medicijnen moeten ook nog eens op verschillende momenten ingenomen worden. Het bijhouden van alle geneesmiddelen kan daarom een heuse taak zijn. Een schema kan hierbij helpen.
Take home message
De ziekte van Parkinson is een hersenaandoening waarbij je last kunt krijgen van beven, stijfheid, loopproblemen, coördinatieproblemen en evenwichtsproblemen.
Misschien heb je last van subtiele symptomen of heeft iemand in je omgeving veranderingen opgemerkt.
Heb ik Parkinson?
Je hebt waarschijnlijk parkinson als je ten minste 2 van de volgende 3 symptomen hebt: trillen, spierstijfheid en traagheid van beweging.
De kardinale tekenen van Parkinson zijn rusttremor, bradykinesie (traagheid van beweging), rigiditeit en verlies van houdingsreflexen.
De eerste Parkinson verschijnselen zijn subtiel waaronder lichte tremoren, zacht spreken, moeilijk om uit je stoel te komen, traag handschrift, klein of verkrampt handschrift.
In de vroege stadia zwaai je je armen misschien niet meer tijdens het lopen, vertoont je gezicht mogelijk weinig tot geen uitdrukking, of is de spraak onduidelijk of zacht.
Als deze symptomen na levodopa verbeteren wordt de ziekte van Parkinson nog waarschijnlijker.
Jammer genoeg kan de ziekte van Parkinson momenteel niet genezen worden, maar met de geneesmiddelen kunnen de klachten aanzienlijk worden verminderd.
Over Diederik
Bronnen
Tolosa, E., Wenning, G., & Poewe, W. (2006). The diagnosis of Parkinson’s disease. The Lancet Neurology, 5(1), 75-86.
Jankovic, J. (2008). Parkinson’s disease: clinical features and diagnosis. Journal of neurology, neurosurgery & psychiatry, 79(4), 368-376.
Massano, J., & Bhatia, K. P. (2012). Clinical approach to Parkinson’s disease: features, diagnosis, and principles of management. Cold Spring Harbor perspectives in medicine, 2(6), a008870.
